Χρίστος Βλαχοκώστας*: «Απαιτείται να προσαρμόσουμε το παραγωγικό μας μοντέλο γύρω από την Εγνατία Οδό» - Υποδομές και Δίκτυα Μεταφορών ως παράγοντας ανάπτυξης για τον τόπο μας

Συνεχίζω, όπως δεσμεύτηκα, τη σειρά άρθρων σχετικών με το αναπτυξιακό

πρότυπο που πρέπει άμεσα να αναζητηθεί στην ευρύτερη περιοχή των Γρεβενών.  Στο άρθρο μου «Αναπτυξιακή προοπτική στα Γρεβενά: Στο πόδι ή με σύστημα;»¹ προσδιόρισα το «θεματικό δεκάλογο ανάπτυξης» για τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην περιοχή. Έχοντας ήδη αναλύσει τον Τουρισμό στο «Τουρισμός και θέσεις εργασίας στην περιοχή μας: Δημιουργία και Ανάδειξη Ταυτότητας»² στο παρόν  άρθρο αναφέρομαι στις βασικές Υποδομές και Δίκτυα Μεταφορών, ως παράγοντα ανάπτυξης για τον τόπο μας.

Καταρχήν, θα ήθελα να τονίσω μια διάσταση που δεν έχει συζητηθεί πολύ. Όλοι θυμούνται την τετράωρη διαδρομή Γρεβενά - Θεσσαλονίκη. Ως φοιτητής στο ΑΠΘ πηγαινοερχόμουνα με ένα Zastava από τη Θεσσαλονίκη στο πατρικό μου. Θυμάμαι τη μεγάλη χαρά με την οποία υποδέχτηκα το «πολιτισμικό» σοκ των πρώτων είκοσι περίπου χιλιομέτρων της Εγνατίας Οδού εκεί κοντά στον Πολύμυλο Κοζάνης, ακριβώς μετά τη ταλαιπωρία των στροφών της Καστανιάς. Ωστόσο στην πορεία του χρόνου αποδείχτηκε το εξής: Όσο εύκολα φτάνεις στα Γρεβενά...τόσο εύκολα φεύγεις από αυτά. Δυστυχώς η περιοχή μας δε θωρακίστηκε πολιτικά στην μεγάλη «πολιτισμική» αλλαγή της "ευκολίας μετάβασης" ή της "έλλειψης απομόνωσης", όπως επιθυμείτε. Δε προσάρμοσε καθόλου την τοπική αγορά της και γενικότερα το παραγωγικό της μοντέλο γύρω από την τεράστια υποδομή της Εγνατίας. Εκεί που θα έπρεπε να μιλάμε για συμπληρωματικές επενδύσεις γύρω από το μεγάλο αυτό οδικό άξονα, ακόμη, εν έτει 2018, ψάχνουμε τις επενδύσεις.

Ωστόσο χρόνος υπάρχει, αρκεί να υπάρξει πίστη σε ένα όραμα για τον τόπο, στοιχειώδης συναίνεση πάνω σε αυτό και φυσικά μια ομάδα ανθρώπων με μέθοδο και οργάνωση για να το πετύχει. Εκεί που έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος είναι η προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων γύρω από τον τομέα του Τουρισμού. Τα  Γρεβενά μπορούν να γίνουν ένας ισχυρός τουριστικός προορισμός - κόμβος για πολλές εναλλακτικές μορφές τουρισμού². Για αυτό πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη σημασία και στο τοπικό οδικό δίκτυο το οποίο χρήζει συντήρησης και βελτίωσης σε ορισμένα σημεία π.χ. προς το Χιονοδρομικό Κέντρο Βασιλίτσας. Γενικότερα, στόχο πρέπει να αποτελεί η βελτίωση της οδικής ασφάλειας και η μείωση των χρόνων πρόσβασης για τους επισκέπτες μας σε όλα τα τουριστικά σημεία της περιοχής.

Από τη στιγμή που ολοκληρώθηκε η Εγνατία Οδός, δεν έχουμε αξιοποιήσει τη στρατηγική μας θέση. Ο τόπος μας αποτελεί «πύλη» από τη Μακεδονία προς την Ήπειρο και τη Θεσσαλία. Το σημείο συνάντησης της Εγνατίας και του άξονα κεντρικής Ελλάδας (Ε65) αποτελεί στρατηγικού ενδιαφέροντος σημείο για την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας. H γειτνίαση με την Ιόνια Οδό συνεισφέρει προς αυτή την κατεύθυνση. Θα μπορούσε να διερευνηθεί η βιωσιμότητα της δημιουργίας  μικρών εμπορευματικών κέντρων (π.χ. outlets) ή/και αποθηκών π.χ. με αγροτικές πρώτες ύλες για την εξυπηρέτηση των αναγκών της ευρύτερης περιοχής με μικρότερα δρομολόγια. Είναι δυνατό να προωθηθούν μικρές&μεσαίες δραστηριότητες εφοδιαστικής αλυσίδας (logistics). Θα μπορούσε κανείς να συζητήσει μεσοπρόθεσμα και την προοπτική δημιουργίας μεγαλύτερων αποθηκευτικών χώρων και διαμετακομιστικών κέντρων. Ωστόσο αυτό παρουσιάζει ιδιαίτερες δυσκολίες λόγω οικονομιών κλίμακας και με δεδομένο ότι τα λιμάνια της Ηγουμενίτσας και της Θεσσαλονίκης βρίσκονται πλέον σε κοντινή απόσταση. 

Υπάρχει και ένας ακόμη περιορισμός. Ο τόπος μας δεν έχει σιδηροδρομική σύνδεση. Κατά συνέπεια εξίσου σημαντικό θέμα αποτελεί η σύνδεση με τον υπόλοιπο σιδηροδρομικό χάρτη της χώρας. Υπενθυμίζω ότι από το 1927!! αποφασίστηκε η κατασκευή της γραμμής Καλαμπάκας-Γρεβενών-Κοζάνης-Βέροιας με πρόβλεψη επέκτασής της προς τη Θεσσαλία. Αν και υλοποιήθηκε περίπου το 67% των εργασιών το έργο σταμάτησε το 1930. Από τότε δεν υπήρξε καμία ουσιαστική πολιτική πρωτοβουλία. Η «Σιδηροδρομική Εγνατία» είναι πολύ σημαντικό έργο για την περιοχή μας (και όχι μόνο) διότι θα βάλει τα Γρεβενά στο σιδηροδρομικό χάρτη. Κατ’ επέκταση θα έχουμε μια βασική υποδομή για να γίνουμε περισσότερο ενεργοί στον «εμπορευματικό» χάρτη.

Ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα είναι η κατασκευή ενός σύγχρονου οδικού άξονα που να συνδέει τα Γρεβενά με τη Δεσκάτη, κομμάτι ενός μεγαλύτερου έργου της γνωστής «Βλαχόστρατας». Η δυνατότητα μειωμένου χρόνου πρόσβασης ανάμεσα στις δυο αστικές περιοχές του τόπου μας θα διευκολύνει τη σύσφιξη οικονομικών σχέσεων. Έτσι θα ενισχυθεί το εμπόριο, ο τουρισμός, αλλά και οι κοινωνικές σχέσεις μεταξύ των δύο περιοχών. Αυτό θα συμβάλει σημαντικά στην συνοχή της Περιφερειακής μας Ενότητας και θα ενισχύσει την εσωτερική αγορά συνεισφέροντας σε μια περισσότερο τοπική ανταγωνιστική οικονομία και αύξηση της απασχόλησης.

Με δεδομένη την χάραξη του Ε65, όπως τουλάχιστον έχει ανακοινωθεί αυτή τη στιγμή (Οξύνεια, Αγιόφυλλο-Καρπερό, Κηπουριό) ενισχύεται η ανάγκη άμεσης βελτίωσης του οδικού άξονα Γρεβενά-Καρπερό. Επειδή το κομμάτι αυτό της Ε65 νομίζω ότι θα αργήσει αρκετά (ίσως και λόγω χρηματοδότησης) και λαμβάνοντας υπόψη ότι η παρούσα χάραξη δεν εξυπηρετεί τη σύνδεση Γρεβενών-Δεσκάτης, πρέπει να πραγματοποιηθούν άμεσα τα απαραίτητα έργα στο οδικό δίκτυο. Εκτός από το Γρεβενά-Καρπερό, βελτιώσεις νομίζω ότι επιδέχεται και το Δήμητρα - Δεσκάτη.  Επίσης πρέπει να γίνει η σύνδεση των περιοχών Βεντζίων και Χασίων μέσω της γέφυρας που κατασκευάστηκε από την ΔΕΗ (Νησί-Καρπερό). Ανάγκη υπάρχει και για κατασκευή γέφυρας στο ρέμα Σιούτσα καθώς και του κομματιού Αγίου Γεωργίου προς Ελεύθερο.

Με δεδομένο ότι οι κύριες οικονομικές δραστηριότητες της περιοχής μας βασίζονται στην Γεωργία & Κτηνοτροφία, είναι σημαντικό να συντηρείται τακτικά και το αγροτικό δίκτυο. Λόγω των χειμερινών καιρικών συνθηκών καταστρέφονται αρκετά τμήματα του εν λόγω δικτύου. Υπάρχουν σχετικά προγράμματα (ευρωπαϊκά, αναπτυξιακά κτλ) που μπορούν να αποτελέσουν χρηματοδοτικά εργαλεία για ασφαλτοστρώσεις σε επιτρεπόμενα σημεία (όχι σε δασικές περιοχές). Έτσι μπορούν να λυθούν προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αγροτικός μας κόσμος. Σε γενικές γραμμές θεωρώ ότι το αγροτικό μας δίκτυο είναι σχετικά ικανοποιητικό, ωστόσο επιδέχεται και περαιτέρω βελτίωση εκτός της τακτικής συντήρησης. Τα θέματα υποδομών και δικτύων μεταφορών πρέπει να απασχολούν και τη Μητροπολιτική Συνάντηση Εργασίας όπως την περιγράφω στο  «Αναπτυξιακό Συνέδριο: Πρόκληση ή Ουτοπία για την περιοχή μας;»³. 

Αναγνωρίζω δυστυχώς ότι κάποια από τα παραπάνω τα έχετε ακούσει ξανά χωρίς να έχουν υλοποιηθεί. Πολλά εξαρτώνται από το πολιτικό ειδικό βάρος - ή το πολιτικό εκτόπισμα αν προτιμάτε- του εκάστοτε «κεντρικού» μας εκπροσώπου στα κέντρα αποφάσεων της Πρωτεύουσας. Ο εκπρόσωπος αυτός πρέπει να έχει πρόσβαση σε όλα τα κεντρικά σημεία λήψης απόφασης και να «ανοίγει πόρτες» με στόχο: (i) την εξασφάλιση πόρων για έργα και (ii) τη δημιουργία θέσεων εργασίας για την περιοχή μας. Έτσι πρέπει να αξιολογηθεί και η πολιτική του αποτελεσματικότητα την ώρα της εκλογικής κρίσης.

Σε κάθε περίπτωση…εμείς αποφασίζουμε⁴.

1:   http://aetos-grevena.blogspot.gr/2018/03/blog-post_814.html

2:  http://aetos-grevena.blogspot.com/2018/02/blog-post_582.html

3:  http://aetos-grevena.blogspot.com/2018/04/blog-post_397.html

4:  http://aetos-grevena.blogspot.com/2017/12/blog-post_926.html

*Ο Δρ. Χρίστος Βλαχοκώστας είναι Μηχανολόγος Μηχανικός. Διατελεί Αν. Γραμματέας Αξιολόγησης και Επιμόρφωσης στελεχών της Νέας Δημοκρατίας και μέχρι πρόσφατα Αντιπρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας.