Jack Ma: Γιατί εξαφανίστηκε ο πιο πλούσιος Κινέζος

O Jack Ma είναι αυτός που εμπνεύστηκε τη μεγαλύτερη εταιρεία Internet της Κίνας, η οποία είχε κέρδη άνω των 58 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2020, δεν έχει εμφανιστεί δημοσίως από τον Οκτώβρη. Μετά δηλαδή, την αυστηρή κριτική που άσκησε σε κάποιους εκ των ισχυρότερων κυβερνητικών.

 Ο όμιλος Alibaba έχει έδρα στην Κίνα και εξειδικεύεται στο e-commerce, το Internet και την τεχνολογία.

Εκεί ανήκουν η μεγαλύτερη μεγαλύτερη business-to-business (Β2Β, δηλαδή συνθήκη εμπορικών συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων) εταιρεία του πλανήτη που είναι το Αlibaba.com (μπορείς να βρεις από μπλούζες έως τρακτέρ), η μεγαλύτερη C2C (customer-to-costumer) εταιρία που είναι το Taobao και η μεγαλύτερη business-to-consumer (B2C) εταιρία που είναι το Tmall. Ό,τι δηλαδή, αφορά αγοραπωλησίες στο διαδίκτυο, το διαχειρίζεται -με τεράστια επιτυχία- αυτός ο όμιλος, του οποίου οι online πωλήσεις και τα κέρδη ξεπερνούν το σύνολο αυτών που έχουν, μαζί ,τα αμερικανικά καταστήματα λιανικής πώλησης (Walmart, Amazon και eBay) από το 2015 έως σήμερα.

To 2020 αξιολογήθηκε το group αξιολογήθηκε η πέμπτη μεγαλύτερη εταιρία του κόσμου, σε επίπεδο τεχνητής νοημοσύνης. Την ίδια χρονιά τα κέρδη έφτασαν στα 58.725.000.000 ευρώ. Οι αγοραστές είχαν ξεπεράσει τους 100.000.000 κατά μέσο όρο, κάθε μέρα και ο κολοσσός είχε δημιουργήσει 40.000.000 δουλειές για τους Κινέζους.

Η μεγαλύτερη (πιο κερδοφόρα) μέρα στην ιστορία του site παραμένει η Single's Day (αντίπαλος της Valentine's Day) του 2016: σε ένα 24ωρο οι πωλήσεις έφτασαν κοντά στα 19 δισεκατομμύρια.

Πώς προέκυψε το όνομα

Όλα ξεκίνησαν στο διαμέρισμα του Jack Ma, στις 28/6 του 1999 όπου μαζί με 17 φίλους και μαθητές του αποφάσισαν να δημιουργήσουν κάτι που δεν υπήρχε έως τότε: να 'ανοίξουν' την αγορά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Εκ των τακτικών καλεσμένων στο World Economic Forum του Νταβός, είχε πει το 2018 πως “κανείς δεν μπορεί να σταματήσει την παγκοσμιοποίηση ή το εμπόριο. Η παγκοσμιοποίηση έκανε εξαιρετική δουλειά τα 30 τελευταία χρόνια. Έκανε πλούσιες πολλές χώρες, αλλά φυσικά δημιούργησε και πολλά προβλήματα. Οι νέοι δεν είχαν πολλές ευκαιρίες, οι μικρές εταιρείες δεν είχαν πολλές ευκαιρίες. Οι εξελιγμένες χώρες αγνοήθηκαν. Μιλάμε όμως, για μόλις 30 χρόνια. Σήμερα έχουμε καλύτερη τεχνολογία, καλύτερη γνώση για την παγκοσμιοποίηση. Είναι ευθύνη της γενιάς μου ή ευκαιρία να τη βελτιώσουμε. Πείτε μου: πώς μπορείτε να τη σταματήσετε; Αν δεν αλλάξουμε την εκπαίδευση, θα έχουμε πρόβλημα. Αυτά τα οποία διδάσκουμε στα παιδιά μας, είναι από τα προηγούμενα 200 χρόνια. Έτσι δεν μπορείς να τους μάθεις να ανταγωνιστούν μηχανές. Πρέπει να διδάξουμε κάτι μοναδικό, πως η μηχανή δεν θα μπορέσει ποτέ να μας 'πιάσει'".

Fact: στο παραμύθι με τίτλο 'Ο Αλή Μπαμπά και οι σαράντα κλέφτες'  ο πρωταγωνιστής φωνάζει 'σουμάμι άνοιξε' μπροστά σε έναν βράχο, ο οποίος μετακινήθηκε και ο Αλή Μπαμπά πέρασε στη σπηλιά που έκρυβε και όπου υπήρχε θησαυρός.

Όπως είχε πει ο εμπνευστής “μια μέρα ήμουν σε ένα coffee shop του Σαν Φρανσίσκο και σκεφτόμουν πως το Alibaba είναι καλό όνομα. Όταν ήλθε η σερβιτόρα για να παραγγείλω, τη ρώτησα αν ήξερε ποιος είναι ο Αλή Μπαμπά. Μου απάντησε 'ναι'. Της ζήτησα να μου πει τι ήξερε για εκείνον. Μου είπε 'σουμάμι άνοιξε'. Ήταν η στιγμή που αποφάσισα για το όνομα. Μετά βγήκα από το μαγαζί και όπως περπατούσα στο δρόμο, έκανα την ίδια ερώτηση (ξέρετε τον Αλή Μπαμπά) σε 30 περαστικούς -ανθρώπους από τη Γερμανία, την Ινδία, το Τόκιο και την Κίνα. Όλοι τον γνώριζαν. Επιπροσθέτως, το όνομα ήταν εύκολο στη γραφή”. Το κατοχύρωσε. Όχι μόνο του. “Αγόρασα και το Alimama σε περίπτωση που κάποιος ήθελε να μας 'παντρευτεί'.

Ο Jack Ma γεννήθηκε ως Ma Yun στις 15/10 του 1964, στην πρωτεύουσα και την πιο πυκνοκατοικημένη πόλη της Zhejiang, το Hangzhou των 10.360.000 κατοίκων -νοτιοανατολικά της χώρας. Είναι και ένα από τα 100 κορυφαία οικονομικά κέντρα της γης. Αυτό το έμαθε πολύ αργότερα ο άνθρωπος μας, ο οποίος μεγάλωσε πολύ φτωχικά στην κομμουνιστική Κίνα (της πλήρους απομόνωσης από τη Δύση) σε πενταμελή οικογένεια. Οι γονείς του ήταν παραδοσιακοί μουσικοί.

Ως παιδί, μολονότι ήταν κοκαλιάρης δεν δίσταζε να τσακωθεί με όποιον τολμούσε να τον ενοχλήσει. “Δεν φοβήθηκα ποτέ τους πιο μεγαλόσωμους από εμένα”. Στα χόμπι του ήταν να μαζεύει γρύλους και να τους 'βάζει' να τσακώνονται.

Το 1972 ο Πρόεδρος Nixon επισκέφτηκε την πόλη του που στη συνέχεια έγινα ο προορισμός για όλους τους τουρίστες. Ως έφηβος πήγαινε κάθε μέρα στο κύριο ξενοδοχείο της περιοχής και πρόσφερε τουρ στους επισκέπτες, με αντάλλαγμα τα μαθήματα στα αγγλικά. Επί εννέα χρόνια, έπαιρνε κάθε μέρα το ποδήλατο του και διένυε απόσταση 27 χιλιομέτρων, για να κάνει τα τουρ. Ένας από τους ξένους που εξυπηρέτησε του πρότεινε να αλληλογραφούν. Αυτός τον 'βάπτισε' και Jack, γιατί όπως του είπε το κανονικό του όνομα δύσκολα θα μπορούσαν να το προφέρουν οι ξένοι.

Ο μόνος τρόπος να διεκδικήσει τη ζωή του, όντας φτωχός ήταν να σπουδάσει. Χρειάστηκε τρία χρόνια για να καταφέρει να περάσει τις εξετάσεις που του έδωσαν μια θέση στο Πανεπιστήμιο (το Hangzhou Normal University που 'βγάζει' δασκάλους και καθηγητές). Το 1988 έγινε πτυχιούχος αγγλικών. Μετά την αποφοίτηση άρχισε να διδάσκει τη γλώσσα στο τοπικό πανεπιστήμιο, για 12 δολάρια το μήνα.

Έχει πει πως είχε περάσει από ουκ ολίγες συνεντεύξεις για δουλειές, δίχως επιτυχία (μια ήταν στο KFC), ενώ είχε στείλει δέκα αιτήσεις στο Harvard Business School. Απορρίφθηκε και τις δέκα.

Το 1995 έκανε το πρώτο του ταξίδι στις ΗΠΑ, ως ο μεταφραστής επιχείρησης που έπρεπε να διεκδικήσει μια πληρωμή που δεν είχε λάβει. Τότε ήταν που συστήθηκε με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η πρώτη λέξη που αναζήτησε ήταν το 'μπύρα'. Εξεπλάγη όταν διαπίστωσε πως δεν εμφανίστηκε μπροστά του κάποια από τη χώρα του. Τότε αποφάσισε να φτιάξει μια εταιρία Internet στη χώρα του. Οι δυο πρώτες απόπειρες ήταν αποτυχημένες. Έπειτα από τέσσερα χρόνια προσπάθειας, μια μέρα κάλεσε 17 φίλους του στο διαμέρισμα του για να τους πείσει να πιστέψουν στο νέο του όραμα: ήταν μια online αγορά, στην οποία οι εξαγωγείς θα μπορούσαν να καταχωρούν τα προϊόντα τους και οι πελάτες να τα αγοράζουν απευθείας.

Η τρίτη φορά ήταν και η τυχερή. Το Alibaba.com είχε επιτυχία και εκτός συνόρων, κυρίως λόγω των πολύ 'χαμηλών' τιμών που οφείλονταν σε τέσσερις παράγοντες: το κόστος εργασίας, αυτό του ηλεκτρικού, το 'κόψιμο' των συσκευασιών και την αφαίρεση των χρημάτων που επενδύουν άλλοι σε 'επιθετικό' marketing.

Έως τον Οκτώβριο του 1999 η Goldman Sachs είχε επενδύσει σε αυτό 4 εκατομμύρια ευρώ και η (ιαπωνική εταιρία τηλεπικοινωνιών) SoftBank 16.300.000 ευρώ. Η παρέα παρέμεινε η ίδια, αποφασισμένη να μην παραιτηθεί ποτέ. Την πρώτη φορά που η επιχείρηση έγινε κερδοφόρα, ο Ma έδωσε σε κάθε υπάλληλο ένα κουτάκι Silly String. Δεν ξέρεις τι είναι; Να σου δείξω.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Ma αποφάσισε να δημιουργήσει τον ανταγωνιστή του eBay (Taobao). Στα διαλείμματα από τη δουλειά, έβαζε όλους τους φίλους (και πια συνεργάτες) να κάνουν κατακόρυφο και να μείνουν με το κεφάλι στο πάτωμα για κάποια λεπτά 'για να κρατήσουν ψηλά την ενέργεια τους'.

Ο Μa με τους συνεργάτες του, στο διάλειμμα τους.  60 MINUTES

Τους έλεγε και άλλα. Όπως αργότερα έλεγε πολλά χρηστικά και σε όλον τον πλανήτη. Εκ των κορυφαίων παραδειγμάτων είναι το ακόλουθο: “Όταν είσαι 20 με 30 χρόνων, πρέπει να ακολουθείς ένα καλό αφεντικό. Να γίνεις μέλος μιας καλής εταιρείας, ώστε να μάθεις πώς να κάνεις σωστά τα πράγματα. Όταν είσαι 30 με 40 χρόνων, αν θες να κάνεις κάτι μόνος σου, κάντο. Έχεις ακόμα περιθώριο να χάσεις, να αποτύχεις. Όταν είσαι 40 με 50 η συμβουλή μου είναι να κάνετε πράγματα στα οποία είστε καλοί. Όχι αυτά που σας φαίνονται ενδιαφέροντα. Από τα 50 έως τα 60 ξοδέψτε χρόνο για να εκπαιδεύσετε νέους, την επόμενη γενιά. Όταν είσαι πάνω από 60, είναι χρήσιμο να μείνεις με τα εγγόνια σου.

"Ποτέ δεν πίστεψα ότι θα γίνω CEO, πόσο μάλλον καλός CEO. Ένα από αυτά που μου δίδαξαν οι δάσκαλοι μου ήταν πως ένας καθηγητής πάντα περιμένει από τους μαθητές του να γίνουν καλύτεροι από εκείνον. Αν δεν σκέφτεσαι κατ' αυτόν τον τρόπο, θα γίνεις τραγικός δάσκαλος”.

Το 2005 εμφανίστηκε στο κατόπι του η Yahoo! για να αγοράσει το 40% έναντι 1.000.000.000 δολαρίων (820.000.000 ευρώ). Ο Ma ομολόγησε πως 'κατάλαβα ότι είχα πετύχει, όταν έτρωγα σε ένα εστιατόριο και κάποιος προσφέρθηκε να πληρώσει το λογαριασμό μου, λέγοντας 'είμαι πελάτης του Alibaba και έχω βγάλει πολλά λεφτά. Επίσης γνωρίζω ότι εσείς δεν έχετε πολλά κέρδη, οπότε θέλω να πληρώσω για το φαγητό σας'.

Το 2013 ο άνθρωπος αυτός αποχώρησε από το πόστο του CEO. Διατήρησε τη θέση του executive chairman. Στις 19/10 του 2014 ο όμιλος μπήκε στο χρηματιστήριο υπό το όνομα 'BABA'. Η IPO των 150 δισεκατομμυρίων ήταν η μεγαλύτερη 'προσφορά' στην ιστορία του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης.

Σημείωση: ως ΙΡΟ αναφέρεται η πρώτη φορά που μια εταιρία 'βγάζει' σε δημόσια κυκλοφορία μετοχές (βλ. εισάγεται στο χρηματιστήριο). Το ακρωνύμιο αφορά τις λέξεις 'Initial Public Offering' (αρχική δημόσια προσφορά). Ο πιο σημαντικός λόγος της ύπαρξης αυτής της ιστορίας είναι η συγκέντρωση μεγαλύτερου μετοχικού κεφαλαίου, μέσω της δημόσιας προσφοράς των μετοχών. Υπάρχουν και πολλοί άλλοι. Παραδείγματος χάριν, να θέλουν οι αρχικοί μέτοχοι να αποχωρήσουν. Aυτό δεν ίσχυσε με τoν Alibaba Group.

Εκείνη τη μέρα (της εισόδου στο χρηματιστήριο) ο Ma έγινε ο πιο πλούσιος άνθρωπος της Κίνας, με περιουσία που έφτανε στα 25 δισεκατομμύρια -σήμερα είναι στα 40 δισεκατομμύρια η 'αξία' του. Συνήθειες δεν άλλαξε: συνέχισε να απολαμβάνει να διαβάζει βιβλία, να γράφει μυθιστορήματα με αντικείμενο το kung fu, να παίζει πόκερ, να διαλογίζεται και να κάνει προπονήσεις tai chi. Στα ετήσια πάρτι της εταιρείας ήταν μεταξύ αυτών που εμφανίζονται στη σκηνή για να ψυχαγωγήσουν τον κόσμο (δηλαδή, τους 20.000 υπαλλήλους). Μετά την ασθένεια μιας συγγενούς της συζύγου του, από τη μόλυνση έγινε και οικολόγος -'κρατάει' διάφορα πόστα σε οργανώσεις, ενώ κάνει και δωρεές.

Το Σεπτέμβριο του 2019 άφησε όλα τα πόστα και παρέμεινε ως ο άνθρωπος (όχι εταιρεία) που 'χει τις περισσότερες μετοχές (5%).

"Δεν χρειάζεται να είσαι έξυπνος, για να γίνεις επιτυχημένος"

Η ατάκα που 'χει επαναλάβει περισσότερο από όλες είναι το "δεν χρειάζεσαι να είσαι έξυπνος για να γίνεις επιτυχημένος. Στην αρχή δεν είχα ιδέα για την τεχνολογία ή το management. Δεν χρειάζεται να ξέρεις πολλά. Αρκεί να μπορείς να βρεις αυτούς που είναι πιο έξυπνοι από εσένα. Για πάρα πολλά χρόνια έκανα ακριβώς αυτό. Αφότου τους βρήκα, η δουλειά μου ήταν να τους κάνω να μπορούν να δουλέψουν μαζί. Και αν συμβεί αυτό, όλα γίνονται πιο εύκολα. Οι χαζοί άνθρωποι μπορούν να δουλέψουν μαζί εύκολα. Οι έξυπνοι δεν μπορούν ποτέ να συνεργαστούν”.

Παρεμπιπτόντως, κράτησε την οικογένεια του μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας. Τη σύζυγος του, Zhang Ying την είχε γνωρίσει στο πανεπιστήμιο. Είχε πει 'δεν είναι όμορφος άνδρας, αλλά τον ερωτεύτηκα γιατί μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα που οι όμορφοι δεν μπορούσαν'. Έγιναν γονείς δυο παιδιών.

Προφανώς και έκανε εξτρίμ αγορές. Επειδή μπορούσε, αγόρασε ένα τζετ αξίας κοντά στα 50.000.000 -το οποίο χρησιμοποιούσαν και άλλα στελέχη της εταιρείας, αλλά κυρίως αυτός. Φέτος ήταν στο πάνελ της τηλεοπτικής εκπομπής Africa's Business Heroes (απευθύνεται σε ταλαντούχους δυνητικούς επιχειρηματίες), έως τον Νοέμβριο που αντικαταστάθηκε. Κανείς δεν εξήγησε το γιατί. Πολλοί αναρωτήθηκαν τι του συνέβη.

Λίγες μέρες νωρίτερα (στα τέλη του Οκτώβρη), είχε βγάλει την ομιλία που προκάλεσε παγκόσμια αίσθηση στη Shanghai. Είχε κατακεραυνώσει τους πιο ισχυρούς οικονομικούς νομοθέτες της Κίνας και μέλη της μεγαλύτερης κυβερνητικής τράπεζας, τονίζοντας πως “είναι επικίνδυνοι, 'πνίγουν' την καινοτομία και είναι προσκολλημένοι σε μια νοοτροπία 'ενεχυροδανειστηρίου που επιβλέπει το οικονομικό σύστημα της Κίνας”. Προφανώς και τον εγκάλεσαν.

Μετά ενώ η Ant Group (κορυφαία πλατφόρμα της χώρας του, για πληρωμές τηλεπικοινωνιών και spin off του Alibaba) ήταν έτοιμη για να κάνει τη μεγαλύτερη είσοδο του κόσμου, στα χρηματιστήρια του Χονγκ Κονγκ και της Σαγκάη (ήταν η πιο πλούσια ΙΡΟ στην ιστορία -αξίας 37 δισεκατομμυρίων), όλα τελείωσαν 48 ώρες πριν τη μεγάλη στιγμή, με το βέτο που άσκησε το Πεκίνο. Με απόφαση του Προέδρου Xi Jinping, όπως αποκάλυψε η Wall Street Journal. https://www.wsj.com/articles/china-president-xi-jinping-halted-jack-ma-ant-ipo-11605203556 Υπήρχε και συνέχεια: ο ηγέτης του έθνους διέταξε έρευνα για να διαπιστωθεί αν υπάρχει θέμα μονοπωλίου με τον Alibaba Group και τον κύριο ανταγωνιστή (TenCent), ενώ διέταξε μια ακόμα για την Ant Group.

Από τότε δεν έχει δει κανείς τον Ma -δεν έχει κάνει έστω μια δημόσια εμφάνιση, ενώ οι έχοντες γνώση έχουν αποκαλύψει πως η κυβέρνηση του είχε πει να μη φύγει από τη χώρα. Και όλοι θυμήθηκαν πώς αντιμετώπιζε το Πεκίνο διοικητικούς μεγάλων επιχειρήσεων που φέρονταν απρεπώς στο παρελθόν (με σύλληψη και φυλάκιση). Εκπρόσωπος του Alibaba έσπευσε να εξηγήσει πως η αποχώρηση του Ma από το τηλεοπτικού σόου είχε να κάνει με ανειλημμένες υποχρεώσεις. Εν τούτοις, δεν είπε λέξη για το πού βρίσκεται. Εξ ου και το 'πού βρίσκεται ο Jack Ma;' έγινε τίτλος στα μεγαλύτερα παγκόσμια media. To απόγευμα της Τρίτης 5/1, το CNBC μετέδωσε πως 'δεν έχει συλληφθεί, απλά κρατά χαμηλούς τόνους μέχρι νεοτέρας'.

Νίκη Μπάκουλη