ΤΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ ΣΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

Γράφει ο ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΟΥΤΡΟΎΚΗΣ*
Το 2013 φαίνεται πως θα σηματοδοτήσει το οριστικό πέρασμα από το μεταπολιτευτικό στο μετα-μνημονιακό καθεστώς των εργασιακών σχέσεων στη χώρα μας..
Η ύφεση ανέτρεψε άρδην το παλαιότερο καθεστώς και προώθησε περαιτέρω την ευελιξία στην αγορά εργασίας, την κατάργηση πολλών εργασιακών δικαιωμάτων και τη συμπίεση του κόστους εργασίας και των εισοδημάτων των μισθωτών.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι την τελευταία διετία επιβλήθηκαν ρηξικέλευθα μέτρα όπως είναι το πάγωμα μισθών ή/ και η μείωση τους με κυβερνητική πράξη, η θέσπιση ανώτατου ορίου στις μισθολογικές ρυθμίσεις των συλλογικών συμβάσεων για μια τριετία, η νομοθετική υπονόμευση των κλαδικών συμβάσεων, ο προσανατολισμός των συμβάσεων προς το επίπεδο της επιχείρησης και της ατομικής διαπραγμάτευσης, η δραστική απίσχνανση των υποστηρικτικών των ΣΣΕ μηχανισμών (ΟΜΕΔ) κ.λπ.

Τα αποτελέσματα των παρεμβάσεων αυτών είναι ήδη ανάγλυφα. Η θεσμοθέτηση των επιχειρησιακών συμβάσεων (ακόμη και από ενώσεις 5 προσώπων) μετέβαλε τάχιστα το προηγούμενο καθεστώς εργασιακών σχέσεων και το αποκέντρωσαν. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά το πρώτο εννιάμηνο του 2012 υπογράφηκαν 840 επιχειρησιακές συμβάσεις που επικεντρώθηκαν κυρίως σε μειώσεις μισθών και τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Ο αριθμός των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων -που κάποτε ανέρχονταν περίπου στις 200 ετησίως- μειώθηκε σε 65 το 2010, 38 το 2011 και 23 το 2012, ενώ οι διαιτητικές αποφάσεις το 2012 εξαφανίστηκαν.

Από το 2013 οι μεταβολές θα είναι ακόμη πιο σαρωτικές. Ειδικότερα οι τελευταίες όψεις της εργατικής πολιτικής, με τις ευλογίες της Τρόικας περιλαμβάνουν:

• επανακαθορισμό του κατώτατου μισθού (με κρατική έγκριση).
• βαλκανιοποίηση των εργασιακών σχέσεων.
• εξατομίκευση των αμοιβών.
• ελαστικοποίηση του εργάσιμου χρόνου και περαιτέρω διάδοση των ατομικών συμφωνιών.
• αποδιοργάνωση του συστήματος συλλογικών διαπραγματεύσεων.
• κατάργηση της αρχής της ευνοϊκότερης ρύθμισης των ΣΣΕ με δραματική αποδυνάμωση των κλαδικών ΣΣΕ.
• κατάργηση της καθολικής εφαρμογής των ΣΣΕ, με την αναστολή της επέκτασης τους στα μέλη των εμπλεκόμενων επαγγελματικών οργανώσεων.
• πλήρη αποδυνάμωση του ρόλου του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ) και αδρανοποίηση θεσμού διαιτησίας.

Είναι πρόδηλο πως η δέσμευση της χώρας για την «εσωτερική υποτίμηση» του κόστους παραγωγής αλλάζει δραστικά τη βάση της κοινωνικής συναίνεσης στην αγορά εργασίας. Οι μύθοι και οι αλήθειες της πρώτης αλλά και της ύστερης μεταπολίτευσης ενταφιάζονται πλήρεις ημερών.

* Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου