Η Μνημοσύνη στο ανάκλιντρο της κράτησε μια θέση για τον Βαγγέλη Νικόπουλο!...

Φωτό από Star-fm.gr

Ένα από τα πιο σπουδαία γεγονότα που αποτυπώθηκε στη μνήμη του χρόνου, για το 2012, 100 χρόνια από την απελευθέρωση των Γρεβενών,.. ήταν η έκθεση ιστορικών φωτογραφιών για τα Γρεβενά, την ιδιαίτερη πατρίδα μας, την ηγεμονεύουσα πόλη μιας ευρύτερης περιοχής, που αποτελείται από εκατόν είκοσι και πλέον κοινοτικούς οικισμούς, του συμπατριώτη μας, Βαγγέλη Νικόπουλου με τον τίτλο: «Γρεβενά, ογδόντα χρόνια φωτογραφίες, 1875-1975»

Ένας ογκώδης πολυτελής τόμος των πεντακοσίων φωτογραφιών, με εκτόπισμα πανελλαδικής μοναδικότητας, μπήκε στην προθήκη των Ιστορικών βιβλίων του Τόπου μας.

Κάθε του φωτογραφία αποτελεί και μια ψηφίδα του ψηφιδωτού που απεικονίζει την τοπική μας  ιστορία.

Δεν μπορώ να παρακάμψω και να μην αφηγηθώ την συγκίνηση που ζήσαμε στην πρώτη παρουσίαση του Λευκώματος, στις 16 Οκτωβρίου, πέρυσι στα Γρεβενά

Ο Βαγγέλης μας επιφύλαξε πράγματα πρωτόγνωρα για την αισθητική μας και τις περιορισμένες σκηνοθετικές μας γνώσεις. Πάντρεψε το γνωστικό επιτήδευμα με την ηλεκτρονική τεχνολογία. Μ’ ένα περίπλοκο, ενορχηστρωμένο στήσιμο, μας προσήλωσε στο φακό και παγώνοντας τον χρόνο, μας μύησε σε μια τελετουργία μαγείας…

Η σκηνική παρουσία των φωτογραφιών με τις εναλλαγές του σκότους και του φωτός, ήτοι η φωτισμένη φωτογραφία, που αυτόνομα ξεχώριζε από τα σκοτάδια της λήθης και φώτιζε το πρόσφατο παρελθόν, μας γέμισε από την ομολογία της εικόνας και έγινε συνεπιβάτης της προσωπικής μας μνήμης, στο διαχρονικό της ταξίδι για την ατομική και συλλογική αυτογνωσία .

Μια εικόνα, λέει ο λαός μας, είναι  ίση με χίλιες λέξεις και εμείς θα προσθέταμε ότι η φωτογραφία είναι κάτι περισσότερο από μια εικόνα

Μια φωτογραφία έχει τη δύναμη της εξιστόρησης, σπιθοβολεί τη φαντασία, την αναπόληση, τη νοσταλγία , έχει ιδιαίτερο φως, φτάνει να την συνδέσει κανείς με τους ακροδέκτες του μυαλού του για να δημιουργηθεί το σπινθήρισμα… Αυτή την εκκένωση της εικόνας στο μυαλό, έβαλε σε λειτουργία το λεύκωμα και μας έδωσε μια καταιγίδα φωτός, μια πλημμυρίδα ειδήσεων από το πρόσφατο παρελθόν. Ο καταιγισμός των εικόνων πήρε τη μορφή «φορητής συσκευής φωτός» που όστις θέλει πατάει πλέον το κουμπί της εκκένωσης και ταξιδεύει στο φωτοβολημένο παρελθόν.

Μ’ αυτόν τον τρόπο το παρελθόν ξαναζεί. Ζει και μας διαμορφώνει. Ζει και μας εμπλουτίζει με τις εμπειρίες του…Ζει και μας ταυτοποιεί….Ζει και μας δένει με την κόκκινη συναισθηματική κλωστή της κοινής καταγωγής….

Γι όλους εμάς τους Γρεβενιώτες, δημιουργήθηκε η αρχή για να σφυρηλατήσουμε την προοδευτική μας τοπικότητα.

Στην καταιγίδα της παγκοσμιοποίησης, στο τσουνάμι της ισοπέδωσης… χρειάζεται να ξανασύρουμε τα κεραμίδια της στέγης, να δημιουργήσουμε αναχώματα και ενωμένοι να αφήσουμε παράθυρα στους ωκεανούς για να εισέρχεται η αύρα της νέας τεχνολογίας και τα μηνύματα του παγκόσμιου πολιτισμού, που θα διασταυρώνονται και θα γονιμοποιούν την επιβίωση μας, σαν ιδιαίτερος πολιτισμός, σαν τόπος και σαν έθνος σε μια γωνιά του πολύχρωμου πολιτισμού των εθνών..

Είναι λοιπόν απαίτηση των καιρών να ισχυροποιήσουμε την ταυτότητα μας να επιστρέψουμε με ενδιαφέρον στην ιδιαίτερη πατρίδα, να συλλογισθούμε και να συμβάλλουμε στην διατήρηση της δημιουργικής μνήμης. Να χτίσουμε, να θεμελιώσουμε πάνω της την νέα μας κοινωνικότητα, με αρμό το όραμά μας, για μια νέα αρχιτεκτονική του τόπου και του Γρεβενιώτικου τοπίου.

Στην ισοπέδωση που έχουν ως κουλτούρα οι «Αθηνοκεντριστές» της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας των μικρών περιφερειακών πόλεων, εμφανίζονται παρόμοιες πρωτοβουλίες και αναδεικνύουν την τοπική ιστορία και την τοπική δημιουργία ως εναλλακτική πρόταση της πολλαπλής ανάπτυξης του Ελλαδικού Τοπίου.

Μ’ αυτά τα λόγια, σε περίληψη, θα υπέγραφα την πολιτική διάσταση του λευκώματος.

 Η ακινητοποίηση του χρόνου μέσα από τη φωτογραφία. Η αποτύπωση της στιγμής. Η ιχνηλάτηση της ιστορίας. Το διαχρονικό ταξίδι στο παρελθόν. Η επιστροφή των χρόνων ως ανάμνηση και ως αφήγηση είναι οι πολλαπλές του διαστάσεις. Και το βάρος του είναι πολλαπλό. Έχει βάρος ιστορικό, συναισθηματικό, κοινωνικό, αισθητικό και εν κατακλείδι όπως είπαμε πολιτικό.

Ξεφυλλίζοντας κανείς το λεύκωμα γίνεται συνδαιτυμόνας στην αισθητική της εποχής του προηγούμενου αιώνα, ανακαλύπτει τα πολιτιστικά γνωρίσματά της και συναρμολογεί την πολιτισμική της κατάσταση.

Είναι ένα περίτεχνο φώς στον κεροστάτη της μνήμης.

Είναι η νοητή γέφυρα που μας ενώνει με το χθες.

Είναι η τροχοπέδη στη φρενήρη ταχύτητα του χρόνου, στο ταξίδι του, για τους κλωβούς της απώλειας και της λήθης.

Τώρα πλέον μας είναι εύκολο, όταν θα χρειασθούμε εικόνες από τη ζωή των Γρεβενών και εικόνες από τα ιστορικά γεγονότα της πόλης και της περιοχής, τότε, δεν έχουμε παρά να ανατρέξουμε στο πλούσιο αυτό Λεύκωμα

Λευκώματα έχουμε δει πολλά.

Λευκώματα που έχουν την έμμεση μίσθωση- ανάθεση από τις Δημοτικές αρχές πολλών πόλεων σε επαγγελματίες

Η μίσθωση και ο προλεγόμενος επαγγελματισμός, κατά κανόνα, δεν αποκλίνουν από την ρετουσαρισμένη επιτήδευση, που ξέπνοα  παραθέτει τα ήδη γνωστά, παρατιθέμενα στοιχεία.

Η έρευνα, η αναζήτηση, η περιπέτεια της προσέγγισης , η απόκτηση, η καταγραφή, η ιστορική ταξινόμηση, η επισφαλής οικονομική ανταμοιβή προσαγορεύουν άλλα στοιχεία. Θέλουν πάθος, θέλουν αγάπη, απαιτούν έναν άλλο τρόπο σκέψης, ένα άλλο σύστημα αξιών, χρειάζονται ιδανικά, απαιτούν μια βαθειά εσωτερική παιδεία, έναν ανώτερο πολιτισμικό πολιτισμό που να συνταυτίζεται με το χρέος στην αρχαιοελληνική του μετάφραση..

Η πρώτη αίσθηση αυτού του πολυτελούς και άρτια ιστορημένου λευκώματος σε παραπέμπει στο ζύγισμα του χρόνου. Απ’ ό, τι μας πληροφορεί το ίδιο το λεύκωμα χρειάστηκαν 11 ολόκληρα χρόνια για να συλλεχθούν και να ταξινομηθούν οι μοναδικές και σπάνιες φωτογραφίες.. Συλλέχθηκαν από αραχνιασμένα ντουλάπια , από σεντούκια που μύριζαν ναφθαλίνη από δημοπρασίες που ταξίδεψαν τον συλλέκτη σ’ όλες σχεδόν τις πρωτεύουσες της Βαλκανικής. Ταξίδεψε για κάποιες φωτογραφίες και σε κάποιες πρωτεύουσες της Ευρώπης…

Ώρες ατελείωτες… αταξινόμητος ο χρόνος, χωρίς φειδώ η ενέργεια και χρηματοβόρα η προσπάθεια. Που αν δεν έχεις έρωτα υπερβάλλοντα  για την ιδιαίτερη πατρίδα σου και αγάπη για την τέχνη δεν μπορείς να κάνεις παρόμοιες χοές.

Χοές στην καλλιτεχνική δημιουργία   

Χοές στη μνήμη της πόλης .

Η Μνημοσύνη, ευαρεστούμενη κράτησε μια θέση στο ανάκλιντρο της για σένα φίλε ερευνητή, συλλέκτη και εκδότη του λευκώματος της τοπικής μας ιστορίας.

Σίμος Ζαγκανίκας