Η πατρίδα μας δοκιμάζεται. Η ευθύνη όλων μας, πολιτικής ηγεσίας και πολιτών, επικεντρώνεται στην οικοδόμηση ενός μέλλοντος που θα προδικάζει την ελπίδα. Το τι πρέπει... να κάνουμε είναι προφανές. Για να έχει μέλλον η πατρίδα μας πρέπει να καταστεί «εκπαιδευμένη». Οι πολίτες της πρέπει να αξιοποιούν με «έξυπνο» τρόπο τη γνώση. Η θεμελίωση μιας τέτοιας προοπτικής έχει ανάγκη από ένα εκπαιδευτικό σύστημα υψηλών προδιαγραφών. Η προϋπόθεση αυτή είναι σε όλους γνωστή, αλλά οι προσπάθειες αναμόρφωσης της εκπαίδευσης προσκρούει σε ανεξήγητες αντιπαλότητες των πολιτικών κομμάτων και της εκπαιδευτικής κοινότητας. Είναι καιρός να σκεφτούμε όλοι το μέλλον της πατρίδας μας. Άλλωστε, η κρίση μας το θυμίζει και μάλιστα με τον πιο έντονο τρόπο.
Το Υπουργείο Παιδείας φιλοδοξεί να προσαρμόσει το πανεπιστήμιο στα νέα δεδομένα και έχει προτείνει, για το σκοπό αυτό, μια σειρά αναγκαίων δραστικών αλλαγών, που είναι όμως ξένες προς την παράδοσή μας. Κατά συνέπεια, πριν οποιαδήποτε πρόταση αλλαγής, η εδραίωση ειλικρινούς διαλόγου θα δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα ώστε να επιτευχθούν συγκλίσεις που θα οδηγήσουν σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα προοπτικής. Οι καταλήψεις και οι κραυγές δεν οδηγούν πουθενά εκτός από τη στασιμότητα και το μαρασμό. Αφού όλοι αποδεχόμαστε ότι η σημερινή κατάσταση πρέπει ν’ αλλάξει, άρα βέλτιστη λύση υπάρχει και πρέπει να συμβάλουμε στην διατύπωσή της και στην αξιόπιστη εφαρμογή της.
Θα σχολιάσω κάποιους από τους προτεινόμενους τομείς για αλλαγές.
Διοίκηση: Είναι γεγονός ότι η σημερινή διοίκηση (πρυτανικές αρχές) των πανεπιστημίων, παρά τις οιωνεί καλές προθέσεις της, αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα στο έργο της. Η προσπάθεια δημιουργίας ήρεμου κλίματος οδηγεί σε ατιμωρησία, σε συμβιβασμούς και στασιμότητα. Κάτι πρέπει ν’ αλλάξει (τρόπος εκλογής, νέα σύνθεση,…). Η ανάλυση δοκιμασμένων συστημάτων και η προσαρμογή τους στις συνθήκες της χώρας μας αποτελεί μονόδρομο.
Αξιοκρατία: Οι κρίσεις του επιστημονικού δυναμικού είναι ανοιχτές σε κριτική. Αν τα εκλεκτορικά σώματα δεν θα έχουν σχέση με τις ακαδημαϊκές μονάδες στις οποίες εντάσσεται το κρινόμενο μέλος ΔΕΠ (κεντρικές κρίσεις από ειδικούς) και καθιερωθούν καθολικά κριτήρια για όλη τη χώρα, θα εκλείψει ο παράγοντας «ομάδα», που κυριάρχησε καταστροφικά στον ακαδημαϊκό χώρο. Επιπρόσθετα πρέπει να επιβληθεί αξιολόγηση των μελών ΔΕΠ όλων των βαθμίδων και να οριστούν διαβαθμίσεις και μάλιστα με οικονομική επιβράβευση.
Φοιτητικό δυναμικό: Τα πανεπιστήμια πρέπει να έχουν αποφασιστικό λόγο για την ποιότητα και τον αριθμό των εκπαιδευμένων. Η εισαγωγή των φοιτητών σε σχολές (ορθό μέτρο) θα απαιτήσει αναδιάρθρωση των προγραμμάτων σπουδών και προσαρμογή των υποδομών τους. Επιπλέον, να αναζητηθεί τρόπος αντιμετώπισης της απαξίωσης του «δωρεάν».
Διεθνοποίηση: Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί με την ενίσχυση της κινητικότητας του επιστημονικού δυναμικού, την υιοθέτηση του θεσμού του επισκέπτη καθηγητή-ερευνητή και τις συνέργιες με διεθνή ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια.
Πτυχία: Η τόνωση της αξίας τους στην αγορά εργασίας θα επιτευχθεί αν υπάρξει εκπαιδευτική διαδικασία κύρους και συμβατότητα μεταξύ του μοντέλου ανάπτυξης της χώρας και της γνώσης που τα πτυχία ενσωματώνουν (δεν μπορεί να εκπαιδεύεις επιστήμονες για νέα υλικά/βιοτεχνολογία και η χώρα να διάγει την εποχή του σιδήρου!).
Οικονομικά: Η οικονομική ενίσχυση των πανεπιστημίων μπορεί να γίνει με την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας τους, των προϊόντων της έρευνας, τη λειτουργία κέντρων δεξιοτήτων,…. Για τα περιφερειακά πανεπιστήμια, ίσως, η ενίσχυσή τους με επιβολή ειδικού τέλους σε δράσεις της περιφέρειας θα τονώσει την ερευνητική τους προσπάθεια και τη δυνατότητα ανάπτυξης των περιφερειών με βασικό συστατικό τον πολιτισμό και τη γνώση.
Ακαδημαϊκό Περιβάλλον: Για να δημιουργηθεί στο πανεπιστήμιο το κατάλληλο περιβάλλον για τις αναγκαίες συνεχείς αλλαγές πρέπει πρώτα να ρυθμιστεί με ρεαλισμό το μεγάλο θέμα «άσυλο-κατάληψη». Η ανάκληση της ιστορίας του φέρνει μελαγχολία γιατί συνέβαλε ώστε να ξεχαστούν ο διάλογος και το επιχείρημα…
Πρόταση: Η προσέγγιση του προβλήματος «νέο πανεπιστήμιο» θα μπορούσε να είχε ακολουθήσει τα επόμενα βήματα: α) συμφωνία για τους τομείς των αλλαγών, β) ανάλυση της διεθνούς εμπειρίας στον κάθε τομέα, γ) τεκμηριωμένες θέσεις των πανεπιστημίων, δ) σύνταξη από το Υπουργείο Παιδείας-με συνεργασία ειδικών κύρους-σχεδίου νόμου και ε) υιοθέτησή του από το εθνικό κοινοβούλιο με ενισχυμένη πλειοψηφία.
Μόνο ένα νομοθέτημα μεγάλης αποδοχής που θα ενσωματώνει τις εμπειρίες από το διεθνή χώρο και θα αίρει τις παθογένειες του παρελθόντος-παρόντος θα αναγεννηθεί η ελπίδα για την άνοιξη του ελληνικού πανεπιστημίου….
*Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-πρώην Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και Πρόεδρος του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου