Μια γενιά πίσω χάρη στις ευρωπαϊκές πολιτικές

Μοιραστείτε το στο facebook
Θα περάσουν δεκαετίες μέχρι να ανακάμψουν οικονομικά οι χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο από την κρίση και να..
επιστρέψουν στο προ κρίσης βιοτικό τους επίπεδο. Και το χάσμα ανάμεσα σε αυτά τα κράτη και σε όσα ευημερούν διευρύνεται συνεχώς, απειλώντας τη σταθερότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γράφει ο Jędrzej Bielecki στην πολωνική Dziennik Gazeta Prawna.
Η Άνγκελα Μέρκελ προειδοποίησε ήδη από το 2009: ας μην περιμένουμε ένα θαύμα, γιατί ούτε και η πιο τολμηρή πολιτική απόφαση δεν θα επαναφέρει την ευρωπαϊκή οικονομία στο δρόμο της ανάπτυξης. «Εκείνη την εποχή ήταν η μόνη που το υποστήριζε. Σήμερα είναι σαφές ότι είχε δίκιο» δήλωσε ο Νικολά Βερόν, ένας ανώτερος συνεργάτης στο Bruegel, μια δεξαμενή σκέψης που εδρεύει στις Βρυξέλλες.
Κατά το πέμπτο έτος της κρίσης, η οικονομική κατάσταση της ΕΕ παραμένει ζοφερή, με τα 17 από τα 27 κράτη-μέλη της Ένωσης να είναι σε ύφεση. Στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο, όπως η Ισπανία ή η Πορτογαλία, για να επανέλθει το βιοτικό επίπεδο πίσω στα προ κρίσης επίπεδα θα χρειαστεί τουλάχιστον μια γενιά. Ωστόσο, η ΕΕ μπορεί να μην αντέξει τόσο. Για πρώτη φορά από την ίδρυσή της, η Ευρωπαϊκή Ένωση – σε αντίθεση με την ευρωζώνη – θα μπορούσε να διαλυθεί. Το σενάριο γίνεται όλο και πιο πραγματικό  κάθε μήνα που περνά. Είναι δύσκολο να πούμε τι συμβαίνει πιο γρήγορα: η κατασκευή ενός ενοποιημένου μπλοκ της ευρωζώνης γύρω από τη Γερμανία ή η απόσχιση των ευρωσκεπτικιστών χωρών και κυρίως της Βρετανίας.
Η ανύπαρκτη κοινή αγορά
Η κ. Μέρκελ, πρέπει να το παραδεχτούμε, δεν ήθελε να εξελιχθεί έτσι η ΕΕ και προσπάθησε να το αποτρέψει. Συγκεκριμένα, ενδιαφέρθηκε να διατηρήσει μέσα σε μια νέα, πιο ολοκληρωμένη Ένωση, τις χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας. Δεν είναι μόνο η οικονομική βάση της Γερμανίας (οι γερμανικές επιχειρήσεις έχουν μεταφέρει πολλές από τις παραγωγικές δραστηριότητές τους εδώ), αλλά και οι τακτικοί και πολύτιμοι σύμμαχοι του Βερολίνου στην ΕΕ, που θα υποστηρίξουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τις υπεύθυνες πολιτικές του προϋπολογισμού.
Αλλά αυτό δεν λειτούργησε. Η πίεση της αγοράς σήμανε ότι οι ηγέτες της ευρωζώνης, τελικά, άρχισαν να θέτουν τα θεμέλια ξεχωριστών ιδρυμάτων μέσα στην ευρωζώνη: η τραπεζική εποπτεία, η διακυβέρνηση της δημοσιονομικής πολιτικής, ένας ξεχωριστός προϋπολογισμός. «Αυτό υποτίθεται ότι είναι ένα ελάχιστο βήμα για την εξασφάλιση της αποτελεσματικής λειτουργίας της ευρωζώνης, αλλά ένα βήμα που δεν θα υπονομεύσει τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σήμερα είναι σαφές ότι τέτοιες προσδοκίες δεν ήταν ρεαλιστικές», παραδέχθηκε η Cinzia Alcidi στο Κέντρο Μελετών Ευρωπαϊκής Πολιτικής στις Βρυξέλλες.
Κάτω από μία ιδιαίτερα μεγάλη πίεση δημιουργήθηκε ο πυλώνας της ολοκλήρωσης – η ενιαία αγορά. Σε χώρες που εμπιστεύονται οι επενδυτές, όπως η Γερμανία ή η Ολλανδία, το κόστος της πίστωσης είναι αρκετές φορές μικρότερο από ό, τι στις περιφερειακές οικονομίες. Ένα ισάξιο επίπεδο ανταγωνισμού, το οποίο οι Βρυξέλλες προσπάθησαν να εξασφαλίσουν τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, πολύ απλά δεν υπάρχει πια.
Το τέλος του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου
Αυτό μας οδηγεί σε μία ακόμα αποτυχία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης: την πολιτική συνοχής, που είχε στόχο την εξασφάλιση ίσου βιοτικού επιπέδου σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση. Χάρη στα διαρθρωτικά ταμεία, αλλά και στην ανοιχτή αγορά της ΕΕ, οι διαφορές στο βιοτικό επίπεδο είχαν όντως ελαχιστοποιηθεί. Μόλις το 2009, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα ανήλθε στο 94% του μέσου όρου της ΕΕ, το οποίο ήταν πολύ κοντά σε αυτό της Γερμανίας (115%). Σήμερα, το χάσμα έχει διευρυνθεί: το κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ελλάδα έχει πέσει στο 75% και είναι παρόμοιο με της Πολωνίας, ενώ της Γερμανίας έχει αυξηθεί σε 125% του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι οικονομολόγοι αναμένουν ότι αυτές οι δυσαναλογίες θα συνεχίσουν να αυξάνονται τα επόμενα χρόνια.
«Μια τέτοια εξέλιξη σημαίνει ότι τα συμφέροντα των κρατών μελών αποκλίνουν όλο και περισσότερο. Ενώ Ρουμάνοι, Βούλγαροι, Έλληνες ή Πορτογάλοι θα θέλουν τουλάχιστον να διατηρήσουν το πλαίσιο της περιφερειακής πολιτικής της ΕΕ και θα πιέζουν τις Βρυξέλλες να συγκεντρώνει εκεί τα κεφάλαια, Γερμανοί και Σουηδοί θα επικεντρωθούν στην οικολογία και τις εναλλακτικές πηγές ενέργειας. Αυτό θα είναι ένας διάλογος κωφών» σχολιάζει ο Βερόν.
Η κρίση έχει επίσης εξαφανίσει ένα ακόμα από τα μεγάλα επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το πιο αξιοζήλευτο για τον υπόλοιπο κόσμο εδώ και δεκαετίες: το ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο. Τα μέτρα λιτότητας που έχουν ήδη εισαχθεί ή σχεδιάζονται όχι μόνο σε Ισπανία ή Ελλάδα, αλλά και στη Γαλλία ή το Ηνωμένο Βασίλειο σημαίνουν μια ριζική μείωση στις αποδοχές της αναρρωτικής άδειας, στα δικαιώματα των εργαζομένων, στις συντάξεις και στα επιδόματα ανεργίας. Μια γενιά νέων ανθρώπων αναδύεται χωρίς προοπτικές κανονικής απασχόλησης και χωρίς τις προϋποθέσεις να ξεκινήσει μια οικογένεια.
Η αποτυχία της κοινής εξωτερικής πολιτικής
Ακόμη και το φιλοευρωπαϊκό Der Spiegel παραδέχεται ότι το κέντρο λήψης αποφάσεων της ΕΕ έχει πλέον μετατοπιστεί από τις Βρυξέλλες στο Βερολίνο. Αυτό συνέβη χωρίς καμιά ιδιαίτερη πίεση από τους Γερμανούς. Ανάμεσα στις έξι μεγάλες οικονομίες της ΕΕ, οι δύο έπεσαν έξω λόγω των οικονομικών δεινών: η Ιταλία και η Ισπανία. Η Βρετανία αποκλείστηκε αποτελεσματικά από τη συζήτηση. Και η Πολωνία, ούτε καν μέλος της ευρωζώνης, παραμένει μια πολύ μικρή οικονομία για να είναι ένας σημαντικός παράγοντας. Για κάποιο διάστημα φάνηκε ότι η Ευρώπη θα πρέπει να καθοδηγείται από το γαλλο-γερμανικό δίδυμο, το φημισμένο «Μερκοζί». Αλλά τουλάχιστον από τότε που εκλέχθηκε ο Φρανσουά Ολάντ πρόεδρος κατέστη σαφές ότι η Γαλλία έχει τέτοια οικονομικά προβλήματα ώστε δε συναγωνίζεται τη Γερμανία στο ευρωπαϊκό παιχνίδι. Έτσι, έμεινε μόνο το Βερολίνο.
Η Ευρώπη επικεντρώθηκε στα δικά της προβλήματα και ήταν πολύ αδύναμη για να διαδραματίσει ενεργό ρόλο σε διεθνές επίπεδο. Αυτή είναι μια ακόμη θλιβερή προφητεία που γίνεται πραγματικότητα μπροστά στα μάτια μας: η κατάρρευση της κοινής εξωτερικής πολιτικής. Ο έρπων αυταρχισμός της Ουκρανίας, η τραγωδία της συνεχούς παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Συρία ή την Κίνα, είναι μόνο μερικά παραδείγματα της πρωτόγνωρης αδυναμίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το θέμα της διεύρυνσης έχει εξαφανιστεί από την ημερήσια διάταξη. Η ένταξη παραμένει μια βιώσιμη προοπτική μόνο για τις χώρες των Βαλκανίων. Μια πιο φιλόδοξη προσφορά σε μέλη, ιδιαίτερα στις μετα-σοβιετικές δημοκρατίες και την Τουρκία, δεν συζητούνται πλέον σοβαρά.
Κατά το πέμπτο έτος της κρίσης, μέχρι στιγμή, η ενωμένη Ευρώπη επιβίωσε. Αλλά οι απώλειες είναι κολοσσιαίες. Από ορισμένες απόψεις, η ΕΕ βρίσκεται ξανά πίσω στο δρόμο της ολοκλήρωσης, εκεί όπου ήταν τριάντα ή σαράντα χρόνια πριν. Και ακόμη και οι πιο αισιόδοξοι ελπίζουν να μην χειροτερέψουν τα πράγματα.

presseurop.eu
Πυθία