Ερμιτάζ της Αγίας Πετρούπολης. Αυτό εγείρει δύο ζητήματα:
πρώτον, γιατί δίνουν ένα πλεονέκτημα προπαγάνδας στον πρόεδρο Πούτιν σε μια εποχή που οι παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου μπορεί να αποτραπούν μόνο με την επιβολή κυρώσεων που αρχίζουν να πλήττουν τη χώρα; Δεύτερον, αν μπορούμε να δούμε ένα μέρος των γλυπτών για τους επόμενους δύο μήνες σε μία επίσκεψη στην Αγία Πετρούπολη, γιατί να μην μπορούμε να δούμε όλα τα σωζόμενα κομμάτια από το σημαντικότερο αριστούργημα στην ιστορία του κόσμου επανενωμένα, στο Μουσείο της Ακρόπολης, κάτω από έναν καταγάλανο αττικό ουρανό και στη σκιά του Παρθενώνα;
Το Βρετανικό Μουσείο ισχυρίζεται ότι η «πολιτιστική διπλωματία» μπορεί να αποθαρρύνει με κάποιον τρόπο όσους παραβιάζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτό είναι ανοησία –αντιθέτως τείνει να τους ενθαρρύνει. Το 2010, το μουσείο δάνεισε τον Κύλινδρο του Κύρου στο Ιράν, μόνο και μόνο για να χαιρετιστεί από ένα θέαμα που οργανώθηκε από τον Πρόεδρο Αχμαντινετζάντ, στο οποίο ο Κύρος φόρεσε το διακριτικό σήμα της πολιτοφυλακής Μπασίζ, οι οποίοι το προηγούμενο έτος είχαν ξυλοκοπήσει άγρια και σκοτώσει εκατοντάδες διαδηλωτές του «Πράσινου Κινήματος». Αυτό το δάνειο δεν έχει κάνει τίποτα για να αποτρέψει τους σκληροπυρηνικούς: απλά ρωτήστε τους νυν κρατούμενους στη φυλακή Έβιν. Δεν είναι σαφές πώς ο Πούτιν θα αξιοποιήσει το γυμνό κορμό του Θεού ποταμού μετά τα αποκαλυπτήρια-προφανώς όχι παίρνοντας την ίδια στάση, δεδομένου ότι λείπουν τα γεννητικά του όργανα. Όμως, η εκδήλωση θα είναι ένας πολιτισμικός θρίαμβος για τον άνθρωπο που πριν από λίγα χρόνια έκλεισε το Βρετανικό Συμβούλιο στην Αγία Πετρούπολη και συνέλαβε τον διευθυντή του.
Τα επιχειρήματα για την «πολιτιστική διπλωματία» αυτού του είδους είναι παρόμοια με τα απαξιωμένα αιτήματα για την «αθλητική διπλωματία» εκείνων που ήθελαν να παίξουν κρίκετ με το απαρτχάιντ της Νοτίου Αφρικής. Στην περίπτωση της Ρωσίας, που εξακολουθεί να υποδαυλίζει τον πόλεμο στην ανατολική Ουκρανία, η απομόνωση των κυρώσεων είναι ο μόνος ρεαλιστικός τρόπος που η Ευρώπη μπορεί να ανταποκριθεί σε μια προσπάθεια να σώσει ζωές. Στο πλαίσιο αυτό, και αυτή τη στιγμή, η πράξη του Neil MacGregor και των θεματοφυλάκων του μπορεί να φαίνεται όχι απλώς αφελής, αλλά και ανεύθυνη.
Σύμφωνα με την εφημερίδα The Times, η βρετανική κυβέρνηση είχε ενημερωθεί. Αν ναι, γιατί ο David Cameron, ο πρωθυπουργός, δεν εξέθεσε το σχέδιο του μουσείου (που είχε εκκολαφθεί πριν από ένα χρόνο) για να σταματήσει την προσωρινή εξαγωγή, μια ενέργεια που θα έπρεπε να είχε τονίσει την πολιτική απομόνωση της Ρωσίας; Το μουσείο ισχυρίζεται ότι οι θεματοφύλακές του είναι πέρα από τον έλεγχο της κυβέρνησης, αλλά αυτό δεν είναι σωστό: άδειες είναι απαραίτητες για την εξαγωγή πολιτιστικών αγαθών, σίγουρα εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακόμη και για έκτακτους λόγους. Ζητήθηκαν πιστοποιητικά; Ποιοί ήταν οι όροι του δανείου; Πλήρωσε το Ερμιτάζ και αν όχι, γιατί; Το μουσείο, ως ένα δημόσιο ίδρυμα, πρέπει να απαντήσει σε αυτά τα ερωτήματα. Όσο για την κυβέρνηση, η οποία θα μπορούσε να σταματήσει την προσωρινή εξαγωγή, θα πρέπει να εξηγήσει γιατί επετράπη να προχωρήσει παρά τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Ο ισχυρισμός ότι το Βρετανικό Μουσείο είναι εντελώς ανεξάρτητο είναι χρήσιμος για την μετάθεση των ευθυνών της κυβέρνησης, όταν πιέζεται σε διεθνή συνέδρια για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα. «Αυτό είναι ένα θέμα που αφορά αποκλειστικά τους θεματοφύλακες» είναι πάντα η απάντησή της. Όμως, δεδομένου ότι η κυβέρνηση επέτρεψε τον ποταμό Θεό να εγκαταλείψει το Ηνωμένο Βασίλειο, η δικαιολογία πλέον δεν στέκει.
Πράγμα που μας οδηγεί και στο δεύτερο ερώτημα που εγείρεται από το δάνειο και μάλιστα στην απρόσεκτη ομολογία του Neil MacGregor, ενώ πόζαρε στους φωτογράφους των Times: «Φαίνεται πολύ καλύτερα από ό,τι στο Λονδίνο». Πράγματι. Στο Λονδίνο βρίσκεται στην αίθουσα Duveen, όπου τα μισά σωζόμενα γλυπτά βρίσκονται κάτω από λευκό φως, σαν σε νεκροτομείο. Αυτή ήταν η επιμονή του κυρίου Duveen, ενός ανέντιμου εμπόρου έργων τέχνης που έβγαλε τα χρήματά του από ύποπτες συμφωνίες με τους Ναζί και ο οποίος επέμενε το 1938 σχετικά με τον καθαρισμό κάποιων ζωφόρων, καταστρέφοντάς τες μόνιμα. Αν ο Θεός Ποταμός φαίνεται τόσο καλύτερα στο Ερμιτάζ, πόσο καλύτερα θα φαινόταν μαζί με όλα τα άλλα αγάλματα που άρπαξε ο Λόρδος Έλγιν, δίπλα σε αυτά που υπάρχουν στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης;
Το δάνειο αυτό, ωστόσο, είναι ευπρόσδεκτο στο βαθμό που αποκαλύπτει το σχέδιο του μουσείου. Δεν μπορεί λογικά ή ηθικά να αρνηθεί τη διαμεσολάβηση που προσφέρει η UNESCO, για την οποία η βρετανική κυβέρνηση έχει κληθεί να απαντήσει μέχρι τις 31 Μαρτίου του επόμενου έτους. Η απάντηση ήταν πάντα «αυτό είναι ένα θέμα που αφορά τους θεματοφύλακες». Αλλά τώρα που οι θεματοφύλακες και η κυβέρνηση φαίνεται να έχουν συνεργήσει για το «ταξίδι» του ποταμού Θεού, μπορούν προφανώς να συμφωνήσουν ότι το μουσείο θα πρέπει να προχωρήσει σε μια μη δεσμευτική διαμεσολάβηση η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποια αμοιβαία ικανοποιητική αναχώρηση, έστω και προσωρινή, των κλοπιμαίων του Λόρδου Έλγιν.
Τα Γλυπτά του Παρθενώνα είναι ένα μοναδικό στιγμιότυπο από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού -μια εικόνα συνομιλίας, γέλιου, αγκαλιάς και πολύ ποτού, χωρίς καμία άλλη βία εκτός από την αντίσταση σε σάτυρους που προσπαθούν να εισβάλουν σε μια γαμήλια γιορτή. Αλλά η εικόνα κόβεται στη μέση από το γεωγραφικό διαχωρισμό των ζωφόρων. Είναι προς το συμφέρον του κόσμου, και όχι μόνο της Ελλάδας, να επανενωθούν.
thedailybeast.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου