Απάντηση στην ανιστόρητη κ. Ρεπούση για τις παρελάσεις

Η παράδοση των μαθητικών παρελάσεων είναι πολύ παλιά στη χώρα μας. Οι ρίζες της φθάνουν στον προηγούμενο αιώνα. Οι πρώτοι που παρέλαυναν ήταν οι..
φοιτητές σε στιγμές εθνικής κινητοποίησης. Τα σχολεία εμφανίζονται σε φωτογραφίες της εποχής, παραταγμένα στην εθνική εορτή της 25ηςΜαρτίου 1924, ημέρα που συνέπιπτε με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Τα επόμενα χρόνια ανφέρονται μόνο πρόσκοποι και μαθητές στρατιωτικών σχολών που πλαισιώνουν τη στρατιωτική παρέλαση.
Παρελάσεις μαθητών, φοιτητών, στρατιωτικών αγημάτων και λαμπαδηφορίες σημειώνονται ήδη από τον 19^ο αιώνα με αφορμή εθνικά, θρησκευτικά, κοινωνικά, αθλητικά κ.ά. γεγονότα. Από τα χρόνια του Όθωνα ακόμη, κυρίως σε περιόδους εθνικών εξάρσεων, μαθητές της Σχολής Ευελπίδων, λόχοι ευζώνων και πυροβολητών, ίλες ιππικού, ορειβατικές και πεδινές πυροβολαρχίες περιδιαβαίνουν κεντρικά σημεία των Αθηνών, όπως η Μητρόπολη, το Σύνταγμα, η πλατεία μπροστά από το Πανεπιστήμιο ή το Ζάππειο και το Πεδίον του Άρεως και αργότερα το Παναθηναϊκό Στάδιο. Οι διάφορες στρατιωτικές μουσικές χρησιμοποιούνται για κοινωνικούς σκοπούς προς τέρψιν του κοινού ή συνοδεύουν τις παρελάσεις.
Ωστόσο, παρά τους περί του αντιθέτου ισχυρισμούς και τις ατεκμηρίωτες φημολογίες, οι παρελάσεις στην Αθήνα, με αφορμή την 25^η Μαρτίου και με τη μορφή που τις γνωρίζουμε μέχρι τις ημέρες μας, δεν υπήρξαν προϊόν κάποιου ολοκληρωτικού καθεστώτος. Καθιερώθηκαν το 1924 ως «Γιορτή της Δημοκρατίας», στα πρότυπα των παρελάσεων που ήδη διεξάγονταν σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες – κυρίως του Παρισιού. Με αφορμή την Εθνική Γιορτή της 25^ης Μαρτίου συνδέθηκαν με την ανακήρυξη της Α’ Ελληνικής Δημοκρατίας και την ανάληψη της πρώτης Πρωθυπουργίας από τον Αλέξανδρο Παπαναστασίου (1876-1936).!
Ως γνωστόν ο πρώτος εορτασμός της 25^ης Μαρτίου πραγματοποιήθηκε στη σημερινή πλατεία Κλαυθμώνος, μπροστά από το πρώτο Παλάτι του Όθωνος, το 1838, δεκαεπτά χρόνια μετά το ξέσπασμα της Επανάστασης.
Ο διττός, εθνικός και θρησκευτικός, χαρακτήρας του εορτασμού αποτυπώνεται στο επίσημο κείμενο που υπέγραψε ο βασιλιάς: «Θεωρήσαντες ότι η ημέρα της 25^ης Μαρτίου, λαμπρά καθ’ εαυτήν εις πάντα Έλληνα διά την εν αυτή τελουμένην εορτήν του Ευαγγελισμού της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι προσέτι λαμπρά και χαρμόσυνος διά την κατ’ αυτήν την ημέραν έναρξιν του υπέρ της ανεξαρτησίας αγώνος του Ελληνικού Έθνους, καθιερούμεν την ημέραν ταύτην εις το διηνεκές ως ημέραν ΕΘΝΙΚΗΣ ΕΟΡΤΗΣ».
Το ακριβέστατο πρόγραμμα του εορτασμού περιλάβανε κανονιοβολισμούς, στρατιωτική μουσική, δοξολογία στη Μητρόπολη –που ήταν ακόμη η Αγία Ειρήνη της οδού Αιόλου- ενώ τιμητικά δόθηκε στην πλατεία η ονομασία «25^ης Μαρτίου», η οποία αργότερα σκεπάστηκε από το «Κλαυθμώνος» για τους γνωστούς λόγους. Πάντως, από τότε, με διαφορετικούς τρόπους, σε διαφορετικούς τόπους, με πρωτόκολλο και τη συμμετοχή –κυρίως– του Στρατού, μαθητών, φοιτητών και ενίοτε συντεχνιών πραγματοποιούνταν τελετές διατηρώντας τον διττό εθνικό και θρησκευτικό χαρακτήρα. Οι παντός είδους παρελάσεις διεξάγονταν ενώπιον του βασιλιά.
Η πρώτη στρατιωτική παρέλαση μπροστά από τα Παλαιά Ανάκτορα
Τον Μάρτιο 1924 «Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΕΩΡΤΑΣΕ ΤΗΝ ΑΝΑΚΗΡΥΞΙΝ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ», όπως αναφέρει ο Τύπος της εποχής. Τότε καθιερώνονται και οι παρελάσεις μπροστά από την «πλατεία Ανακτόρων», όπως ονομαζόταν ο ευρύς χώρος όπου αργότερα ανε-γέρθηκε το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη. Στις 25 Μαρτίου 1924 το Υπουργικό Συμβούλιο συμμετείχε πανηγυρικά και συμβολικά στη συνεδρίαση της Εθνοσυνέ-λευσης η οποία επικύρωσε και τυπικά την ανακήρυξη της Αβασίλευτης Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Το γεγονός ανακοινώθηκε στις εφημερίδες, οι οποίες κάλεσαν τον αθηναϊκό λαό να συμμετάσχει στη μεγάλη «Γιορτή της Δημοκρατίας», ενώ ο Υπουργός Στρατιωτικών με διαταγή που εξέδωσε προς τα στρατιωτικά σώματα κανόνισε τον μεγαλοπρεπή πανηγυρισμό «του μεγαλειώδους γεγονότος της ανακηρύξεως της Δημοκρατίας»!
Ο κόσμος συγκεντρωμένος στην πλατεία Συντάγματος στράφηκε προς την οδό Αμαλίας, απ’ όπου θα περνούσε η παρέλαση. Το μεσημέρι ολόκληρο το Υπουργικό Συμβούλιο κατευθύνθηκε στην πλατεία των Παλαιών Ανακτόρων. Έτσι, γύρω στις δύο το μεσημέρι ο Υπουργός των Στρατιωτικών έδωσε το σύνθημα και άρχισε η παρέλαση του Στρατού υπό τους ήχους της Μουσικής της Φρουράς που παιάνιζε εθνικά εμβατήρια. Επικεφαλής της παρέλασης τέθηκαν ο Διοικητής του Α’ Σώματος Στρατού και ο Διοικητής της ΙΙ Μεραρχίας με τα επιτελεία τους. Ακολουθούσαν κατά τετράδες οι ανάπηροι πολέμου, οι μαθητές της Σχολής Ευελπίδων, οι ναυτικοί δόκι-μοι και αμέσως μετά οργανωμένες στρατιωτικές μονάδες.
Η καθιέρωση
Παρά τους περί αντιθέτου ισχυρισμούς, οι οποίοι συχνά πυκνά βλέπουν το φως της δημοσιότητας, η πρώτη παρέλαση με τη μορφή που αναφέρθηκε ήδη- συνδέθηκε με την ανακήρυξη της Δημοκρατίας στην Ελλάδα. Συνδυάσθηκε βεβαίως με τον εορτασμό της εθνικής εορτής, αλλά και με την αφαίρεση των στεμμάτων από τα πηλήκια των αξιωματικών και των οπλιτών του Ελληνικού Στρατού. Ο εορτασμός ήταν τριήμερος και προέβλεπε –για πρώτη φορά– να ριχτούν 21 κανονιοβολισμοί κατά την ανατολή του ήλιου, στη μία το μεσημέρι και κατά τη δύση του ήλιου. Τα στρατιωτικά καταστήματα φωταγωγήθηκαν, οι στρατιωτικές μουσικές βγήκαν στους δρόμους και σειρά ακόμη εορταστικών μέτρων εφαρμόσθηκε.
Από τότε οι παρελάσεις πραγματοποιούνταν με αυστηρό πρωτόκολλο κάθε χρόνο και με τροποποιήσεις και μικρές αλλαγές. Παραδείγματος χάριν το 1926 η εθνική επέτειος γιορτάστηκε μεγαλοπρεπώς στο Παναθηναϊκό Στάδιο, αλλά η στρατιωτική παρέλαση συνδυάστηκε με τα εγκαίνια της Ακαδημίας των Αθηνών, το από-γευμα της ίδιας μέρας, στην οδό Πανεπιστημίου. Αλλά και το 1929 τα στρατεύματα παρέλασαν μπροστά από την Ακαδημία Αθηνών, προφανώς γιατί είχε καθιερωθεί να γίνεται ετησίως την 25^η Μαρτίου η πανηγυρική συνεδρίασή της.
Από το 1932 μπροστά στον Άγνωστο Στρατιώτη. Από την 25^η Μαρτίου του 1932, όμως, οπότε και έγιναν τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη μπροστά από τα ανάκτορα, δηλαδή τη σημερινή Βουλή των Ελλήνων, πλέον η έναρξη της παρελάσεως της επετείου της Εθνικής Παλιγγενεσίας γινόταν από αυτό το σημείο, γεγονός που συνεχίζεται μέχρι και τη σημερινή εποχή.
Βεβαίως, στις περιόδους των απολυταρχικών καθεστώτων, όπως συνέβη γι’ αυτού του είδους τα καθεστώτα σε όλη τη Γη, αλλά και στη χώρα μας τα παντός είδους δημοφιλή γεγονότα και οι εκδηλώσεις δημόσιας ζωής έδιναν αφορμή για προ-παγάνδα και διαμόρφωση συλλογικής εικόνας σύμφωνα με τις επιθυμίες των καθε-στώτων.
Οι κυβερνήσεις της μεταπόλίτευσης δεν διανοήθηκαν να αμφισβητήσουν την αναγκαιότητα των υποχρεωτικών μαθητικών παρελάσεων. Φρόντισαν μόνο να απαλύνουν τις ακρότητες του στρατιωτικού καθεστώτος της Χούντας και να προσαρμόσουν τον καταναγκασμό στα “δημοκρατικά ήθη”. Αλλωστε και η Αριστερά που είχε απήχηση εκείνη την εποχή δεν ζήτησε ποτέ να καταργηθούν οι μαθητικές παρελάσεις. Απαίτησε μόνο να συμπεριληφθούν στους παρελαύνοντες και τα σωματεία των αγωνιστών της εθνικής αντίστασης.
Για μία και μόνο φορά ετέθη θέμα κατάργησης των μαθητικών παρελάσεων ως αναχρονιστικού θεσμού, αλλά αμέσως η ιδέα απερρίφθη κατηγορηματικά. Ηταν τον Φεβρουάριο του 1984, όταν δημοσιεύθηκε η είδηση. Η φιλοκυβερνητική εφημερίδα “Ειδήσεις” επιδοκίμασε την απόφαση: “Αξια για κάθε έπαινο η πρωτοβουλία του υπουργείου Παιδείας να θέσει τέρμα στις παρελάσεις των μαθητών.
Η ανακοίνωση της εφημερίδας “Εμπρός”, όπου το 1897 δημοσιεύει τις διαδικασίες της παρέλασης

Η εφημερίδα καλά τα έλεγε. Μόνο που την ίδια μέρα, ο τότε υπουργός Παιδείας Απόστολος Κακλαμάνης έσπευδε να διαψεύσει την είδηση, δηλώνοντας κατηγορηματικά ότι ούτε απόφαση ούτε καν παρόμοια σκέψη δεν υπήρχε. Από τότε κανείς υπουργός δεν διανοήθηκε να αναρωτηθεί για τη σχέση μιας στρατιωτικής επίδειξης με τη διαδικασία της εκπαίδευσης.
Η εφημερίδα του 1900, είναι το «Εμπρός», γράφει στην πρώτη σελίδα :
« ο πανηγυρικός εορτασμός της εθνικής εορτής, η ενθουσιώδης παρέλασις των μαθητών των σχολείων ο πανηγυρικός λόγος του πρυτάνεως Σπυρίδωνος Λάμπρου». Η εφημερίδα γράφει επίσης ότι οι μαθητές κατά τετράδες παρήλασαν στους δρόμους της Αθήνας σκορπώντας τον ενθουσιασμό στους συγκεντρωμένους που τους παρακολουθούσαν.
Τραγουδούσαν τότε τον Ύμνο της Ελλάδος: « Όσο ζεί ο κόσμος όλος, άλλο τόσο θε να ζει, τόνομα σου ώ Ελλάς μου, και η Δόξα σου μαζί». Και το άλλο: « Σκέπασε μάνα σκέπασε, γαλανομάτα κόρη, καθώς εσκέπασες κι εμάς και τ’ άλλα τα παιδιά σου…»
Και ενώπιον του υπουργού Παιδείας Σιμόπουλου και «υπο τας οδηγίας του ακάματου Ευταξίου παραστάθηκε το απολαυστικότερων και συγκινητικότερων θεαμάτων, των περί τας επτά χιλιάδας Ελληνοπαίδων, παρελαύνοντες, μέλποντες πατριωτικάς ωδάς και περιπατούντες εν αρρενωπώ βαδίσματι δια των κεντρικοτέρων οδών των Αθηνών…»
Ίσως η κ. Ρεπούση θα πρέπει να μάθει, έστω και αργά....ότι από τότε έκαναν παρελάσεις και όχι από το 1936 επί Μεταξά…
Αντικοινοβουλευτικός