Financial Times: Η Κύπρος και το φαινόμενο της πεταλούδας

Μοιραστείτε το στο facebook



Οι αναταράξεις στην Κύπρο μπορούν να ταρακουνήσουν τον κόσμο και όχι μόνο να θέσουν σε κίνδυνο τη φερεγγυότητα των τραπεζών του νησιού,..
γράφει ο Tony Barber στους Financial Times.
Από τον Όμηρο στον HG Wells, τα νησιά απεικονίζονται στην ευρωπαϊκή λογοτεχνία σαν ηλιόλουστοι παράδεισοι μαγείας, μέρη όπου όταν η φυσική τάξη αναστρέφεται προκαλούνται τρομερά αποτέλεσμα. Για τους ηγέτες της ευρωζώνης, η Κύπρος είναι η πραγματική διαπραγμάτευση.
Κατά μία έννοια έχουν μόνο τον εαυτό τους για να κατηγορήσουν. Δεν θα έπρεπε ποτέ να βάλουν τα ονόματά τους το περασμένο Σάββατο στη νομιμοποιημένη ληστεία των ασφαλισμένων μικρών αποταμιευτών, που μεταμφίεσαν σε συμβολή στην οικονομική διάσωση της Κύπρου. Έπειτα όμως και ο Νίκος Αναστασιάδης, ο φαινομενικά φιλοευρωπαίος πρόεδρος της Κύπρου, δεν θα έπρεπε να είχε επιμείνει στην ελάφρυνση του φόρτου για τους εκατομμυριούχος ξένους καταθέτες – κυρίως Ρώσους.
Η προτεινόμενη επιδρομή στις αποταμιεύσεις βυθίστηκε στο βυθό της Μεσογείου, την Τρίτη, όταν ούτε ένα μέλος της βουλής του νησιού δεν την ψήφισε. Τώρα, όμως, η ζημιά έχει γίνει. Όλοι οι παλιοί φόβοι σχετικά με την ακεραιότητα της 14χρονης νομισματικής ένωσης της Ευρώπης ξαναήρθαν στην επιφάνεια, με ορισμένους φορείς της ευρωζώνης να διαρρέουν ότι η Κύπρος μπορεί να πέσει έξω. Οι φόβοι αυτοί συνδυάζονται με νέες ανησυχίες σχετικά με τον αντίκτυπο της γεωπολιτικής αστάθειας στην Κύπρο. Το νησί δεν είναι μόνο χωρισμένο μεταξύ Ελλήνων και Τουρκοκυπρίων, αλλά βρίσκεται σε μια εύφλεκτη περιοχή, όπου τα στρατιωτικά, διπλωματικά, ενεργειακά και οικονομικά συμφέροντα τουλάχιστον μισής ντουζίνας δυνάμεων συγκρούονται.
Ως εκ τούτου, η Κύπρος μας θυμίζει ότι το πρόβλημα που προκαλείται από τα νησιά είναι συχνά αντιστρόφως ανάλογο με το μέγεθός τους: σκεφτείτε την Ταϊβάν το 1949, την Κούβα το 1962 και τα Φόκλαντ το 1982. Η οικονομική κρίση στην Ευρώπη έφτασε σε θεαματικά ύψη στην Ισλανδία και την Ιρλανδία. Η Κύπρος ξεχωρίζει, όμως, για την πορεία των πολιτικών της, δεδομένου ότι κέρδισε την ανεξαρτησία της από τη Βρετανία το 1960.
Οι κόκκινοι τηλεφωνικοί θάλαμοι, τα ταχυδρομικά κουτιά της, οι παμπ, τα fish and chips και η πρακτική της οδήγησης στα αριστερά δείχνουν πως η βρετανική κουλτούρα διαπνέει τη ζωή στην Κύπρο μετά την ανεξαρτησία. Σε διπλωματικό επίπεδο, οι επιρροές ήταν λιγότερο έντονες. Η Κύπρος εντάχθηκε στην Κοινοπολιτεία το 1961, αλλά επιθυμώντας να μην συμμετέχει στον ψυχρό πόλεμο, φρόντισε επίσης να γίνει ιδρυτικό μέλος του Κινήματος των Αδεσμεύτων, μαζί με το «βαρύ πυροβολικό» όπως η Αίγυπτος, η Ινδία και η Ινδονησία. Όντας πιο κοντά στο Ισραήλ, το Λίβανο και τη Συρία από την ηπειρωτική Ευρώπη, και στο μέσο της διαμάχης μεταξύ ελληνικής και τουρκικής κοινότητας, η Κύπρος μόλις και μετά βίας φαντάστηκε αυτή την εποχή ότι το πεπρωμένο της θα μπορούσε να βρίσκεται στην αναδυόμενη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
Όλα άλλαξαν μετά την τουρκική εισβολή του 1974, που ξεκίνησε μετά από ένα ελληνικό πραξικόπημα που είχε ως στόχο να ενώσει την Κύπρο με την Ελλάδα. Με τη διχοτόμηση του νησιού, οι βόρειες περιοχές της κατέχονται από τα τουρκικά στρατεύματα, και οι Ελληνοκύπριοι ζήτησαν διπλωματική υποστήριξη από κάθε γωνιά της γης. Το 2006 αυτό πήρε τόσο παράλογες διαστάσεις που η Κύπρος, φλερτάροντας με τη Γαλλία, έγινε συνδεδεμένο μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Γαλλοφωνίας, του παγκόσμιου κλαμπ για τις γαλλόφωνες χώρες.
Εν τω μεταξύ, το Τείχος του Βερολίνου έπεσε και η ΕΕ απορρόφησε το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης. Η Κύπρος εντάχθηκε στην ΕΕ το 2004, εν μέρει για να αποφευχθεί η περιφερειακή απομόνωση, εν μέρει για τα οικονομικά οφέλη και εν μέρει για να κρατήσει σε ασφαλή απόσταση την Τουρκία. Στη διαδρομή, η Κύπρος απέκτησε αμφίβολους φίλους, όπως ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ο δικτάτορας της Σερβίας του οποίου το φιλοπόλεμο καθεστώς  επλήγη από τις δυτικές κυρώσεις, που χρησιμοποίησαν το νησί για οικονομικές συναλλαγές. Οι μετα-κομμουνιστές Ρώσοι ήρθαν στην Κύπρο επίσης, όχι για τα αγγλικά fish and chips αλλά για την αξιοπιστία του αγγλικού δικαίου στις επιχειρηματικές συναλλαγές.
Στην παρούσα κρίση τα συμφέροντα της Ρωσίας είναι πολυεπίπεδα. Το Κρεμλίνο δεν συμμερίζεται κατ ‘ανάγκη την προτίμηση των ρωσικών επιχειρήσεων και των νεόπλουτων να παραμείνει η Κύπρος ως ένα κέντρο επενδύσεων με μικρούς φόρους και ένα καταφύγιο για τους σωρούς μετρητών. Αλλά τα ρωσικά συμφέροντα ενέργειας θα ήθελε ένα κομμάτι της φλέβας φυσικού αερίου, αν αποδειχθεί ότι υπάρχει, και ενώ το Κρεμλίνο θα χάσει τη ναυτική βάση Ταρτούς στη Συρία πιθανόν να θέλει να την αντικαταστήσει με μία στην Κύπρο.
Αναμφισβήτητα, το μακροπρόθεσμο συμφέρον της Ρωσίας έγκειται στη ν παραμονή της Κύπρου στην ευρωζώνη και την ΕΕ. Ευγνώμονες για την υποστήριξη της Ρωσίας στη διαμάχη της Κύπρου, οι Ελληνοκύπριοι είναι μερικές φορές χρήσιμοι υποστηρικτές των σκοπών της Μόσχας. Το 2008 ήταν ενάντιοι, όπως και η Ρωσία, στην ευρωπαϊκή αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου. Ήταν επίσης ενάντια στην τιμωρία της Μόσχας από την ΕΕ για το διαμελισμό της Γεωργίας.
Όμως, η τελευταία κρίση συμπαρασύρει τη Βρετανία, την Ελλάδα, το Ισραήλ, τις ΗΠΑ και την Τουρκία, για να μην αναφέρω και τη Γερμανία ως απαραίτητη για τη λήψη αποφάσεων της ευρωζώνης. Πολύ κοντά, ένας εμφύλιος πόλεμος μαίνεται στη Συρία και πολιτικές αναταραχές διαταράσσουν την Αίγυπτο και το Ιράκ. Η Κύπρος δεν έχει καν ανοσία στις διεθνείς εντάσεις πάνω από το Ιράν. Οι οικονομικές ανάγκες του νησιού εντάθηκαν τον Ιούλιο του 2011, όταν μια κρύπτη ιρανικών όπλων που κατασχέθηκε από το αμερικανικό ναυτικό και αποθηκεύθηκε σε μια βάση της Κύπρου, εξερράγη και έθεσε εκτός λειτουργίας το ήμισυ του εφοδιασμού της ηλεκτρικής ενέργειας του νησιού.
Μέσα στις επόμενες ώρες και μέρες, θα ρισκάρουμε πολύ περισσότερα από τη φερεγγυότητα των τραπεζών της Κύπρου ή την παραμονή της στην ευρωζώνη. Για παράδειγμα, οποιαδήποτε οικονομική διάσωση συνδέεται με τα μελλοντικά έσοδα από τα πρόσφατα ανακαλυφθέντα κοιτάσματα φυσικού αερίου στην Κύπρο, η αξία των οποίων εκτιμάται κατά προσέγγιση στα 80 δις δολάρια, θα εντείνει τις επίμαχες αξιώσεις στα περιουσιακά στοιχεία.
Μεταξύ των διεκδικητών θα είναι οι Τουρκοκύπριοι, που υποστηρίζονται από την Τουρκία, της οποίας η στρατιωτική παρουσία στο βόρειο τμήμα της Κύπρου χρησιμεύει ως μόνιμη υπενθύμιση της πολιτικής αστάθειας του νησιού. Αυτή η διαφορά θα μεταφερθεί στην Ελλάδα, παραδοσιακή προστάτιδα των Ελληνοκυπρίων, και στο Ισραήλ, συνεργάτη τους στην ανάπτυξη της ενέργειας. Οι ΗΠΑ, των οποίων ο Έκτος Στόλος είναι η κατ ‘εξοχήν ναυτική δύναμη της Μεσογείου, θα πρέπει να συμμετέχει και το ίδιο και η Βρετανία με τις δύο εθνικές στρατιωτικές βάσεις στην Κύπρο.
Η πρόληψη αυτών των εμπλοκών ώστε να μην βγουν εκτός ελέγχου θα απαιτήσει υπέρτατη πολιτική ικανότητα από όλους τους εμπλεκόμενους. Ίσως θα έπρεπε να επικεντρωθούμε στο ότι το επόμενο έτος σηματοδοτεί την 100η επέτειο από τη δολοφονία του αρχιδούκα Φραντς Φέρντιναντ.
ft