στο χώρο των ιδεών, πριν κατασταλάξουν οι μετασχηματισμοί στο πολιτικό οικοδόμημα.
Οι ιδεολογικές ανατροπές είναι σαν τα «μερομήνια» της λαϊκής μετεωρολογίας, σαν τα «σημάδια» με τα οποία προειδοποιούν οι μεγάλες θεομηνίες…
Ή για να το πούμε διαφορετικά: πριν αναδειχθεί νέο πολιτικό σκηνικό, καταρρέουν οι ιδεολογικές σταθερές του παλαιού καθεστώτος.
Πριν αλλάξουν οι συσχετισμοί στο χώρο της Πολιτικής, αλλάζουν οι συσχετισμοί στο χώρο της Ιδεολογίας.
Μια πρώτη – «σημαδιακή» – ένδειξη ανατροπής των ιδεολογικών συσχετισμών είναι όταν σπάνε παραδοσιακά ταμπού: Όταν ξαφνικά όλοι μιλάνε για πράγματα που δεν τολμούσαν να αγγίξουν στο παρελθόν. Ή όλοι αποδέχονται πράγματα που κανείς δεν τολμούσε να ψελλίσει ως πρόσφατα…
Αυτό ακριβώς έγινε την περίοδο της Μεταπολίτευσης (1974-75). Και μάλιστα με σεισμικό τρόπο τότε και με πιο ήπιους ρυθμούς τα επόμενα χρόνια: Νομιμοποιήθηκε το Κομμουνιστικό Κίνημα – μετά από 27 χρόνια παρανομίας! Παραμερίστηκε οριστικά η Βασιλεία. Τα εθνικά προτάγματα (εδαφικής ακεραιότητας, αντιμετώπισης εσωτερικού και εξωτερικών «εχθρών), παραμερίστηκαν από κοινωνικά προτάγματα (δικαιοσύνης και ισότητας).
Προτεραιότητες «δημόσιας ασφάλειας» αντικαταστάθηκαν από προτεραιότητες «ατομικών ελευθεριών».
Και ηθικές αξίες του ατομικού και συλλογικού βίου παγιωμένες σε κάθε
κοινωνία, έδωσαν τη θέση τους σε «ατομικά δικαιώματα» παύσης φύσεως! Οι αυτοπεριορισμοί της ηθικής, παραμερίστηκε χάριν της «δικαιωματικής» ελευθεριότητας…Έτσι, όταν μετά το 1978 η προτεραιότητα στην Παραγωγή αντικαταστάθηκε από το αίτημα της Αναδιανομής, ο δρόμος είχε ήδη στρωθεί. Κι όταν το 1981, ήλθε ο «οδοστρωτήρας» του ΠΑΣΟΚ, ήταν απλώς το επιστέγασμα μιας ολόκληρης κοινωνικής μετατόπισης που είχε συντελεστεί. Και που στη συνέχεια ποτέ δεν κατάφερε να αρθρώσει διαφορετικό πρότυπο. Απλώς αποσάρθρωνε την Κοινωνία, τα δημόσια ήθη, την λειτουργία του Πολιτικού συστήματος και την Εθνική αυτογνωσία της χώρας…
Η Μεταπολίτευση ήταν μια στιγμιαία πολιτική αλλαγή, που οδήγησε σε ιδεολογικές ανατροπές, σε κοινωνικές μετατοπίσεις και τελικά σε σταθεροποίηση ενός νέου καθεστώτος που παρήγε κρατισμό, κατανάλωνε δανεικά, ήταν εθισμένο στο λαϊκισμό και οδηγούσε σε χρόνια ελλείμματα, συσσώρευση χρέους και αξεπέραστα αδιέξοδα.
Η κατάρρευση του μεταπολιτευτικού καθεστώτος ξεκίνησε σε συνθήκες πρωτοφανούς κρίσης το 2010, τριάντα έξη χρόνια από τη Μεταπολίτευση του 1974. Κι εδώ άρχισαν να συμβαίνουν παρόμοιες ανακατατάξεις – αλλά αντίθετης φοράς – πρώτα στο χώρο των ιδεών:
Ξαφνικά μέσα σε δύο-τρία χρόνια ισχυρότατα ιδεολογικά «τοτέμ» έπεσαν ως τραπουλόχαρτα και «ταμπού» δεκαετιών – που συνόψιζαν τα «άγια των αγίων» της Μεταπολιτευτικής μυθολογίας – σμπαραλιάστηκαν σε θρύψαλα.
Για να αναφέρω μόνο μερικά:
–για πρώτη φορά, τέθηκε επίσημα και ψηφίστηκε με τεράστια κοινοβουλευτική πλειοψηφία η κατάργηση του Πανεπιστημιακού ασύλου, τον Οκτώβρη του 2011.
– για πρώτη φορά τέθηκε το ζήτημα της λαθρομετανάστευσης (και ο όρος ακόμα ήταν απαγορευμένος ως πρόσφατα),
–για πρώτη φορά τέθηκε κατά προτεραιότητα το ζήτημα της δημόσιας ασφάλειας και πάρθηκαν μέτρα για να «ανακαταληφθούν» τα κέντρα των πόλεων από λαθρομετανάστες,
–για πρώτη φορά ανακαταλήφθηκαν από την Αστυνομία δημόσια κτίρια που τα είχαν υπό τον έλεγχο τους αναρχικές ομάδες για χρόνια και τα είχαν μετατρέψει σε κέντρα προετοιμασίες ταραχών και στρατολόγησης νέων μελών σε «τρομοκρατικούς πυρήνες».
Το πιο σημαντικό: για πρώτη φορά η κοινωνία τα αποδέχθηκε όλα αυτά!
Για πρώτη φορά έπεσαν στο κενό όλες οι καταγγελίες περί «κρατικού αυταρχισμού».
Για πρώτη φορά απονομιμοποίηθηκε ο αριστερίστικος ακτιβισμός, η χωρίς όρια αυθαιρεσία στο όνομα «αριστερών ιδεολογημάτων» κι επίκλησης αριστερών συμβολισμών.
Στο πολιτικό επίπεδο, όλες αυτές οι πρωτοβουλίες είναι ακόμα στη μέση. Αλλά στο ιδεολογικό η μάχη δίνεται πια «εντός έδρας»…
Το τελευταίο διάστημα όμως, σπάνε και τρία ακόμα πιο «σκληρά» ταμπού. Όχι τόσο συμβολικά και ιδεολογικά. Αλλά πολιτικά και με άμεση αναφορά το «σκληρό πυρήνα» του καθεστώτος που καταρρέει:
* Πρώτο ταμπού που έσπασε: η «απομάκρυνση» – δηλαδή οι απολύσεις – δημοσίων υπαλλήλων! Με διπλή αξιολόγηση – θέσεων και προσωπικού – και με αντικατάστασή τους από νέους που θα προσληφθούν με ΑΣΕΠ σε ίσο αριθμό (κι όχι κατ’ ανάγκην στη θέση όσων απομακρύνονται). Μ’ άλλα λόγια, θα προσληφθούν απολύτως αξιοκρατικά – και να ήθελε κάποιος να προσλάβει αλλιώς, δεν γίνεται…
Και δεν είναι μόνο η απόλυση του δημοσίων υπαλλήλων που θα γίνει για πρώτη φορά. Είναι και η αξιολόγηση του προσωπικού και των θέσεων που θα γίνει επίσης για πρώτη φορά.
Κι αυτό το «πρώτη φορά» σημαίνει πλέον δύο πράγματα:
–Πρώτον, ότι δεν έχει ξαναγίνει στο παρελθόν (είναι πράγματι «ταμπού» που σπάει πλέον)
–και δεύτερον, δεν θα σταματήσει εδώ, θα ξαναγίνει!
Είναι μόνο «πρώτη προσέγγιση», αλλά θα ακολουθήσουν κι άλλες. Γιατί από το μηδενικό σημείο που βρίσκεται το ελληνικό «δοβλέτι» δεν φτάνουμε «με τη μία» σε μια αποτελεσματική δημόσια διοίκηση.
Εδώ λοιπόν, δεν σπάει ένα ταμπού. Σπάνε πολλά μαζί…
* Δεύτερον, έσπασε επίσης το ταμπού με το κατοχικό «αναγκαστικό δάνειο»: Αυτό κι αν ήταν «ταμπού», κυριολεκτικά: Κάτι που κανείς δεν τολμούσε να αγγίξει για χρόνια. Ένα «φάντασμα» που πολλοί το φοβούνταν και πολλοί περισσότεροι το ξόρκιζαν! Αλλά κανείς δεν το ακουμπούσε…
Στις σημερινές συνθήκες της κρίσης κινδύνευε να πυροδοτήσει εκρηκτικές εσωτερικές συγκρούσεις. Όπου η μισοί θα κατήγγελλαν τους άλλους μισούς ως «υπόδουλους» των Γερμανών!
Η κυβέρνηση τόλμησε να πιάσει τα κάρβουνα με τα χέρια της! Κι έτσι αφόπλισε έγκαιρα αυτή την «ωρολογιακή βόμβα».
Τώρα πια που το πρόβλημα αναδείχθηκε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης, ποιος μπορεί να το χρησιμοποιήσει εναντίον της για να λαϊκίσει; Φάνηκε και στην προχθεσινή συζήτηση στη Βουλή, όπου είχαν πέσει η τόνοι. Ίσως είναι η πρώτη φορά στο σημερινό Κοινοβούλιο που υπήρξε τέτοιο κλίμα «συναίνεσης»…
Κι ακόμα, η Κυβέρνηση έβγαλε το θέμα των «πολεμικών αποζημιώσεων» κι από τη συζήτηση για το Μνημόνιο…
Γιατί πρέπει να ολοκληρώσουμε τη δημοσιονομική προσαρμογή και τις διαρθρωτικές αλλαγές, ανεξάρτητα από το «γερμανικό δάνειο»…
Σε μια κοινωνία όπου δημόσιοι υπάλληλοι που καταδικάστηκαν το 2001, έπρεπε να φτάσει το… 2013 για να απολυθούν, σε μια χώρα όπου υπάλληλος που δεν πάταγε στην εργασία του επί χρόνια, δηλώνοντας «αλκοολικός», εξακολουθούσε να πληρώνεται κανονικά, σε μια τέτοια χώρα οι αλλαγές πρέπει να γίνουν εδώ μέσα ακόμα κι αν μας χρωστά ο κόσμος όλος!
Το πόσα μας χρωστάνε θα το βρούμε. Αλλά αυτά που χρωστάμε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας είναι κάτι που δεν παίρνει αναβολή: όσο κάποιοι πληρώνονταν για να κάθονται και φορολογούνται όλοι οι υπόλοιποι για να «προστατεύουν» τα κυκλώματα που τους καλύπτουν, προφανώς η χώρα έχει πρόβλημα με τον εαυτό της. Κι αυτό οφείλει να λύσει κατά προτεραιότητα…
Τρίτον ταμπού που έσπασε: ΑΟΖ! Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία έδινε άδειες σε διεθνείς πετρελαϊκές εταιρίες να ερευνήσουν για υδρογονάνθρακες στην Ανατολική Μεσόγειο. Ξεκίνησε από περιοχές που βρίσκονταν μέσα στο δικό της χώρο, αλλά προχωρούσε σε περιοχές που βρίσκονταν στην Ελληνική ΑΟΖ νότια του Καστελόριζου. Δηλαδή διεκδικούσε εμπράκτως την Ελληνική υφαλοκρηπίδα δια της… χρησικτησίας!
Η σημερινή Κυβέρνηση τόλμησε αυτό που δεν είχε κάνει καμία άλλη: να στείλει ΝΟΤΑΜ στον ΟΗΕ με την οποία γνωστοποιούσε ότι περιοχές τις οποίες «αδειοδοτούσε» η Τουρκία αποτελούν τμήμα ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας κι εντός της ελληνικής ΑΟΖ.
Βέβαια, αντίστοιχη ανακοίνωση εξέδωσε και η Τουρκία, αμέσως, «αντικρούοντας» τις ελληνικές θέσεις. Με μια κρίσιμη διαφορά, ωστόσο: Ότι η Ελληνική διακοίνωση δημοσιεύεται στο «ενημερωτικό δελτίο» (Bulletin) του Διεθνούς Δικαίου της Θαλάσσης, μια που η Ελλάδα έχει υπογράψει και επικυρώσει το Δίκαιο αυτό. Κι έτσι αποκτά νομική βαρύτητα!
Ενώ η Τουρκική διακοίνωση δεν έχει καμία νομική βαρύτητα. Η Τουρκία δεν έχει υπογράψει το Δίκαιο της Θάλασσας…
Έτσι η δια της χρησικτησίας έμπρακτη διεκδίκηση της Ελληνικής υφαλοκρηπίδας σταμάτησε. Για την ώρα τουλάχιστον…
Και αυτό έγινε πριν από το ταξίδι Σαμαρά στην Κωνσταντινούπολη, ώστε οι Τούρκοι να έχουν το περιθώριο να αντιδράσουν ματαιώνοντας την επίσκεψη εκείνη.
Δεν το έκαναν, άρα το «κατάπιαν»…
Προφανώς, αυτό ήταν απαραίτητο! Προφανέστατα, δεν είναι αρκετό: Ήδη φαίνεται ότι ο Σαμαράς αναδεικνύει την ευρωπαϊκή διάσταση της ΑΟΖ. Δηλαδή τη γεωπολιτική σημασία που έχει η ΑΟΖ όλων των ευρωπαϊκών κρατών της Μεσογείου, για την Ευρώπη συνολικά, και για το μελλοντικό ενεργειακό εφοδιασμό της. Άρα αρχίζει να θέτει στην ατζέντα της Ευρώπης και τις πρωτοβουλίες που μπορεί να πάρει η Ευρώπη για να ενθαρρύνει και να στηρίξει τα κράτη-μέλη της, ώστε να ανακηρύξουν και να οριοθετήσουν την ΑΟΖ τους. Κυρίως έναντι τρίτων χωρών που είτε αμφισβητούν τα κυριαρχικά τους δικαιώματα είτε δεν είναι έτοιμες να προχωρήσουν σε οριοθέτηση.
Όλα αυτά δεν «σπάνε» απλώς στερεότυπα του παρελθόντος. Αλλά βάζουν στην ατζέντα εντελώς καινούργιες προσεγγίσεις σε παλαιά προβλήματα που είχαν φτάσει σε επικίνδυνα αδιέξοδα.
Κατά κανόνα, η «μετάβαση» από ένα καθεστώς σε άλλο, δεν είναι στιγμιαία, ούτε «ευθύγραμμη», ούτε ανώδυνη. Και τις περισσότερες φορές, οι αλλαγές που συντελούνται δεν γίνονται αισθητές παρά μόνο εκ των υστέρων.
Οι άνθρωποι τείνουν να βλέπουν το παρόν με τα μάτια του πρόσφατου παρελθόντος:
Πιστεύουν ότι κάτι που δεν έγινε ποτέ, δεν θα γίνει ποτέ!
Πιστεύουν πως ό,τι κυριαρχούσε για χρόνια, θα κυριαρχεί για πάντα!
Κι έτσι αντί να «σπρώχνουν» τη μετάβαση σε νέο καθεστώς, φρενάρουν τη μετάβαση αυτή, την εμποδίζουν, προεξοφλούν την «αποτυχία» της…
Κι όμως Κινείται!
Η παλαιά Μεταπολίτευση τελείωσε ανεπιστρεπτί.
Η μετάβαση προς ένα νέο καθεστώς έχει αρχίσει.
Τα ιδεολογικά στερεότυπα του παρελθόντος καταρρέουν ένα-ένα.
Η πολιτική ατζέντα του μέλλοντος αρχίζει να διαμορφώνεται.
Είναι αντιφατική; Σίγουρα.
Υπάρχει κίνδυνος πισωγυρίσματος; Αναμφίβολα.
Αλλά τα ταμπού σπάνε.
Κι όσο σπάνε τα ταμπού, τόσο κλείνουν οι δίοδοι επιστροφής στο παλιό…
Η μετάβαση, έτσι κι αλλιώς, είναι δυναμική διεργασία. Εν μέρει γίνεται με σχεδιασμό. Εν μέρει από δυνάμεις που δεν υπακούν σε οποιοδήποτε «σχέδιο».
Η πιο «επαναστατική πράξη» στις περιπτώσεις αυτές είναι να κόψεις τα σχοινιά που σε δένουν με το παλιό. Και τα πιο ισχυρά «σχοινιά» είναι τα «ιερά και τα όσια» – τα ιδεολογικά στερεότυπα και τα σύμβολα - που μπλόκαραν όχι απλά κάθε αλλαγή, αλλά κάθε σκέψη, κάθε συζήτηση για αλλαγή.
Ε, όλα αυτά τώρα θρυμματίζονται…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου