Μύθοι και εικασίες για την πανσέληνο...

 

Τ' Αυγουστιάτικο φεγγάρι, χιλιοτραγουδισμένο, μαγευτικό, ερωτικό, γεμίζει με φως την ωραιότερη νύχτα του χρόνου, την Πανσέληνο του Αυγούστου...
Λένε, ότι τα φεγγάρια ήταν δώδεκα, ένα για κάθε μήνα. Μετά οι θεοί αποφάσισαν, να χαρίσουν στους ανθρώπους ακόμη ένα. Το δέκατο τρίτο φεγγάρι, προσφορά, σ' αυτούς, που ζουν έρωτες ανεκπλήρωτους....

Θυσία στον έρωτα, στα πάθη και στα παθήματα. Προσφορά, στους μοναχικούς, στους μόνους, στους απανταχού ερωτευμένους. Αυγουστιάτικο φεγγάρι, πύρινο, έτσι όπως αντικαθρεφτίζεται στις θάλασσές μας. Ανάκλαση φωτιάς, ποιητικά λόγια, πολλά αβάσταχτα, συναισθήματα...

Αφεθείτε, λοιπόν, σήμερα για λίγες ώρες στη μαγεία αυτής της μοναδικής νύχτας, που συγχωρεί όλες τις αμαρτίες. Πάρτε από το χέρι αυτήν ή αυτόν που αγαπάτε, σεργιανίστε κάτω από το ολόγιομο φεγγάρι και λουστείτε με το φως του. Ξεχάστε τα προβλήματα και την καθημερινότητα και γευτείτε...

Θρύλοι, παραδόσεις και έρευνα

Το δέκατο τρίτο, όμως, φεγγάρι συνδέεται με θρύλους και παραδόσεις.

Για τους παραδοσιακούς λαούς η Σελήνη αντιπροσώπευε πάντα τη σκοτεινή πλευρά της φύσης, την αόρατη όψη της. Εκείνη ελέγχει παλίρροιες, βροχές, ύδατα, πλημμύρες κι εποχές και ως εκ τούτου τη διάρκεια της ζωής. Η Πανσέληνος συμβολίζει την ολότητα, την ολοκλήρωση, την ισχύ και την πνευματική δύναμη.

Για τον βουδισμό η Πανσέληνος και η νέα Σελήνη είναι περίοδοι ισχύος και πνευματικής δύναμης. Για τους Ινδιάνους είναι το φως του μεγάλου πνεύματος αλλά σε κάποιες φυλές η Σελήνη είναι μια μοχθηρή και κακοποιός δύναμη. Για τους Σουμέριους η νύχτα της πανσελήνου ήταν περίοδος προσευχής αγαλλίασης και θυσίας.

Η αρχαιότερη ανάμεσα στις παραδόσεις είναι ο σύνδεσμος του φεγγαριού με το λαγό. Αυτή η ευρεία συσχέτιση, κατά τον Ρόμπερτ Μπράουν, πιστοποιείται από κυλίνδρους της Μεσοποταμίας, σφραγιδολίθους από αχάτη, που βρέθηκαν στη Συρία, κινεζικά αρχαία νομίσματα, τα «φεγγαρόγλυκα» της Κεντρικής Ασίας, καθώς και από τους θρύλους μακρινών μεταξύ τους φυλών και εθνών.

Οι Ινουίτ (Εσκιμώοι) πίστευαν ότι η Σελήνη είναι ένα κορίτσι που τρέχει μακριά από τον αδελφό του, τον ήλιο, επειδή της είχε παραμορφώσει το πρόσωπο πετώντας της στάχτες.

Οι Ίνκας μιλούσαν για μια όμορφη κοπέλα, που ερωτεύτηκε το φεγγάρι και ενώθηκε για πάντα με αυτό.

Στη βόρεια Γερμανία και την Ισλανδία οι Hjuki και Bil είναι δύο νέοι που φαίνονται στη Σελήνη να κουβαλούν ένα φορτίο υδρόμελι.

Οι «βιβλικά σκεπτόμενοι» τοποθέτησαν στον δίσκο της Σελήνης το πρόσωπο της «δακρυρροούσας Μαγδαληνής», ή του Ιούδα Ισκαριώτη.

Οι «σεληνομανείς» υπνοβατούν, οι πληγές ματώνουν εντονότερα, τα θεραπευτικά βότανα που μαζεύονται αυτή τη μέρα έχουν αυξημένες θεραπευτικές ιδιότητες. Τα δέντρα, που κλαδεύονται μπορεί να ξεραθούν. Η αστυνομία σε πολλές περιοχές της υφηλίου ενισχύει τις περιπολίες, αφού υπάρχει η πίστη ότι η εγκληματικότητα αυξάνεται και οι μαίες βρίσκονται σε μεγαλύτερη ετοιμότητα, καθώς πιστεύουν ότι την πανσέληνο γεννιούνται περισσότερα μωρά.

Η Σελήνη καταλαμβάνει σημαντική θέση στους μύθους, τις παραδόσεις και τις δοξασίες και του ελληνικού λαού.

Γνωστές από αρχαιοτάτων χρόνων οι μάγισσες της Θεσσαλίας, αλλά και η Μαγεία της Κρήτης. Με τις νεράιδες και τα ξωτικά, όπως πίστευαν σε πολλές νησιωτικές περιοχές, να πλημμυρίζουν τη νύχτα της αυγουστιάτικης πανσελήνου τα δάση για να σκορπίσουν έρωτα σε ό,τι αγγίζουν με το ραβδί τους και να φεύγουν, λίγο προτού ξημερώσει.

Οι πρόγονοί μας βάφτισαν στη μυθολογία τη Σελήνη Εκάτη. Τη λάτρευαν και την έτρεμαν. Κάποιοι πίστευαν ότι είναι η κόρη του Δία και της Δήμητρας, άλλοι της Ήρας και του Περσέα κι άλλοι την ταύτιζαν με την Άρτεμη.

Οι αστρολόγοι υποστηρίζουν ότι η είσοδος της Σελήνης στο εκάστοτε ζωδιακό σημείο δημιουργεί έντονη επιρροή και επίδραση στα ανθρώπινα συναισθήματα.

Η κοινότητα αστρονόμων και αστροφυσικών έχει διχαστεί επανειλημμένως σχετικά με την παρατήρηση και καταγραφή διάφορων φαινόμενων στην επιφάνειά της.

Από τη Σεληνιακή «παραφιλολογία» δεν θα μπορούσαν να λείψουν και οι αναπόδεικτες θεωρίες, οι οποίες την παρουσιάζουν, άλλες σαν ένα «κούφιο» τεχνητό δορυφόρο, άλλες σαν ένα κοσμικό εργαστήριο νοημόνων εξωγήινων όντων κι άλλες σαν έναν προχωρημένο σταθμό του γήινου πολιτισμού.

Τις προηγούμενες δεκαετίες Αμερικάνοι και Ρώσοι δραστηριοποιήθηκαν έντονα για την «κατάκτηση» και την αποκάλυψη των μυστικών της Σελήνης. Δαπανήθηκαν τεράστια χρηματικά ποσά, εγκαταστάθηκαν και τέθηκαν σε λειτουργία πανάκριβα όργανα μετρήσεων, διενεργήθηκαν δεκάδες διαστημικές αποστολές, δόθηκαν, ή διέρρευσαν στη δημοσιότητα αναρίθμητες έρευνες και μελέτες, γράφτηκαν εκατοντάδες βιβλία και τελικά το φεγγάρι αφέθηκε και πάλι στους ποιητές και τους ερωτευμένους.

Η επιστημονική άποψη για την Πανσέληνο

Η Σελήνη φτάνει στο μισό της περιστροφής της γύρω από τη Γη, δείχνει την πλευρά της, που φωτίζεται από τον Ήλιο, και φαντάζει στον ουρανό σαν ολοστρόγγυλος φωτεινός δίσκος, ως Πανσέληνος. Από τον ήλιο η Σελήνη φαίνεται σαν να βρίσκεται πίσω από τη γη.

Η Σελήνη έλκει τη Γη, όπως βέβαια και η Γη πολύ περισσότερο τη Σελήνη. Το αποτέλεσμα αυτής της αμοιβαίας έλξης είναι οι παλίρροιες, φαινόμενο που παρατηρείται κάθε έξι ώρες, είτε η Σελήνη βρίσκεται από τη μία πλευρά του πλανήτη μας είτε από την άλλη. Αυτή είναι η μόνη μεγάλη και σημαντική επίδραση της Σελήνης στον πλανήτη Γη, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

Η Πανσέληνος του Αυγούστου έχει ένα χαρακτηριστικό, που την κάνει να ξεχωρίζει. Το διαφορετικό, δικό της χρώμα. Ειδικά λίγο μετά την ανατολή της, αλλά και προς τη δύση της.

Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ -ΜΠΕ ο διευθυντής ερευνών του Ινστιτούτου Αστρονομίας και Αστροφυσικής Αναστάσιος Δαπέργολας, «η Σελήνη τον Αύγουστο, όταν μεσουρανεί, δηλαδή όταν βρίσκεται στο μέγιστο ύψος, δεν φθάνει πολύ ψηλά πάνω από τον ορίζοντα, το φως της φθάνει σε εμάς διατρέχοντας μεγαλύτερο πάχος ατμόσφαιρας με αποτέλεσμα να διαχέεται και να απορροφάται το κυανό τμήμα του χρώματός της και να φθάνει στα μάτια μας πιο έντονο το κόκκινο».

Όσο για την αίσθηση ότι το Αυγουστιάτικο φεγγάρι είναι μεγαλύτερο και φωτεινότερο, ο κ. Δαπέργολας εξηγεί ότι αυτό έχει να κάνει με το γεγονός ότι το τόξο που διαγράφει η Σελήνη είναι μικρότερο και πιο κοντά στον ορίζοντα, οπότε μας φαίνεται πιο μεγάλο, αν και στην πραγματικότητα, όπως διευκρινίζει ο καθηγητής, η Σελήνη το καλοκαίρι έχει μικρότερη φυσική διάμετρο απ' ότι τον χειμώνα.

«Ένας άλλος λόγος είναι ότι το καλοκαίρι ο ουρανός είναι πιο καθαρός, οι άνθρωποι βρίσκονται στην εξοχή ή στα μπαλκόνια τους με πιο χαλαρή διάθεση και παρατηρούν την πορεία του φεγγαριού στον ουρανό και το συγκρίνουν με ανθρώπινα κατασκευάσματα θαυμάζοντας το μεγαλείο της Δημιουργίας», σημειώνει και προσθέτει: «Η σημερινή Πανσέληνος θα ξεκινήσει, για την Ελλάδα, την πορεία της στον αυγουστιάτικο ουρανό νωρίς το απόγευμα, έτσι «η ακριβής ώρα της πανσελήνου θα είναι στις 08:05 το βράδυ. Δηλαδή, την ώρα εκείνη το φαινόμενο θα βρίσκεται στην πλήρη εξέλιξή του, αν και συνηθίζουμε να λέμε ότι έχουμε Πανσέληνο καθ' όλη τη διάρκεια της νύχτας».

Μια βόλτα στους αρχαιολογικούς χώρους

Ό,τι και να πιστεύει κανείς για την Πανσέληνο του Αυγούστου, αξίζει να την απολαύσει απόψε σ' έναν από τους 92 αρχαιολογικούς χώρους - μουσεία, που θα μείνουν ανοιχτοί σ' όλη τη χώρα, συμμετέχοντας και φέτος στις εκδηλώσεις της αυγουστιάτικης Πανσελήνου.

Ο θεσμός των ανοιχτών αρχαιολογικών χώρων κάτω από το ολόγιομο φεγγάρι, με ή χωρίς μουσική εκδήλωση, ξεκίνησε το 1996 από το υπουργείο Πολιτισμού.

Πολλοί από τους χώρους αυτούς θα φιλοξενήσουν καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, ενώ σε αρκετούς θα υπάρχει η δυνατότητα ξενάγησης.

Στην Αθήνα, παρά την αρχική εμπλοκή με την απόφαση των αρχαιοφυλάκων να απέχουν από τις εκδηλώσεις, τελικά βρέθηκε λύση και οι αρχαιολογικοί χώροι θα ανοίξουν απόψε για να υποδεχτούν τους επισκέπτες.

ΣΚΑΪ