Ο Επιμορφωτικός-Εξωραϊστικός-Εκπολιτιστικός σύλλογος Εξάρχου Γρεβενών “Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ” πραγματοποίησε την Κυριακή 1 Αυγούστου 2010 ανάβαση στον Μπούρινο στη θέση Βοϊδόλακκος. Συμμετείχαμε 26 ορειβάτες. Σκοπός της εκδήλωσης ήταν... να φέρουμε στο προσκήνιο το βιομηχανικό πλούτο της περιοχής το ορυκτό χρωμίτη. Πρωτίστως θέλαμε να επισκεφτούμε τον τόπο που χιλιάδες εργάτες και εργάτριες από το 1936 ως το 1960 μέσα σε δύσκολες συνθήκες συνέβαλαν στην ανάπτυξη της περιοχής.
Συνθήκες εργασίας
Στη θέση Βοϊδόλακκος υπάρχουν περίπου 35 στοές εξόρυξης. Η κάθε στοά ύψους 2 μέτρων περίπου διαμορφώνεται σύμφωνα με το υπό εξόρυξη μετάλλευμα. Όταν το μετάλλευμα έχει κατεύθυνση κάθετη οι μεταλλωρύχοι ακολουθούν την πορεία του. Έτσι μέσα στις στοές σχηματίσθηκαν πηγάδια τα οποία σε πολλές περιπτώσεις είναι γεμάτα με νερό. Στις στοές για πολλά χρόνια φώλιαζαν εκατοντάδες περιστέρια τα οποία δυστυχώς αφανίστηκαν από λαθροθήρες.
Η εξόρυξη του χρωμίτη γινόταν με δυναμίτη. Χρησιμοποιούσαν βραδύκαυστο φιτίλι για να προλάβουν οι εργάτες να εξέλθουν της στοάς. Μετά την έκρηξη ακολουθούσε σύννεφο καπνού το οποίο δύσκολα διαλυόταν, διότι δεν υπήρχαν συστήματα εξαερισμού. Το πέτρωμα το βγάζανε στην έξοδο με βαγονέτα τα οποία κυλούσαν σε σιδηροδρομικές ράγες.
Η διαλογή σε διάφορες κατηγορίες, σύμφωνα με την ποιότητα του μεταλλεύματος, γινόταν από κορίτσια ηλικίας 14 ετών και άνω. Ο φωτισμός των στοών γινόταν με λάμπες ασετιλίνης οι οποίες ήταν κρεμασμένες στην οροφή της γαλαρίας.
Οι εργαζόμενοι ημερησίως ήταν πάνω από τριακόσιοι, αμειβόταν ικανοποιητικά κι όλοι τους ήταν ασφαλισμένοι στο ΙΚΑ.
Το ατύχημα
Το μοναδικό θανατηφόρο ατύχημα συνέβη το έτος 1953. Στη στοά με τον αριθμό 6 εισήλθαν για έλεγχο μηχανικοί και επιστάτες των ορυχείων. Εκεί ο επιστάτης Θεόδωρος Μενανάκος από το Γύθειο της Λακωνίας, ετών 56, από απροσεξία έπεσε σε πηγάδι. Ανεσύρθη λιπόθυμος από τους Εξαρχιώτες Παναγιώτη Μαχτσίρα και Ευθύμιο Ευθυμίου. Ομάδα εργατών με φορείο τον μετέφερε προς το δρόμο Βάρης-Χρωμίου στη θέση Κατουρίστρες όπου τον παρέλαβε αυτοκίνητο. Καθ’ οδόν εξέπνευσε και ετάφη στην Κοζάνη.
Η συνεστίαση
Με την επιστροφή ακολούθησε συνεστίαση στην ανακαινισμένη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του χωριού το οποίο λειτουργεί ως καφενείο. Το βράδυ ακολούθησε προβολή βίντεο, φωτογραφίας με τις δραστηριότητες του συλλόγου.
Το εργοτάξιο του Βοϊδόλακκου
Πάνω στο Βοϊδόλακκα στην περιοχή εξόρυξης μεταλλείου υπήρχαν εκτός από τις υπόγειες στοές, πλήθος εγκαταστάσεων. Η περιοχή έμοιαζε μ’ ένα μικρό χωριό. Μεταξύ των εγκαταστάσεων ήταν:
1) Οίκημα γραφείου και διευθύνσεως, δωμάτια έξι.
2) Δυο μεγάλα οικήματα με ξύλινα κρεβάτια δια τη στέγαση και διαμονή 250 εργατών.
3) Οίκημα αρτοποιείου μετά κλιβάνου, αποθηκών αλεύρων, καυσίμου ύλης και διαμονής αρτοποιών.
4) Οίκημα μαγειρείου και εστιατορίου εργατών.
5) Οίκημα σιδηρουργείου.
6) Οίκημα μηχανοστασίου, μηχανών αεροσυμπιεστών μετά παρακειμένου δωματίου προσμονής του Μηχανικού αυτών.
7) Οίκημα μεγάλης αποθήκης εργαλείων και υλικών
8) Οίκημα σταύλου προς στέγαση των ζώων της επιχείρησης.
9) Δύο υπόστεγα διαλογής μεταλλεύματος.
Το εργοστάσιο στην κατοχή
Το εργοστάσιο μετά από διαταγή των Γερμανικών Αρχών κατοχής άρχισε τη λειτουργία από τον Ιούνιο του 1941. Το μετάλλευμα μεταφερόταν στη Γερμανία και χρησιμοποιούνταν ως πρώτη ύλη για τη λειτουργία των πολεμικών εργοστασίων (κατασκευή τεθωρακισμένων, αεροπλάνων).
Το μέλλον
Τα μεταλλεία χρωμίου της περιοχής Βοϊδόλακκος μεταπολεμικά λειτούργησαν ως το έτος 1960. Η γενικότερη εκμετάλλευση στο συγκρότημα του Μπούρινου στα νεότερα χρόνια δόθηκε στην εταιρεία ΕΛ.ΣΙ (Ελληνικά σιδηροκράματα) μέχρι το 1991. Το βουνό Μπούρινος (Πύρινος) εκτός από το χρωμίτη κρύβει στα σπλάχνα του πλήθος μεταλλευμάτων και κυρίως ευγενών μετάλλων. Είναι ένα βουνό παγκοσμίου ενδιαφέροντος και πιστεύουμε στο μέλλον να δώσει ζωή στον τόπο όπως και στο παρελθόν.
Οι νέοι του χωριού παρατήσανε τις κτηνοτροφικές εργασίες. Γίνανε εργάτες. Κερδίζανε χρήματα. Ασφαλίστηκαν στο Ι.Κ.Α. Εργάζονταν όλοι. Άντρες, γυναίκες, αγόρια, κορίτσια. Το εργατικό δυναμικό του χωριού δεν έφτανε. Γι’ αυτό ερχόταν και εργάτες από τα γύρω χωριά. Τον Ταξιάρχη, Βάρη, Μικροκλεισούρα, Παλιόκαστρο, Δαφνερό, Κνίδη. Ο Μπούρινος, ο Βοϊδόλακκας ένωνε τα χωριά της περιοχής.
Πάνω στο Βοϊδόλακκα στην περιοχή εξόρυξης μεταλλείου υπήρχαν εκτός από τις υπόγειες στοές, πλήθος εγκαταστάσεων. Η περιοχή έμοιαζε μ’ ένα μικρό χωριό. Οικήματα γραφείων, τα οποία διατηρούνται μέχρι σήμερα. Αποθήκες, φούρνος για ψωμί που λειτουργούσε με πετρέλαιο, τόλ[1]για κατοικίες των εργατών.
Ο χρωμίτης, το γκριζωπό μετάλλευμα εξορυσσόταν από υπόγειες στοές. Στη συνέχεια μετά από θραύση γινόταν η πρώτη διαλογή οπό τους διαλογείς. Μετά μεταφερόταν στις εγκαταστάσεις της Σκούμτσιας κι εκεί με τη μέθοδο του μαγνητικού διαχωρισμού λαμβανόταν συμπυκνωμένο μετάλλευμα. Αυτό με τη σειρά του οδηγούνταν στις εγκαταστάσεις των Ελληνικών Σιδηροκραμάτων στον Αλμυρό του Βόλου.
Βασίλης Αποστόλου, πρόεδρος του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Εξάρχου «Ο ΜΠΟΥΡΙΝΟΣ»
[1] Λαμαρινένιες ημικυλινδρικές κατασκευές με μεγάλη χωρητικότητα σε υπνοκρέβατα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου