Η μεζονέτα, η BMW και τα αρμάνι

Μοιραστείτε το στο facebook
Μετά τον 2^ο Παγκόσμιο  Πόλεμο και αφού και οι τελευταίες ξεζουμισμένες αποικίες απέκτησαν την «ανεξαρτησία» τους – στην ουσία τα πρώην..
αφεντικά τις άφησαν «ελεύθερες» να διαχειριστούν τη φτώχεια στην οποία οι ίδιοι τις οδήγησαν – το τοπίο στις αρχές της δεκαετίας του 70 είχε σχεδόν ξεκαθαρίσει και ο κόσμος είχε χωριστεί σε τρία κατά βάση κομμάτια με κριτήριο την οικονομική ανάπτυξη των λαών.
Υπήρχαν οι ανεπτυγμένες οικονομικά κοινωνίες του Δυτικού Κόσμου, οι οποίες πολιτικά είχαν σχεδόν όλες κατακτήσει ένα μίνιμουμ αναλογικής αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας ή αλλιώς «ο Πρώτος Κόσμος».
Υπήρχαν οι αναπτυσσόμενες χώρες, όπου υιοθετήθηκε ένα είδος οικονομίας της αγοράς και σιγά – σιγά αναπτύχθηκαν οι δομές που θα την εξυπηρετούσαν, πολιτικά όμως παρουσίαζαν μια πανσπερμία καταστάσεων που εκτεινόταν από τη στυγνή δικτατορία έως τον δυτικού τύπου κοινοβουλευτισμό.
Υπήρχε τέλος και ο «Τρίτος Κόσμος», ένα σύνολο οικονομικά αδυνάτων έως εξαθλιωμένων κοινωνιών με πολιτικές δομές που ποικίλαν από την ανωριμότητα ως τον πρωτογονισμό.
Ανάμεσα στις ανεπτυγμένες Δημοκρατίες και στις χώρες του αναπτυσσόμενου Κόσμου, όπου η οικονομία της αγοράς είχε ήδη επικρατήσει, στριμώχνονταν έως τα τέλη της δεκαετίας του 80 ένα πλήθος χωρών,  που συλλήβδην ονομάζονταν «ανατολικές» ή «χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού», οι οποίες παρουσίαζαν μια ποικιλία οικονομικής ανάπτυξης με μεγέθη που πλησίαζαν αυτά του αναπτυσσόμενου κόσμου, ενώ πολιτικά εμφάνιζαν την ιδιαιτερότητα της λειτουργίας ενός μοντέλου διοίκησης συγκεντρωτικού και γραφειοκρατικού , όπου οι αποφάσεις λαμβάνονταν κεντρικά, η ιδιοκτησία ήταν περιορισμένη και ο έλεγχος ασφυκτικός μέσω της κυρίαρχης Ελίτ του κομμουνιστικού κόμματος.
Μετά το 90 σχεδόν όλες αυτές οι χώρες με την εξαίρεση της Κούβας και της Βόρειας Κορέας, ανοίχτηκαν στην οικονομία της αγοράς, ανέπτυξαν πολιτικά τις δομές του αντιπροσωπευτικού κοινοβουλευτισμού, εκτός της Κίνας και του Βιετνάμ, και μάλλον πήραν θέση στα ανώτερα και τα ανώτατα στρώματα του αναπτυσσόμενου Κόσμου.
Ας δούμε πως αυτή η δομή του σύγχρονου Κόσμου βοήθησε στην εξάπλωση του παγκόσμιου Καπιταλισμού που τελικά εξελίχθηκε στον Αναρχο-καπιταλισμό που βιώσαμε την τελευταία κυρίως δεκαετία.

Οι αναπτυγμένοι λαοί της Δύσης, με την εφαρμογή του «Θατσερισμού» και των «Ρηγκανόμικς» άρχισαν να μετατρέπονται από παραγωγοί αγαθών, σε διαχειριστές κεφαλαίων. Η συγκέντρωση τεράστιων ελεύθερων κεφαλαίων στα χέρια λίγων παγκόσμιων τραπεζών και Hedge Funds υπήρξε η αρχή αυτής της χιονοστιβάδας  των εξελίξεων.
Στην αρχή και ως ένα σημείο, η αγορά λειτούργησε και τα κεφάλαια αυτά επενδύθηκαν σε παραγωγικές μονάδες στον αναπτυσσόμενο Κόσμο, όπου οι υποδομές ήταν ανεκτές και η εργασία ακόμη φτηνή και «ευέλικτη».
Σιγά – σιγά σχηματίστηκαν εκεί οι οικονομικές οντότητες που το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα χρειάζεται για να δουλέψει – χρηματιστήρια, τράπεζες, επενδυτικές εταιρείες, καθώς και λογής εταιρείες οικονομικών συμβούλων, διαφήμισης, διαχείρισης, holding, real estate, private banking, κλπ.
Μετά, ήταν που η έλλειψη ελέγχου και κανόνων οδήγησε μέσω της άμετρης απληστίας στην Καπιταλιστική Αναρχία. Τα υπερκέρδη από τις επενδύσεις αυτές, όχι μόνον δεν επανεπενδύθηκαν  όπως έπρεπε για παραγωγικούς σκοπούς, πράγμα που θα δημιουργούσε μεγαλύτερη ανάπτυξη και ευημερία στις κοινωνίες που με το μόχθο τους παρήγαγαν τον επιπλέον πλούτο, αλλά χρησιμοποιήθηκαν αδίστακτα για να υποκλέψουν ακόμη και τα ψίχουλα που κέρδισαν αυτοί που δούλεψαν φτηνά.
Μέσα από χρηματιστηριακά «κόλπα» και δανειστικά «παιχνίδια» των παγκόσμιων κολοσσών, τα διάφορα FUNDS επέπεσαν στις αναπτυσσόμενες αγορές και τις κατασπάραξαν «εν μία νυκτί» (η άνοδος και η πτώση των «τίγρεων» της Ασίας) στα τέλη της δεκαετίας του 90, αρχές του 2000. Μονάχα η Κίνα αντιστάθηκε σθεναρά στην οικονομική πειρατεία των κερδοσκόπων. Οι Κινέζοι, υιοθετώντας όσες ιδέες και δομές της ελεύθερης αγοράς τους βόλευαν, προσέλκυσαν επενδύσεις, εκμεταλλεύτηκαν την εισαγόμενη τεχνογνωσία και άρχισαν να αναπτύσσονται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.
Οικονόμοι, πειθαρχικοί, εργατικοί και ολιγαρκείς, όπως είχαν μάθει τόσα χρόνια επί Μάο, αλλά και κεντρικά ελεγχόμενοι από ένα συγκεντρωτικό σύστημα διοίκησης, κατάφεραν να «μαζέψουν» το ζεστό χρήμα σε σκληρό νόμισμα, με το οποίο άρχισαν συστηματικά να αγοράζουν το Δημόσιο χρέος των «ανεπτυγμένων» κρατών – και κυρίως των Η.Π.Α. – καθώς αυτοί είχαν αρχίσει ήδη να κινούνται σε γαλαξίες καταναλωτικής φρενίτιδας με δανεικό χρήμα.
Ποιος θα βγει κερδισμένος από αυτές τις κινήσεις που τελικά έφεραν και την Κίνα στο στόμα της πρόσφατης οικονομικής κρίσης, μένει να δείξει ο Χρόνος και η Ιστορία.
Όταν οι «τίγρεις» μετατράπηκαν σε «μαδημένες αλεπούδες» και δεν υπήρχε τίποτε άλλο να λεηλατηθεί εκεί έξω, τότε οι «κεφαλαιούχοι» και οι «επενδυτές» άρχισαν να κατατρώγουν τις ίδιες τις σάρκες τους.

Άπληστοι μάνατζερ με δέλεαρ το κέρδος και οδηγό τα ανήθικα bonus, άρχισαν να στοιχηματίζουν τα ξένα χρήματα, δημιουργώντας τα «τοξικά ομόλογα», τα παράγωγα των παραγώγων, τις φανταστικές υπέρ-αποδοτικές υποθετικές επενδύσεις και τις τράπεζες υψηλού ρίσκου των καταναλωτικών και στεγαστικών «θαλασσοδανείων».
Με αυτόν τον τρόπο, έβαλαν χέρι και στους «νοικοκυραίους», κλόνισαν την  ισορροπία τεράστιων και ιστορικών οικονομικών οργανισμών οδηγώντας πολλούς στη χρεοκοπία και κυρίως, «τσάκισαν» οικονομικά το πιο αδύναμο κομμάτι των ανεπτυγμένων κοινωνιών της Δύσης με απρόβλεπτες ακόμη συνέπειες, οδηγώντας τον Κόσμο ολόκληρο στη δίνη της οικονομικής αστάθειας.
Ποιος ήταν όμως ο μηχανισμός μέσω του οποίου ολόκληρες Κοινωνίες που υπήρξαν για δεκαετίες πρότυπο σωστής ανάπτυξης και διαχείρισης, κατέληξαν να μεταβληθούν σε ορδές πυρεσσόντων «επενδυτών» και σπεκουλαδόρων;
Εκτός από την έλλειψη κανόνων και κεντρικού ελέγχου, τι ήταν εκείνο που σε ατομικό επίπεδο βασικά, έκανε ομάδες ολόκληρες πρώην συνετών τεχνοκρατών να μεταβληθούν σε λίγα χρόνια σε συνειδητούς τζογαδόρους που πόνταραν πια και την ίδια την ύπαρξή τους στο βωμό ενός φανταστικού κέρδους;
Πού πήγαν οι Οικονομολόγοι με τα business plan υπομάλης που εξέταζαν μια επένδυση με μάτι γερακιού και την περνούσαν από σαράντα κύματα πριν εκταμιεύσουν το ζεστό χρήμα;
Ποιος τους αντικατέστησε με άπληστους, σχεδόν άξεστους και τελικά εύπιστους και μωρούς χαρτοπαίχτες, που «έχωσαν» ανενδοίαστα δισεκατομμύρια ευρώ και δολάρια – όλα ξένα ή φανταστικά λεφτά – σε «επενδύσεις» και «προϊόντα» που η νομιμότητα τους ήταν τουλάχιστον ύποπτη και η αποτελεσματικότητά τους καταφανώς  αμφισβητούμενη;
Εδώ είναι που αρχίζει ο ρόλος των κυβερνήσεων που δεν επέβαλλαν ελέγχους και δεν ακολούθησαν αρχές, των οικονομολόγων που δεν μίλησαν παρόλο που έβλεπαν και καταλάβαιναν, των επιχειρηματιών που ενέδωσαν στους μάνατζερ κι έβαλαν το κεφάλι τους στον τορβά, των τραπεζιτών που δεν κατάφεραν να ελέγξουν την απληστία τους, αλλά και των Κοινωνιών των ίδιων, των πολιτών δηλαδή, καθενός ξεχωριστά και όλων μαζί, που αφέθηκαν να παρασυρθούν στην εκμαυλιστική γοητεία μιας ζωής συνεχούς υπερκατανάλωσης και «ανόδου» χωρίς να αναλογισθούν ποιος θα πληρώσει τελικά το «μάρμαρο».

Πώς συνέβη αυτό; Γιατί όλος αυτός ο κόσμος των κατά τεκμήριο πιο ενημερωμένων, πιο έξυπνων, πιο δραστήριων και αποδοτικών ανθρώπων οδηγήθηκε σαν κοπάδι προβάτων στο σφαγείο της ύφεσης; Γιατί αφέθηκαν όλοι αυτοί να παρασυρθούν στα πλάνα μονοπάτια της άφρονης κατανάλωσης;
Δεν έγινε αυτό σε μια νύχτα, δεν ήρθε από το πουθενά. Ήταν μια αργή και μη αναστρέψιμη διεργασία, που ξεκίνησε αμέσως μετά το μεγάλο πόλεμο και στηρίχτηκε στη λαχτάρα των ανθρώπων που έβγαιναν ταλαιπωρημένοι από τη μεγάλη συμφορά για καλύτερη ζωή, για περισσότερα αγαθά, για πλούτο και ευημερία επιτέλους.
Ήταν το αμερικάνικο όνειρο, που άρχισε να γίνεται πραγματικότητα όλο και για περισσότερους, που άρχισε να διασπείρεται και να υιοθετείται και από άλλες κοινωνίες με διαφορετικές ως τότε κουλτούρες και στάσεις απέναντι στην «επιτυχία», όπως η ιαπωνική και οι ευρωπαϊκές.
Σιγά – σιγά, οι αρχές που είχαν στηρίξει ολόκληρα πολιτικά και κοινωνικά οικοδομήματα άρχισαν να υποσκάπτονται και να αναθεωρούνται, τα κόμματα και οι πολιτικές οργανώσεις έβαλαν νερό στο κρασί τους καθώς οι αγορές τραβούσαν μπροστά και οι πολίτες τους  γύριζαν την πλάτη,  τα πανεπιστήμια ενέδωσαν με τη σειρά τους, καθώς τεράστιες χορηγίες και επιδοτήσεις εκατομμυρίων ζέσταιναν τις τσέπες των κορυφαίων ερευνητών, η κατανάλωση και η ανάπτυξη θεοποιήθηκαν πρώτα από τους αρχηγούς και την «ιντελιγκέντσια», τις λεγόμενες και «ελίτ» και μετά από τους απλούς πολίτες που έβλεπαν τη ζωή τους να αλλάζει ραγδαία προς το καλύτερο.
Ολόκληρες κοινωνίες έκαναν στροφή «δεξιά» όχι με πολιτικούς όρους μιλώντας, αλλά με οικονομικούς. Οι φτωχοί έπαψαν να είναι άξιοι φροντίδας και κοινωνικών παροχών αλλά στιγματίστηκαν ως αποτυχημένοι και τεμπέληδες, άξιοι κατά κάποιον τρόπο της μοίρας τους, οι πλούσιοι έγιναν άστρα  φωτεινά, οδηγοί και σημεία αναφοράς, φάροι εξυπνάδας και ικανότητας από τους μικρομεσαίους και τους νέους, που κοιμόταν και ξυπνούσαν πια με το όραμα της επιτυχίας και την «ανάγκη» να παρκάρουν τη Μερτσέντες στο γκαράζ της μεζονέτας με την πισίνα και τον κήπο φενγκ – σούι.
Ήταν μια διαδοχική, σκαλί το σκαλί κοινωνική μεταστροφή που σαν χιονοστιβάδα παρέσυρε στο διάβα της, τις παλιές αξίες, τις ιδεολογίες, την τέχνη, την επιστήμη και όλους αυτούς τους ρομαντικούς και «αποτυχημένους – losers» που αρνούμενοι να ενταχτούν στο γαϊτανάκι του πλούτου και της κατανάλωσης, είχαν αρχίσει από χρόνια με αδύναμες όλο και πιο ύποπτες και στο τέλος γραφικές φωνές να προειδοποιούν για την επερχόμενη κατάρρευση.
Όταν η μάζα αρχίζει να κινείται δυναμικά προς μια κατεύθυνση, έστω και λανθασμένη, μοιάζει με φουσκωμένο ποτάμι που παρασύρει τα πάντα στο διάβα του και κανένα φράγμα, κανένα ανάχωμα, κανείς μεμονωμένος βράχος δε μπορεί να ανακόψει  την ορμή της.
Μετά τον πόλεμο, ο Κόσμος κινήθηκε δυναμικά προς την ηδονική υπερκατανάλωση υλικών και πόρων και σαν φουσκωμένο ποτάμι παρέσυρε σοσιαλιστές, κομμουνιστές, οικολόγους, προφήτες, ηθικολόγους, ρεαλιστές, κινδυνολόγους, «σωτήρες»  και παράκλητους, τους χώνεψε, τους έφτυσε, τους ζάλισε στα γυρίσματά του και τελικά τους έπνιξε.
Το ποτάμι αυτό φτάνει πια στο τέλος της διαδρομής του, ήρθε η ώρα να εκβάλλει στον ωκεανό της ύφεσης. Πριν από αυτό όμως, αυτήν ακριβώς τη στιγμή, καταποντίζεται στον καταρράκτη της κρίσης και όλοι εγκαταλείπουν άρον – άρον τα σκάφη τους.
Κυβερνήσεις, χρηματιστήρια, εταιρείες, τράπεζες, επιχειρήσεις, μικρομεσαίοι, μεσαίοι και μικροεπενδυτές, μεζονέτες, γιοτ και κρούϊζερ, Μερτσέντες, BMW και Jeep, μπόνους, μισθοί εκατομμυρίων και μίζες δισεκατομμυρίων, αρμάνι, καρτιέ και πράντα, ακριβές σουίτες, ταξίδια σε εξωτικούς προορισμούς και καζίνα, δάνεια, κάρτες και ομόλογα, ακάλυπτες επιταγές, διαμαρτυρημένα γραμμάτια, άδεια μαγαζιά και κλειστά εργοστάσια, στροβιλίζονται στα βρώμικα νερά για τελευταία φορά πριν από το λυτρωτικό γκρεμοτσάκισμα.
Στη βάση του καταρράκτη, όλα θα ομογενοποιηθούν, και θα αλλάξουν μορφή. Αυτοί που θα επιζήσουν και θα σταθούν στα πόδια τους, θα κάνουν καινούριες βάρκες, σχεδίες και μονόξυλα και με ότι καταφέρουν να σώσουν από όλο αυτό τον επιβλητικό μα εφήμερο πλούτο, θα ξεκινήσουν μια καινούρια πορεία μέσα στην ύφεση, με την ελπίδα κάποτε να φτάσουν στην πολυπόθητη ανάκαμψη.
Ας ευχηθούμε οι οδυνηρές αυτές εμπειρίες να τους οδηγήσουν σε νέα γνώση, που θα τους βοηθήσει ν’ αλλάξουν πορεία, να μετριάσουν τις σπατάλες και να αποκτήσουν μια πιο λογική και συνεπή καταναλωτική συνείδηση, μιας και η κατανάλωση είναι απαραίτητη όπως το οξυγόνο για να κινηθεί ξανά η οικονομία και να αρχίσουν και πάλι οι λαοί να αισθάνονται σιγουριά κι ελπίδα για το μέλλον.
Ηλίας Ι. Τσιαμήτρος