Ευαγγελία Τσουκαλά: Το μεγαλόπνοο σχέδιο δημιουργίας ενός Κέντρου Παλαιοντολογίας στη Μηλιά Γρεβενών για το οποίο συζητάμε εδώ και 25 χρόνια, δυστυχώς...

Η χώρα μας μπορεί να προσελκύσει χιλιάδες επισκέπτες αξιοποιώντας τον παλαιοντολογικό πλούτο
της», τονίζει η Ευαγγελία Τσουκαλά, καθηγήτρια Παλαιοντολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Η ίδια βρίσκεται πίσω από ανασκαφές όπως αυτή που έφερε στο φως τους μεγαλύτερους χαυλιόδοντες στον κόσμο, ηλικίας 3.000.000 ετών.

Τα ευρήματά της αποτέλεσαν τον πυρήνα των δημοτικών μουσείων που δημιουργήθηκαν σε μη τουριστικές περιοχές και αποτελούν πόλο έλξης για Ελληνες και ξένους επισκέπτες.

Αυτή την περίοδο βρίσκεται ανάμεσα στις ανασκαφές στη Νεοκαισάρεια και την έκθεση «Προ-ιστορίες για αρκούδες» που διοργανώνει στη Βίτσα Ιωαννίνων.

Στον ελληνικό χάρτη με τα σημαντικότερα απολιθώματα ποιες περιοχές ξεχωρίζουν;

Η Χαλκιδική, όπου βρέθηκε το κρανίο του Ανθρώπου των Πετραλώνων, το οποίο φιλοξενείται στο Μουσείο Παλαιοντολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο που το επισκέπτονται επιστήμονες, κυρίως παλαιοανθρωπολόγοι, από όλο τον κόσμο. Η Σάμος και το Πικέρμι με τα χιλιάδες παλαιοντολογικά ευρήματα, το Παλαιοντολογικό Μουσείο Αθηνών, η Κερασιά της Εύβοιας με τα απολιθώματα θηλαστικών και ασπόνδυλων (άλογα τριδάκτυλα, ρινόκεροι με και χωρίς κέρατα, ελλαδοθήρια, δηλαδή κοντόλαιμες καμηλοπαρδάλεις) και η Τήλος με το μουσείο νάνων ελεφάντων, που είχαν 120 με 150 εκατοστά ύψος, η κοιλάδα του Αξιού, η Νικήτη, το Περιβολάκι Θεσσαλίας, το Δαφνερό Κοζάνης. Η Ελλάδα είναι ο παράδεισος των παλαιοντολόγων.


Οι περισσότερες περιοχές που αναφέρετε δεν αποτελούν δημοφιλείς ταξιδιωτικούς προορισμούς. Θα μπορούσαν τα ευρήματα να συμβάλουν στην τουριστική ανάπτυξη;

Και βέβαια θα μπορούσαν. Το Κιλκίς, όπου υπάρχει το σπήλαιο του Αγίου Γεωργίου και το Παλαιοντολογικό Μουσείο, στο οποίο μπορεί να δει κανείς ύαινες ηλικίας 30.000 ετών και το πιο πλούσιο και καλά διατηρημένο υλικό του άγριου ημιόνου στην Ευρώπη. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Καλινδοίων Λαγκαδά είναι ένας καλός λόγος για να κάνει στάση ο επισκέπτης στα Καλίνδοια για να αντικρίσει απολιθώματα ενός εκατομμυρίου ετών, ανάμεσα στα οποία ένα χαυλιόδοντα από το μαμούθ του Νότου και κρανία από μια γιγαντιαία ύαινα, έναν ιπποπόταμο και ένα ελάφι-γίγαντα. Στο Τραμπάτζειο Γυμνάσιο στη Σιάτιστα Κοζάνης, σε ένα ανακαινισμένο κτίριο-κόσμημα, έχουμε δημιουργήσει μια σύγχρονη έκθεση με τρισδιάστατες επιστημονικές αναπαραστάσεις που αφορούν σε προϊστορικά προβοσκιδωτά, τα οποία ζούσαν στην περιοχή - κάποια πριν από εκατοντάδες χιλιάδες, άλλα πριν από εκατομμύρια χρόνια. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Θερμοπηγή Σιντικής Σερρών με μοναδικά απολιθώματα του Αγκυλοθήριου και των τεσσάρων ειδών καμηλοπαρδάλεων 7.000.000 ετών, μεταξύ των άλλων, ελκύουν το ενδιαφέρον των Ελλήνων αλλά και των Βούλγαρων παλαιοντολόγων με αντίστοιχα μουσεία. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στη Μηλιά Γρεβενών έχει προσελκύσει από το 2003 περισσότερους από 45.000 επισκέπτες, που έρχονται να δουν τα εντυπωσιακά εκθέματα, ανάμεσα στα οποία οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες του κόσμου, που έχουν μήκος 5,02 μ. και ανήκουν στον μαστόδοντα που ανακαλύφθηκε το 2007. Η αθρόα επισκεψιμότητα αποδεικνύει ότι όχι μόνο η ιστορία της Ελλάδας, αλλά και η προϊστορία της είναι ενδιαφέρουσα και προσελκύει επισκέπτες.

loading...

Αποτελούν αυτά τα μικρά μουσεία πόλο έλξης για τους τουρίστες;

Ναι, παρόλο που σπάνια συμπεριλαμβάνονται στους τουριστικούς οδηγούς. Πολύ συχνά βλέπουμε Ελληνες ανάμεσα στους επισκέπτες. Τα μικρά παιδιά που γοητεύονται από τον κόσμο των δεινοσαύρων μαθαίνουν από μικρή ηλικία να αγαπούν την Παλαιοντολογία και περιηγούνται με μεγάλο ενδιαφέρον στις εκθέσεις, που βέβαια στρέφουν το ενδιαφέρον τους σε κάτι πιο ουσιαστικό: στα απολιθώματα ζώων που βρέθηκαν στην Ελλάδα. Οχι μόνο τα μουσεία, αλλά και οι ανασκαφές που γίνονται στη χώρα μας φέρνουν επισκέπτες και μελετητές. Για παράδειγμα, στη Θερμοπηγή και την Κρυοπηγή ξένοι φοιτητές Παλαιοντολογίας ήρθαν στην Ελλάδα για να κάνουν πρακτική στις ανασκαφές - και μάλιστα με δικά τους έξοδα.

Ποιο είναι το όραμα που θέλετε να κρατήσετε ζωντανό;

Το όραμά μου είναι να γίνει η Ελλάδα παλαιοντολογικός προορισμός. Χρέος μου είναι να το παλέψω.

Ποιο είναι το πρώτο βήμα που θα έπρεπε να γίνει;

Είναι αδιανότητο να μην έχει η Ελλάδα Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας. Η Σάμος και το Πικέρμι θεωρούνται «Παρθενώνες της Παλαιοντολογίας» στην Ευρώπη. Τα απολιθώματα αυτών των περιοχών έχουν γεμίσει τα Μουσεία Φυσικής Ιστορίας όλου του κόσμου - της Βιέννης, του Λονδίνου, της Στουτγκάρδης, του Παρισιού. Θα μπορούσε η Θεσσαλονίκη να γίνει η μητρόπολη της Παλαιοντολογίας στην Ελλάδα και τα μικρά μουσεία παραρτήματα που θα λειτουργούν συμπληρωματικά σε ένα κεντρικό.

Ποια πόλη του εξωτερικού θα μπορούσε να αποτελέσει θετικό παράδειγμα;

Ολόκληρη η Μακεδονία θα μπορούσε να γίνει για την Ελλάδα ό,τι είναι το Τρελέου για την Αργεντινή, όπου ακόμα και τα αστικά λεωφορεία είναι ντυμένα με φωτογραφίες τιτανόσαυρων και μια ολόκληρη πόλη ζει από την παλαιοντολογική κληρονομιά της Παταγονίας. Είναι κρίμα για την Ελλάδα ένας τόσο μεγάλος πλούτος απολιθωμάτων να μην αναδεικνύεται όπως του αξίζει και συνεπώς να μην επωφελείται η χώρα από αυτά.

Πού εντοπίζετε το «αγκάθι» στην προσπάθεια να τα αναδείξετε;

Με θλίβει βαθιά το γεγονός ότι δεν είναι τόσο η έλλειψη χρημάτων, όσο η έλλειψη κουλτούρας και τα ζητήματα μικροπολιτικής που ανατρέπουν τα σχέδια. Οι εκθέσεις και τα μουσεία είναι έρμαια της διάθεσης κάθε τοπικού παράγοντα. Σε πολλούς φαντάζουν πολυτέλεια αυτά που συζητάμε τώρα. Για παράδειγμα, το μεγαλόπνοο σχέδιο δημιουργίας ενός Κέντρου Παλαιοντολογίας στη Μηλιά Γρεβενών, που θα στεγάσει τα μοναδικά ευρήματα της περιοχής μας και για το οποίο συζητάμε εδώ και 25 χρόνια. Δυστυχώς, δεν ευοδώθηκε, αν και στο 6ο Διεθνές Συνέδριο Μαμούθ προσυπέγραψαν την ιδέα 200 παλαιοντολόγοι από 40 χώρες.

loading...

Μιλήστε μας για την έκθεση που διοργανώνετε στην Ηπειρο.

Στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας και Ανθρωπολογίας της Βίτσας Ιωαννίνων θα παρουσιάσουμε μια έκθεση για τις αρκούδες των σπηλαίων, η οποία βασίζεται στις μελέτες και τις ανασκαφές μου στη Βόρεια Ελλάδα. Εχουμε ανακαλύψει τρία είδη προϊστορικών αρκούδων στα Πετράλωνα και άλλα 30.000 απολιθώματα στο Σπηλαιοπάρκο Αλμωπίας, όπου βρήκαν καταφύγιο οι αρκούδες κατά τη διάρκεια των Παγετώνων. Εχω εξειδικευτεί κατά κάποιον τρόπο στα απολιθώματα των αρκούδων, αφού τις έχω μελετήσει στην Ελλάδα, τη Γαλλία και την Κωνσταντινούπολη.

Η έκθεση, που θα διαρκέσει από τις 9 μέχρι τις 18 Αυγούστου, διοργανώνεται υπό την αιγίδα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και θα βρίσκεται εκεί ένα μέλος της ομάδας μας για να ξεναγεί το κοινό. Μόνοι μας παλεύουμε, με δικά μας μέσα, χωρίς καμία οικονομική βοήθεια από το κράτος.

ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΖΑΒΕΛΛΑ