Πόσα παπούτσια αγοράζουμε τον χρόνο; Τι έγινε όταν επιβλήθηκε δελτίο στις ΗΠΑ;

Ηταν 7 Φεβρουαρίου του 1943 όπου ανακοινώνεται στις ΗΠΑ η επιβολή δελτίου στα παπούτσια. Μοιάζει με τον εφιάλτη κάθε γυναίκας, αλλά

από τις 9 Φεβρουαρίου, ο κάθε Αμερικανός χρειαζόταν ένα ειδικό κουπόνι για να αγοράσει ένα νέο ζευγάρι παπούτσια. Και ο καθένας δικαιούνταν μόνο τρία τέτοια κουπόνια τον χρόνο.

Το δελτίο ακόμα και για βασικά είδη  ανάγκης αλλά και οι ελλείψεις αποτελούσαν την καθημερινότητα των Αμερικανών κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καθώς η στρατιωτική προσπάθεια απαιτούσε τεράστιες ποσότητες πρώτων υλών κάθε είδους: Κρέατος, γαλακτοκομικών, ζάχαρης, ελαστικών, βενζίνης, νάιλον κτλ.

Για να διασφαλίσει ότι και οι καταναλωτές θα είχαν πρόσβαση σε είδη πρώτης ανάγκης σε λογικές τιμές, το αμερικανικό Office of Price Administration (OPA) διένειμε μπλοκάκια με κουπόνια, που έθεταν προσεκτικά όρια στην κατανάλωση του κάθε Αμερικανού. Κανείς δεν μπορούσε να αγοράσει ζάχαρη ή παπούτσια εάν δεν διέθετε το απαραίτητο κουπόνι.

 

 

Το δελτίο στα παπούτσια επιβλήθηκε λόγω των ελλείψεων σε δέρματα και ελαστικά. Ειδικά οι λαστιχένιες σόλες των παπουτσιών ήταν προβληματικές, καθώς η Ιαπωνία ήλεγχε την ΝΑ Ασία, όπου παραγόταν το μεγαλύτερο μέρος των προμηθειών καουτσούκ του κόσμου.

Στην προσπάθειά του να αποτρέψει σοβαρές ελλείψεις, το OPA δεν έθεσε απλά όριο στον αριθμό των παπουτσιών που μπορούσε κάποιος να αγοράσει, αλλά εξέδωσε και κανόνες για τα είδη των παπουτσιών που μπορούσαν να φτιάξουν οι κατασκευαστές.

Όπως γράφει το Smithsonian Magazine, επιτρέπονταν μόνο τέσσερα χρώματα –μαύρο, άσπρο και δύο αποχρώσεις του καφέ- ενώ οι περιορισμοί επεκτείνονταν και στον σχεδιασμό: Μπότες με ύψος άνω των 25 εκατοστών και τακούνια πάνω από 7 εκατοστά απαγορεύονταν, όπως και κάθε μη αναγκαίο διακοσμητικό στοιχείο.

Υπήρχαν, βέβαια, κάποιες εξαιρέσεις. Εάν κάποιος είχε χάσει τα παπούτσια του σε πλημμύρα ή φωτιά ή εάν του τα είχαν κλέψει, μπορούσε  να κάνει αίτηση για νέο κουπόνι και να αγοράσει ένα ακόμα ζευγάρι.

Οι ταχυδρόμοι, οι αστυνομικοί και όσοι έκαναν δουλειές που απαιτούσαν πολύ περπάτημα, είχαν επίσης το δικαίωμα της εξαίρεσης από τους περιορισμούς.

Ειδικές άδειες δίνονταν για ορθοπεδικά παπούτσια ή για ειδικά παπούτσια για εγκύους.

Ασφαλώς, το πρόγραμμα προκάλεσε επικρίσεις. Άρθρο των New York Times της εποχής ισχυριζόταν ότι αντί να αφήσουν τα κουπόνια τους να πάνε χαμένα, πολλοί αγόραζαν παπούτσια χωρίς να τα χρειάζονται. Η επιβολή δελτίου είχε οδηγήσει «στο μεγαλύτερο όργιο αγοράς παπουτσιών στην ιστορία του έθνους», έγραφε το δημοσίευμα.

Με τον καιρό, ο κόσμος βρήκε ευφάνταστους –και όχι πάντα νόμιμους- τρόπους να παρακάμψει τις απαγορεύσεις. Κάποιοι καταστηματάρχες ήταν πρόθυμοι να κάνουν τα στραβά μάτια για όσους δεν είχαν δελτίο, με το αζημίωτο φυσικά. Άλλοι άρχισαν να πουλάνε τα κουπόνια τους στη μαύρη αγορά.

 

 

Τα καταστήματα μεταχειρισμένων παπουτσιών εξαιρούνταν από τα μέτρα και είδαν τις πωλήσεις τους να αυξάνονται, όπως χρυσές δουλειές έκαναν και οι εφευρετικοί κατασκευαστές που πειραματίστηκαν με εναλλακτικές πρώτες ύλες, στις οποίες δεν είχε επιβληθεί δελτίο: Διάφορα πλαστικά, πεπιεσμένη μοκέτα, ακόμα και μεταχειρισμένα λάστιχα της πυροσβεστικής.

Τελικά, το δελτίο στα παπούτσια κράτησε πάνω από τρία χρόνια. Όταν έληξε, στα τέλη του Οκτωβρίου του 1945, ο επικεφαλής του OPA Chester Bowles το χαρακτήρισε σαν ένα από τα πιο επιτυχημένα προγράμματα της υπηρεσίας.

Σήμερα, πάντως, οι έρευνες δείχνουν ότι  ο μέσος Αμερικανός αγοράζει τέσσερα νέα ζευγάρια παπούτσια τον χρόνο και ξοδεύει κατά μέσο όρο 240 δολάρια.

Σε όλο τον κόσμο πωλούνται περίπου 22 δισ. ζευγάρια παπούτσια τον χρόνο, ενώ η ευρωπαϊκή αγορά υποδημάτων αναμένεται να φτάσει φέτος στα 112 δισ. δολάρια, αφού υπολογίζεται ότι ο μέσος Ευρωπαίος αγοράζει τρία νέα ζευγάρια κάθε χρόνο, ξοδεύοντας περίπου 130 ευρώ.

moneyreview.gr