Κατάσταση ε(υ)φορίας

Ο φίλος Κ., που μάς μετέφερε όσα ακολουθούν, διαμένει εδώ και μερικά χρόνια στην επαρχία. Ζευγάρι, με τη γυναίκα του.., δημοσίων υπαλλήλων, από την μειοψηφία που τιμούν τον μισθό τους. Νοικοκύρης σε κάθε του εκδήλωση, το δείγμα που οι αριστεροί μισούν επειδή τούς ξεπερνούν σε ικανότητες, αρετή και επιμέλεια. Φυσικά, συντηρητικός πολιτικά.

Όντας τυπικός, όπως εξάλλου και πολλοί άλλοι, δεν περίμενε την τελευταία ημέρα τής προθεσμίας ή την παράταση τής παράτασης για να υποβάλει τη φορολογική του δήλωση. Συγκέντρωσε τα παραστατικά του, τα ήλεγξε δύο φορές, τα άθροισε τρεις, εισήγαγε στο σύστημα το όνομα χρήστη και τον κωδικό και ανοίχτηκε θαρραλέα στο πέλαγος των υποχρεώσεων ενός ελληνικού φορολογικού υποκειμένου.

Κατά τον απόπλου, στην εισαγωγή, δεν καθυστέρησε πολύ. Υπέθεσε ότι αφού μόλις είχαν ορισθεί νέες προθεσμίες υποβολής δεν θα υπήρχαν πολλοί πρόθυμοι προς ναυσιπλοΐα, έτσι το σύστημα δεν “σερνόταν”. Στην καταχώρηση των ποσών τελείωσε γρήγορα, δεν είχε άλλωστε ούτε πολλά παραστατικά ούτε περίπλοκες φορολογικά υποθέσεις να δηλώσει, η περίπτωσή του είναι από τις πλέον εύκολες.

Προχωρώντας στο στάδιο όπου γίνεται η πρώτη, ανεπίσημη εκκαθάριση εξεπλάγη ευχάριστα. Το ποσόν φόρου που υπολογιζόταν από το σύστημα βρέθηκε κάπου 20% χαμηλότερο από εκείνο που ο ίδιος εμπειρικά ανέμενε ως τάξη μεγέθους. Αμέσως βέβαια θυμήθηκε τις αυξημένες παρακρατήσεις φόρου στους μισθούς του ιδίου και της γυναίκας του κατά την προηγούμενη χρονιά. Έτσι, αφού και τα νέα ήταν ευχάριστα, για να τελειώνει με μια διαδικασία η οποία, λίγο-πολύ, αποτελεί κάθε χρόνο “βραχνά” για όλους, πάτησε με σιγουριά και προσμονή απαλλαγής από τον μπελά το κουμπί “οριστική υποβολή”.

Και έπεσε σε ύφαλο.
Χωρίς αρχικά να αντιληφθεί ότι προσέκρουσε. Κάπως σαν τον Τιτανικό με το παγόβουνο.

Το σύστημα, δεχόμενο την οριστική υποβολή της δήλωσης, ανάπεμψε μήνυμα ότι η δήλωση έγινε μεν δεκτή αλλά για την οριστική εκκαθάριση της ο φορολογούμενος όφειλε εντός 15 ημερών, χωρίς να ορίζει αν νοούνται ως εργάσιμες ή ημερολογιακές, να μεταβεί στην εφορία του, με όλα τα παραστατικά, ώστε η δήλωσή του να ελεγχθεί.

Μέχρι εδώ ουδέν το μεμπτόν. Το Υπ. Οικονομικών, αλγοριθμικά, επιλέγει εφέτος κάποιους φορολογούμενους για έλεγχο. Ο Κ. ενέπεσε στην κατηγορία αυτή. Με την προσμονή απεμπλοκής ακόμα ζωηρή, χωρίς καθυστέρηση το επόμενο πρωί κατέπλευσε στην εφορία.
Ήταν εκεί που αντελήφθη τον ύφαλο.

Κατ’ αρχήν, ο Κ. διαμένει σε πρωτεύουσα νομού, η εφορία της οποίας συγχωνεύθηκε με άλλες ελάσσονες του ιδίου νομού, που έδρευαν σε μικρότερες πόλεις.

Αναγκαία παρένθεση : αυτή η, με γερμανική εντολή, υποτίθεται προς εξοικονόμηση πόρων, αποψίλωση όλων των επαρχιακών περιοχών από τις μέχρι πρότινος στοιχειώδεις δημόσιες υπηρεσίες, παρακινώντας και τους εναπομείναντες κατοίκους σε νέα αστυφιλία, ωθεί ολόκληρες περιοχές σε έντονο μαρασμό και τελικά σε οριστική ερήμωση. Με όλα τα εθνικώς δεινά που επακολουθούν.

Με ενοποιημένο φορολογικά έναν ολόκληρο νομό σε μια, μοναδική, υπηρεσία, ο Κ. έπεσε πάνω σε αμέτρητους συναλλασσόμενους, όλους σε κατάσταση κυμαινόμενη από αμόκ μέχρι απόγνωση. Επαγγελματίες που ζητούσαν ρύθμιση, αγρότες που γύρευαν επιστροφές, νεαρούς που έβγαζαν ΑΦΜ, παππούδες που έπαιρναν κλειδαρίθμους, γύφτους που ήθελαν βεβαιώσεις για ακατανόητες δοσοληψίες. Και είδε εφοριακούς σε κατάσταση κυμαινόμενη από ευφορική αφασία μέχρι υστερική νευρικότητα.

Κάποιοι μοίραζαν χαρτάκια προτεραιότητας. Πήρε ένα, σύντομα αντελήφθη ότι τον οδηγούσε σε λάθος τμήμα. Ο Κ., έμπειρος στα τών δημοσίων υπηρεσιών, δεν άργησε φυσικά να βρει την άκρη, φτάνοντας μπροστά στον διευθυντή του τμήματος εισοδήματος, έναν βλοσυρό 55άρη, στην πινακίδα του οποίου περήφανα, κάτω από το όνομα, ανέφερε ΔΕ. Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, δηλαδή. Ο Κ., έχοντας δύο πτυχία και μεταπτυχιακό ο ίδιος, απόδιωξε τη σκέψη για ποιο λόγο να βασίζεται ένα κρίσιμο τμήμα μιας κρίσιμης υπηρεσίας σε έναν υπάλληλο με παλαιολιθικά προσόντα όταν έχουμε άνεργους χιλιάδες πτυχιούχους Οικονομικών, πολλούς με μεταπτυχιακά, και συγκεντρώθηκε στο θέμα του.

Εξήγησε στον βλοσυρό ότι ήρθε για να ελεγχθεί, ότι είναι δημόσιος υπάλληλος, ότι έχει και θέτει τα πάντα στη διάθεση της υπηρεσίας.
Ο βλοσυρός μαλάκωσε λίγο μόνο ακούγοντας ότι είναι δημόσιος υπάλληλος και σαν να έκανε χάρη σε έναν, με την ευρεία έννοια, “συνάδελφο”, του είπε “καλά, άστα εκεί πέρα, και θα τα δούμε κάποια στιγμή”, δείχνοντας προς κάτι ντάνες φακέλους, ριγμένους σκόρπια σε μια γωνία, τους οποίους ο Κ. όταν μπαίνοντας είχε δει, από την κατάσταση που φαίνονταν, είχε υποθέσει ότι επρόκειτο για υλικό προς πολτοποίηση.

“Πότε θα τούς δείτε, δεν θα γίνει ο έλεγχος σήμερα;”, ρώτησε, με τα φίδια να έχουν αρχίσει να τον ζώνουν.
“Δεν ξέρω, έχουμε πολλά, σε 5 ημέρες, σε 25, θα σας ειδοποιήσουμε”, ψύχρανε αμέσως ο βλοσυρός, αντιλαμβανόμενος αμφισβήτηση στην εξουσία του και έμμεση επιτίμηση στο έργο που επιτελεί.

“Πώς θα τα αφήσω, έτσι, δεν θα τα παραλάβει κάποιος;” ξαναρώτησε εύλογα.
Ο Κ. κουβαλούσε σε έναν μεγάλο χαρτονένιο φάκελο παραστατικά της δήλωσης για τα οποία ήταν εύκολο να υπάρξει αντίγραφο. Αλλά κουβαλούσε επίσης και τις εκατοντάδες, ίσως πάνω από χίλιες, αποδείξεις δαπανών που απαιτεί η φορολογική νομοθεσία, τα άπειρα χαρτάκια από τις ταμειακές μηχανές.
“Κάντε μια αίτηση”, του απάντησαν. “Για τις αποδείξεις, θα υπογράψει κάποιος ότι τις παραλαμβάνει;”. Όχι φυσικά.
Για να υπογράψει κάποιος ότι τις παρέλαβε όφειλε να τις καταμετρήσει και να τις καταγράψει, κι αυτό απαιτούσε 1-2 μέρες. Όφειλε δηλαδή, ουσιαστικά, να προβεί στον έλεγχο. Ούτε υπάλληλος μπορούσε να τις παραλάβει ούτε όμως ο Κ. μπορούσε να τις αφήσει έτσι και να είναι σίγουρος ότι μέσα σε αυτήν την κατάσταση κάποιες δεν θα χαθούν, και όταν θα τα ελέγξουν θα τον εγκαλούν για ελλιπή παραστατικά, θα του επιβάλλουν πρόστιμα, κοκ.

Ζήτησε βοήθεια από έναν παλιό γνωστό, προϊστάμενο σε άλλο τμήμα της εφορίας, εκθέτοντάς του το πρόβλημα. “Μην το συζητάς, άστα και φύγε, έτσι κάνουν όλοι, πνιγόμαστε”, του είπε κι εκείνος.
Και ο Κ., όπως κατέληξε την αφήγηση, ύψωσε το βλέμμα του στον Ουρανό, είπε μέσα του “Ο Θεός να βάλει το χέρι Του”, παράτησε το φάκελο και έφυγε. Συγχυσμένος, αναστατωμένος και απογοητευμένος.

Αυτή η μικρή περιπέτεια δεν είναι ό,τι χειρότερο μπορεί να συμβεί σε έναν Έλληνα φορολογούμενο. Την αναπαράγουμε όμως για να δούμε πώς το, εκ πρώτης όψεως ασήμαντο, ατομικό γίνεται σημαντικότατο στη συλλογική του διάσταση.

Πρώτον, αν η δήλωσή του εκκαθαριζόταν ο Κ. είχε σκοπό να καταβάλει την πρώτη δόση του οφειλομένου φόρου, ή και το όλο ποσόν ενδεχομένως, την 31η Ιουλίου. Η καταβολή αναβάλλεται επ’ αόριστον, όταν η εφορία ελέγξει…και βλέπουμε. Τη στιγμή που όλοι μιλούν για υστέρηση είσπραξης δημοσίων εσόδων, για “μαύρη τρύπα εισπράξεων” που μπορεί να φέρει νέα μέτρα με προφανές πολιτικό κόστος, το ίδιο το φορολογικό σύστημα την εμποδίζει.

Δεύτερον, ο Κ., χωρίς φυσικά να μπορεί να προβλέψει την εμπλοκή, είχε από καιρό κλείσει ξενοδοχεία και εισιτήρια για διακοπές το αμέσως επόμενο διάστημα, σε μέρος μακρυνό από την κατοικία του – και την εφορία. Τώρα δεν ξέρει τι να κάνει. Αν τον καλέσουν σε λίγες μέρες οφείλει να είναι διαθέσιμος. Αλλά εάν έχει φύγει, θα μπορεί να γυρίσει, θα βρει εισιτήρια, πέρα από την ταλαιπωρία και την οικονομική ζημία; Αν τον καλέσουν και δεν επιστρέψει διακινδυνεύει πάλι ζημία, υπό τη μορφή τυχόν καταλογισμών ερήμην ή προστίμων. Να ακυρώσει τα πάντα και να μείνουν σπίτι, περιμένοντας τον εφοριακό Γκοντό; Αλλά τότε, η οικογένειά του υφίσταται την απώλεια μιας ζωτικής για την υγεία τους ανάπαυλας, που δεν υπήρχε κανένας λόγος να υποστούν, όντας συνεπείς φορολογούμενοι. Όμως και το Δημόσιο, όταν όλοι φέτος κρέμονται από μια καλή τουριστική περίοδο, χάνει από τους φόρους στις δαπάνες που θα έκανε ο Κ. στις διακοπές, οι δε εμπλεκόμενοι στον τουρισμό χάνουν τζίρο που θα τους βοηθήσει να επιβιώσουν το χειμώνα.

Ο Κ., το προφανέστερο, θα απευθυνθεί σε κάποιον επαγγελματία “δικτυωμένο” στην εφορία, ώστε τουλάχιστον να εξασφαλίσει μια άνεση χρόνου για να μην καταστρέψει τον οικογενειακό του προγραμματισμό, και να αντιμετωπίσει ό,τι προκύψει όταν επιστρέψει.

Εδώ όμως βρίσκεται και το κρισιμότερο σημείο για την τρέχουσα και μελλοντική πολιτική πορεία της χώρας. Με περιστατικά όπως το παραπάνω παγιώνεται στην αντίληψη των πολιτών, ακόμη και σε αυτούς που διάκεινται με υπομονή απέναντι στις δυσκολίες που διέρχεται η χώρα, ότι υπάρχουν δύο πραγματικότητες:
Η καθημερινότητα των πολιτών και η εικονική πραγματικότητα των εξαγγελιών.

Αυτό δεν θίγει τον καθ’ ύλη αρμόδιο κ. Στουρνάρα αλλά κατ’ ευθείαν τον πρωθυπουργό – και την προσπάθεια που κάνει. Γιατί δεν έχει τη δυνατότητα κάθε πολίτης να απευθύνεται στον πρωθυπουργό για να δώσει λύση στο ατομικό του πρόβλημα, όπως συνέβη με περιπτώσεις σαν το Άσυλο Ανιάτων.

Προφήτης