Λευτέρης Τζιόλας: Τα Γρεβενά και το νέο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας

Α. Η πρόσφατη ιστορία διδάσκει και δείχνει το δρόμο.
...........................
Ενθυμούμαι την περίοδο 200 -2003 όταν
αγωνιζόμασταν για την ίδρυση ΤΕΙ στα Γρεβενά, πέρα από την σταθερή, διαρκή, πιεστική δική μου προσπάθεια, από την θέση εκπροσώπησης και ευθύνης που μου είχε εμπιστευθεί ο Λαός των Γρεβενών στο Κοινοβούλιο, αλλά κι από τη θεσμική μου θέση στην Κυβέρνηση, είχαμε αναπτύξει με πνεύμα δημιουργικό σε συνεργασία με τους τοπικούς θεσμούς (Δήμο, Νομαρχία, Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών, Επιμελητήριο, Συλλόγους εντός και εκτός Γρεβενών στη Θεσσαλονίκη, στην Κοζάνη, ακόμα και με τα Κόμματα κλπ), ένα πλατύ, ενωμένο, ζωντανό κίνημα γύρω από τον στόχο αυτό (ίδρυση ΤΕΙ στα Γρεβενά).
Κορυφαία στιγμή αυτού του κινήματος ήταν όταν την επιχειρηματολογία και τον στόχο της ίδρυσης ΤΕΙ στα Γρεβενά, αλλά και την αδρή υποστήριξη και Πανεπιστημιακών Σχολών (γιατί είχε ξεκινήσει και η σχετική συζήτηση περί αυτό), υπέγραψαν 237 πανεπιστημιακοί (!!) διαφόρων βαθμίδων από ΑΕΙ και ΤΕΙ, μετά από συστηματική προσωπική μου κινητοποίηση και κινητοποίηση όλων των συνεργατών μου, στη βάση και της μέχρι τότε συγκροτημένης ομοθυμίας του ευρύ κοινωνικού κινήματος. Όταν το ζήτημα έφτανε στην τελική του φάση, τονίζοντας τη θέση και το ρόλο μου ως εκπροσώπου της κοινωνίας των Γρεβενών και των Γρεβενιωτών παντού στην Ελλάδα και στον Κόσμο, παρουσίασα με ευθύτητα στον τότε πρωθυπουργό και στους αρμόδιους υπουργούς τις θέσεις μου και θέσεις του κοινωνικού κινήματος, επισφραγίζοντας -τες με την καταλυτική κατάθεση του Κειμένου των 237 πανεπιστημιακών. 237, από τους οποίους οι περισσότεροι ήταν Γρεβενιώτες ή είχαν καταγωγή από Γρεβενά, πανεπιστημιακοί, κυρίως, του Α.Π.Θ. (αλλά όχι μόνο) και των ΤΕΙ Θεσσαλονίκης και Κοζάνης (αλλά όχι μόνο). Τότε, εκεί στις τελικές αποφασιστικές συζητήσεις διαπίστωσα ότι, πλέον, ο στόχος, μετά από αυτό, είχε επιτευχθεί !
Έτσι φτάσαμε στην Απόφαση του 2003 για το ΤΕΙ Γρεβενών.
Έτσι άνοιξε ο δρόμος...


Β. Τα Γρεβενά και η Δυτική Μακεδονία στη νέα συγκυρία με το νέο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.




....................................................................................................
Γιατί τα λέω όλα αυτά ; Όχι, βέβαια, για λόγους ιστορικούς, ούτε πολύ περισσότερο για την απόδοση ευσήμων (μόνο εύσημο, μόνη ικανοποίηση μου, εσαεί, η Πρόοδος του Τόπου μου). Τα λέω για να δείξω έναν δρόμο, έναν δρόμο που φέρνει αποτελέσματα, αν έχεις εκτός από δίκαιους στόχους, καλά οργανωμένο Σχέδιο, Κοινωνικές δυνάμεις και Τοπικούς φορείς, συμμετέχοντες, ενεργούς υποστηρικτές του Σχεδίου, Δίκτυο σε κινητοποίηση πέρα από τον χώρο των Γρεβενών (στον πνευματικό κόσμο, στα ΑΕΙ και ΤΕΙ, στα κέντρα αποφάσεων, στα Ιδρύματα, στον επιχειρηματικό κόσμο, παντού). Κι αν εργάζεσαι, και μόνος και μαζί με άλλους, σκληρά, ευρηματικά πάνω στο Σχέδιο και για να το συγκροτήσεις και για να υλοποιήσεις.
Τα λέω αυτά γιατί υπάρχει ξανά τώρα, μια συγκυρία θετική που πρέπει με κάθε τρόπο ανάλογα να αξιοποιηθεί. Πρόκειται για το νέο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας, όπως αυτό σχεδιάζεται, αναπτύσσεται και διαμορφώνεται με αφορμή την συγχώνευση του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας με το Πανεπιστήμιο.
Το θέμα θα έπρεπε να έχει απασχολήσει από τη στιγμή που άνοιξε και πιο συγκεκριμένα με την διαμόρφωση του Πορίσματος περί τον Ιούνιο 2018, ουσιαστικά, με ενεργή εμπλοκή, - με προτάσεις, αποφάσεις και διεκδίκηση - , το σύνολο των τοπικών και περιφερειακών Θεσμών, όλες τις δυνάμεις και τους Φορείς στην ιεραρχική δομή της ελληνική πολιτείας (Τοπική Αυτοδιοίκηση, Κοινωνικοί Φορείς, Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, Βουλή, Υπουργείο (-α), Κυβέρνηση). Οι συζητήσεις - ο εκπαιδευτικός και κοινωνικός διάλογος - έπρεπε, και πρέπει να γίνουν ανοιχτά και συγκροτημένα. Οι στόχοι έπρεπε, και πρέπει, να απηχούν και να καταγράφουν μια αντίληψη για ένα μεγάλο, σύγχρονο και δυναμικό νέο Πανεπιστήμιο, με επιστημονικά πεδία της Νέας Εποχής σε συνάφεια με τις νέες τάσεις και απαιτήσεις, αλλά και το οικονομικό προφίλ της ευρύτερης περιοχής, με ισορροπημένη, δίκαια και όχι υδροκεφαλική (της Κοζάνης) χωρική διάταξη, με ουσιαστική εξακτίνωση στους τέσσερις (4) νομούς.
Θα ήταν πλήγμα για τα Γρεβενά και το Μέλλον τους, οι υστερήσεις που υπήρξαν και πάλι, και στο ζωτικό αυτό θέμα, να οδηγήσουν σ΄ ένα αρνητικό αποτέλεσμα καθιστώντας τον Τόπο παρία, ένα μέγεθος περιθωριακό στη Δυτική Μακεδονία και στη Χώρα. Αν μετά την άδικη μεταφορά της έδρας του Εθνικού Πάρκου της Βόρειας Πίνδου που ήταν εξασφαλισμένη από το 2002, αν μετά την περιουσιακή απογύμνωση με τη μεταφορά δημοσιών δομών, κτιρίων και κτημάτων στο Υπερταμείο, αν μετά τις απεντάξεις κρίσιμων για τον Τόπο έργων υποδομής, πραγματοποιηθεί με το νέο Πανεπιστήμιο η περιθωριοποίηση των Γρεβενών, τότε θα έχει συντελεσθεί ένα θλιβερό πισωγύρισμα του Τόπου στην υπανάπτυξη με βαριές συνέπειες για το Μελλον του.


Γ. Ένα Πανεπιστήμιο με ανισομέρειες, υδροκεφαλισμό και τεχνητές συγκολλήσεις δεν μπορεί να είναι Νέο.
Μπορούμε, όμως, και για το Νέο και για το Καλύτερο.
..................................................................................................
Για να ανοίξει το νέο Πανεπιστήμιο έναν νέο αισιόδοξο κύκλο για την Ελληνική Ανώτατη Εκπαίδευση, την Ελληνική οικονομία και κοινωνία, τη Δυτική Μακεδονία και τις συνδυαστικές και ισόρροπες προοπτικές της, εκτός από την καθοδηγούσα αντίληψη που αναφέραμε, απαιτούνται ορισμένες καίριες αλλαγές και διορθώσεις/βελτιώσεις.
Για να κινηθούμε ρεαλιστικά, το πλαίσιο που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας για τις δραστικές παρεμβάσεις μας είναι το Πόρισμα των δύο Ιδρυμάτων (Πανεπιστήμιο & ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας), το οποίο πέρα από δευτερεύουσες παρεξηγήσεις προηγούμενων εβδομάδων, ήδη έχει κατατεθεί στο Υπουργείο Παιδείας.

1. Σε επίπεδο επιστημονικών πεδίων, σχετικών με τις τάσεις της σύγχρονης εποχής, τις πραγματικές ανάγκες της παραγωγής και της οικονομίας στο ευρωπαϊκό και παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, αλλά και σε συνάρτηση με τους πόρους, τις δυνατότητες και τα αναπτυξιακά στοιχήματα της Περιοχής και της Ελλάδας, επισημαίνουμε κατ΄ οικονομία, εστιασμένα τις παρακάτω αναγκαιότητες:
(α). Διαπιστώνεται στο Σχέδιο (Πόρισμα) για το νέο Πανεπιστήμιο σημαντικό κενό, καθοριστικό έλλειμμα σε μια περιοχή με την έκταση και τα χαρακτηριστικά των όγκων της Πίνδου και των πολυποίκιλων φυσικών και άλλων πόρων της, της χλωρίδας και πανίδας τους, καθώς και τη θεαματική στροφή σε νέους τύπους διατροφικών προϊόντων και συνηθειών μέσω ανάλογων καλλιεργειών και μεταποιητικών -παραγωγικών δραστηριοτήτων. Είναι απολύτως αναγκαίο, να μετασχηματισθεί και αναβαθμισθεί η Γεωπονική Σχολή (για να μείνουμε στο Πόρισμα και να μην προκαλέσουμε ευρύτερη αλλαγή), ώστε να συμπεριληφθούν: οι ορεινοί Όγκοι και ο Φυσικός τους πλούτος, η Μεσογειακή αγροτοδιατροφική αλυσίδα και παραγωγή, η Αειφόρος Ανάπτυξη & Βιώσιμη Περιβαλλοντική Διαχείριση, με έμφαση στην Πράσινη Καινοτομία, στα Ελληνικά μεσογειακά και ορεινά προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας (π.χ., μανιτάρια, όσπρια, τοπικές παραγωγές κλπ), τα φαρμακευτικά, αρωματικά φυτά και προϊόντα, η ποιοτική τους κατεργασία και τυποποίηση, καθώς και ο Τουρισμός, ιδιαίτερα ο αγροτουρισμός, ο ορεινός, ο εναλλακτικός και ιστορικός τουρισμός, ώστε να αναδεικνύεται πολύπλευρα έναν νέο μοντέλο παραγωγής και διαχείρισης, αλλά και διατροφής, διαβίωσης και αναψυχής. Είναι προφανές, ότι στα πλαίσια μιας τέτοιας απόφασης- επιλογής, τα Γρεβενά, από τη θέση τους, το φυσικό περιβάλλον τους και τα γεω-φυσικά μορφολογικά χαρακτηριστικά τους σε Ήπειρο και Δυτική Μακεδονία πρέπει να έχουν από τη νέα Σχολή ( = Φυσικών Πόρων, Γεωπονίας & Αειφορίας) δύο (2) Τμήματα. Ενώ, το προτεινόμενο Ινστιτούτο Περιβάλλοντος και Αειφόρου Ανάπτυξης πρέπει να έχει επίσης την έδρα του στα Γρεβενά, καθώς και το Κέντρο Επαγγελματικής Κατάρτισης στον τομέα των φαρμακευτικών & αρωματικών φυτών, εγκαθιστάμενα σε κτιριακές δομές που ήδη υπάρχουν ελεύθερες.
Οφείλω να υπογραμμίσω ότι στο πνεύμα αυτό, είχα υποβάλει σχετικού περιεχομένου γραπτές προτάσεις, το Φθινόπωρο 2003, στον τότε πρόεδρο της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, καθηγητή, κ. Χρ. Μασσαλά, που αναλάμβανε καθήκοντα στο νεοϊδρυθέν Πανεπιστήμιο, καθώς, επίσης, και στον τότε Υπουργό Παιδείας.
(β). Στο Σχέδιο (Πόρισμα) προβλέπεται η ίδρυση Σχολής Οικονομικών Σπουδών. Διαπιστώνεται ότι σημαντικά κενά στις οικονομικές σπουδές σε επίπεδο Χώρας σχετιζόμενα με το Ευρωπαϊκό Περιβάλλον της Ευρωζώνης, της Ένωσης, των τραπεζών και των χρηματο-νομισματικών τομέων, καθώς και σοβαρά ελλείμματα οργανωμένων σπουδών στις οικονομικές σχέσεις, τις τάσεις και τις αβεβαιότητες σε παγκόσμιο, ηπειρωτικό και περιφερειακό επίπεδο και των υφιστάμενων Οργανισμών (παγκόσμιων και ευρωπαϊκών), θα μπορούσαν να καλυφθούν από τη νέα Σχολή. Για το σκοπό αυτό απαιτείται μία ορισμένη διεύρυνση και αναβάθμιση της. Η Σχολή των Οικονομικών Σπουδών που στη σημερινή της διάρθρωση περιλαμβάνει δύο (2) Τμήματα με έδρα τα Γρεβενά (τρία (3) στην Κοζάνη και ένα (1) στην Καστοριά !) πρέπει να μετακινηθεί στο σύνολο της στα Γρεβενά, αίροντας την πανσπερμία της σε τρείς πόλεις, αποκτώντας ενιαίο χαρακτήρα, καθώς και την αναγκαία λειτουργική και αποτελεσματική δομή. Έτσι τα Γρεβενά αποκτούν, όπως αρμόζει μία (1) Σχολή, αποκαθιστώντας την ανισομέρεια και ανισορροπία του Πορίσματος όπου οι άλλες τρεις πρωτεύουσες των Νομών είναι έδρες Σχολές εκτός των Γρεβενών, που περίπου εξομοιώνονταν με την Πτολεμαΐδα (που όμως, πρέπει να υπογραμμισθεί, αποτελεί το εθνικό ενεργειακό κόμβο). Αναγκαία κρίνεται στον τομέα αυτό και η ίδρυση λειτουργία Ινστιτούτο Διαβαλκανικής Συνεργασίας με έμφαση σε νέους τομείς οικονομικής συνεργασίας.

2. Η χωρική κατανομή που διακρίνεται από λειτουργικότητα, συνεκτικότητα και δίκαιη ισορροπία πρέπει, λοιπόν, να είναι :
- Έδρα του νέου Πανεπιστημίου, της Συγκλήτου, της Διοίκησης και των κεντρικών Υπηρεσιών του θα είναι η έδρα της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας ( = Κοζάνη).
- Τρείς (3) Σχολές στην Κοζάνη.
- Τρείς (3) Σχολές στη Φλώρινα.
- Μία (1) Σχολή στα Γρεβενά.
- Μία (1) Σχολή στην Καστοριά.




Για τα Τμήματα κάθε Σχολής, και τα Τμήματα ανά περιοχή (και ιδιαίτερα για τα Γρεβενά) λόγω συναφών, σχετικών χαρακτηριστικών τους αναφερθήκαμε παραπάνω, διατηρώντας στα υπόλοιπα το σχεδιασμό του Πορίσματος.

3. Το νέο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας πρέπει και μπορεί είναι ένα Ίδρυμα πολυτασικό, πολυεδρικό, πολυγλωσσικό, πολυερευνητικό.
Με οριζόντια γνωστικά αντικείμενα, με διατμηματικά μεταπτυχιακά, με συνεργασία ΑΕΙ/Ερευνητικών Κέντρων και Μονάδων Παραγωγής, με πρακτική άσκηση στις παραγωγικές δραστηριότητες, με summer schools, με αξιοποίηση του Ελληνικού πανεπιστημιακού και επιστημονικού δυναμικού της Διασποράς.
Ιδιαίτερα τονίζουμε : με διεθνείς αντένες και συνεργασίες, με διοργάνωση κοινών προγραμμάτων σπουδών και έρευνας μεταξύ Ιδρυμάτων υψηλής στάθμης διαφορετικών χωρών, με διεθνοποιημένη, ψηφιακή δυνατότητα πραγματοποίησης σπουδών από απόσταση, υβριδικών διαλέξεων και συναντήσεων με αλληλεπίδραση σε πραγματικό χρόνο.

Επιμένουμε ότι : οι πρυτανικές αρχές των δύο (2) Ιδρυμάτων που ενοποιούνται, κυρίως, το Υπουργείο Παιδείας και η Κυβέρνηση που φέρουν τη συνολική και τελική ευθύνη δεν μπορούν να εφαρμόσουν ένα Σχέδιο για το νέο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Μακεδονίας που θα πάσχει από υδροκεφαλισμό και προκλητική μεροληψία, παραγνωρίζοντας ισχυρά πλεονεκτήματα αλλά και πραγματικές ανάγκες, όπως των Γρεβενών, εγκαθιστώντας, μάλιστα, μια μονιμότερη άδικη ανισομέρεια, ανισορροπία σε βάρος τους.

Το Πόρισμα που είδε το φώς της δημοσιότητας εκτός από την έδρα του Ιδρύματος στην Κοζάνη, προβλέπει στην Κοζάνη : 4 Σχολές και 12 Τμήματα (!!), στη Φλώρινα : 3 Σχολές και 7 Τμήματα (!), στην Καστοριά : 1 Σχολή και 3 Τμήματα, στα Γρεβενά : καμία Σχολή (!!) και 2 Τμήματα και στην Πτολεμαίδα : 1 Τμήμα.

Τα Γρεβενά, οι Θεσμοί και όλοι οι Φορείς τους, όλες οι οργανωμένες συλλογικότητες της κοινωνίας των πολιτών, το σύνολο της κοινωνίας πρέπει, -έχουν καθήκον-, να στείλουν ένα αποφασιστικό, ισχυρό μήνυμα με διάρκεια ότι ένα τέτοιο άδικο και ανισομερές Σχέδιο δεν μπορεί να γίνει - και δεν θα γίνει - δεκτό, ότι το δίκαιο και η ισορροπημένη ανάπτυξη θα επικρατήσουν.
Ενώνοντας γυναίκες και άνδρες, νέους και νέες, και κινητοποιώντας όλο το δίκτυο των δυνάμεων των Γρεβενιωτών στην Ελλάδα και παντού, πάνω στους στόχους αυτούς για το νέο πανεπιστήμιο, μπορούμε να τους κατακτήσουμε, μπορούμε να πετύχουμε.

Ελευθέριος Τζιόλας
24 Νοεμβρίου 2018