ΑΕΤΟΣ Grevena Γρεβενά : ΓΡΕΒΕΝΑ: Ιστορία των Γρεβενών: 15 Απριλίου 1951 : Γρεβενά, ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ

Η 4ετία 1951-1954 των δύο Δημάρχων.

(Α). 15/4/1951 : Πλειοψηφεί ο συνδυασμός του Ηλία Αθ. Ηλία, που εκλέγεται Δήμαρχος από το Δημοτικό Συμβούλιο.

Στις πρώτες ελεύθερες δημοτικές και κοινοτικές εκλογές που διεξήχθησαν εκείνη την μέρα στη χώρα, έπειτα από 17 ολόκληρα χρόνια, καθώς οι προηγούμενες είχαν πραγματοποιηθεί το 1934, πλειοψηφεί ο συνδυασμός που είχε επικεφαλή, ως Δήμαρχο Γρεβενών, τον γιατρό Ηλία Αθ. Ηλία (1900-1989).

Τα αποτελέσματα των εκλογών έχουν ως εξής :

Πληθυσμός απογραφής 1951 : 5.191 κ. – Εγγεγραμμένοι 1.087, Ψήφισαν 905. – Δεν είχαν δικαίωμα ψήφου οι γυναίκες – Έδρες Δημοτικού Συμβουλίου 12 .

Οι συνδυασμοί που κατήλθαν στις εκλογές πήραν :

α΄ ). ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΟΣ συνδυασμός : 385 ψ. – έδρες 6.

β΄ ). ΕΡΓΑΣΙΑ – ΠΡΟΟΔΟΣ – ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗ : 300 ψ. – έδρες 4.

γ΄ ). ΕΝΩΣΙΣ – ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ : 214 ψ. – έδρες 2.

Το Δημοτικό Συμβούλιο αφού εξέλεξε ως Πρόεδρο τον Δημοτικό Σύμβουλο Ζήση Ντούντα, στη συνέχεια εκλέγει Δήμαρχο τον Ηλία Ηλία. Εκείνη την περίοδο ο Δήμαρχος εκλέγονταν από το Δημοτικό Συμβούλιο.

Τα άλλα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου ήταν : Ιω. Ζιώγας – Παν. Τσιολάκης – Βασ. Καραγιάννης – Βασ. Καζάνας – Δημ. Οικονόμου – Χρ. Μαργαρίτης – Κ. Στεργιάδης – Δημ. Παπαπαναγιώτου (εξελέγη και Βουλευτής)– Ιω. Κριθαριώτης.

Όπως τονίστηκε και παραπάνω, ο επικεφαλής του πρώτου συνδυασμού δεν γινόταν αυτόματα Δήμαρχος (ή Κοινοτάρχης). Εκλεγόταν από την πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου, γεγονός που άφηνε περιθώρια για παζάρια με εναλλαγές προσώπων[1]. Συνήθως η θητεία του Δημάρχου ήταν διετής. Από τα πράγματα όμως αποδείχθηκε ότι η διαδικασία απέφερε τα αντίθετα αποτελέσματα.

(Β). 1953 : Ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ Ιω. ΣΙΟΥΛΗΣ εκλέγεται Δήμαρχος από το Δημοτικό Συμβούλιο.

Αν και ο συνδυασμός που ψηφίσθηκε από τους πολίτες της πόλης και μάλιστα έλαβε την πλειοψηφία των (6) εδρών, ήταν αυτός που είχε ως επικεφαλή τον ήδη Δήμαρχο Η. Ηλία, τα μέλη του είχαν άλλη συμπεριφορά όταν ξανασυνεδρίασαν το 1953 για να επανεκλέξουν Δήμαρχο για το 2 επόμενα χρόνια.

Έτσι το 1953 το Δημοτικό Συμβούλιο εξέλεξε Δήμαρχο τον Νικ. Σιούλη. Οι έριδες ανάμεσα στην κοινωνία της πόλης και οι πολιτικές αντιπαραθέσεις, επηρέασαν και μέλη του Συμβουλίου που άλλαξαν προτίμηση αν και είχαν εκλεγεί με άλλον συνδυασμό. Κάποιοι λοιπόν ήταν από τον συνδυασμό του Η. Ηλία. [2]

Εκτιμάται ότι για την αλλαγή Δημάρχου έγιναν, με βεβαιότητα, πολιτικές παρεμβάσεις, ώστε η πόλη να ‘‘αλλάξει χέρια’’, κάτι που συνηθίζονταν ευρέως εκείνη την εποχή και ήταν από τις συνήθεις μεθόδους ελέγχου όλων των βαθμίδων εξουσίας.

Η κεντρώα τοποθέτηση του Ηλία ο οποίος ήταν δηλωμένα ενταγμένος στο χώρο του Κόμματος των Φιλελευθέρων αποτελούσε σίγουρα αγκάθι, σε μία πόλη όπου λίγο πριν, στις εκλογές τις 16/11/1952, η αντίπαλη παράταξη (τη συντηρητική Δεξιά τότε εξέφραζε στο σύνολό της ο Ελληνικός Συναγερμός), έλαβε το 54% των ψήφων [εξέλεξε και τους (3) από τα Γρεβενά -Δ.Παπαναγιώτου-Θ.Σαράντη-Α.Βαζάκα-, και τους (6) από την Κοζάνη]. Ο Ελληνικός Συναγερμός του Α. Παπάγου πήρε από τις 300 έδρες στη Βουλή τις 247 (δηλ. το 82,33% των εδρών, ενώ είχε λάβει το 49,22% των ψήφων. Αυτό ήταν το καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα).

Οι πιέσεις στους «εύκολα ελεγχόμενους» και πιεζόμενους συμβούλους για το επιδιωκόμενο, μέσα μάλιστα σε ένα κλίμα τρομοκρατίας και αστυνομοκρατίας, ήταν πολύ εύκολο να αποδώσουν.

Παράλληλα να σημειωθεί ότι μετά τις εκλογές ο χώρος του Κέντρου στην Αθήνα είχε διασπάσεις και έριδες, ενώ στην επαρχία αφέθηκαν οι υποστηρικτές τους έκθετοι στην αυθαιρεσία των μηχανισμών εξουσίας, όπως επανειλημμένα αναγράφονται σχετικές περιπτώσεις στην ιστορία (τοπική, επαρχιακή, κεντρική).

Τα Γρεβενά δεν μπορούσαν να αποτελέσουν εξαίρεση. Τουναντίον λόγω και της απομόνωσης που υφίστατο, πολλά από τα παραπάνω γίνονταν με περισσή ευκολία.

- - - - - - - - - -

ΣΥΝΤΟΜΕΣ ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ :

[Α]. Ο Η. Αθ. Ηλίας (1900-1989) υπήρξε, εκείνη την μακρά περίοδο, πολιτευτής στο χώρο του Κέντρου.

Κάνοντας μία σύντομη αναδρομή στο παρελθόν :

Την 26^η Ιανουαρίου 1936 ο Ηλίας Ηλίας κατήλθε με το Κόμμα Φιλελευθέρων και πήρε 4.315 ψ. επι συνόλου 14.601ψ. του ψηφοδελτίου του (8^ος στη σειρά - το Κ.Φ. εξέλεξε τους 4 πρώτους) (Σε εκείνες τις εκλογές ο Κ. Ταλιαδούρης δεν έθεσε υποψηφιότητα).

Συνεπής πολιτικός της παράταξης του επανήλθε κατεβαίνοντας στις εκλογές της 31ης Μαρτίου 1946 με το κόμμα των Φιλελευθέρων και έλαβε 308 ψ. (επί συνόλου 3.542 ψ του ψηφοδελτίου του).

Στις εκλογές της 9^η Σεπτεμβρίου 1951 με το κόμμα Φιλελευθέρων κατεβαίνει ο αδελφός του Σίμος Ηλίας που παίρνει 893 ψ., αφού ο αδελφός του Ηλίας είχε ήδη καταλάβει την θέση του Δημάρχου, εκδηλώνοντας με αυτόν τον τρόπο την πρόθεση της οικογένειας να βοηθήσουν το κόμμα στο οποίο από χρόνια είναι ενταγμένη.

Παρ’ όλα αυτά, στις αμέσως επόμενες εκλογές, την 16/11/1952, ο Η. Ηλίας κατέρχεται υποψήφιος με τον συνδυασμό ΕΠΕΚ/Φιλελεύθεροι και παίρνει τους περισσότερους ψήφους (έρχεται 1^ος, έναντι του 2^ου Κ. Ταλιαδούρη και του 3^ου Γ. Γιαννόπουλου). H πολιτική μάχη σε εκείνες τις εκλογές ήταν εξαιρετικά δυνατή και δύσκολή και το αποτέλεσμα το δείχνει: ‘‘Ελληνικός Συναγερμός’’ 5.074 ψ έναντι 4.284 ψ. του συνδυασμού ‘‘ΕΠΕΚ/Φιλελεύθεροι’’, δηλ. 395 ψ. έκριναν τον νικητή. Ενδεχομένως η εμπλοκή του στις εκλογές αυτές να έπαιξε κάποιο ρόλο στην απώλεια της θέσης του Δημάρχου, ίσως και να όξυνε και προβλήματα που είχε με τους συμβούλους του.

Στην μεταπολίτευση ο Η. Ηλίας εντάχθηκε στη Ν.Δ. και εξελέγη βουλευτής Γρεβενών το 1974.

Ηταν παντρεμένος με την αδελφή του Αντώνη Δάγκουλα και του μητροπολίτη Γρεβενών Δάγκουλα.

Η οικογένεια Ηλία κατάγεται από την Μοσχόπολη και ήλθε στα Γρεβενά περί το 1860 πιθανόν λόγω των αναταραχών της περιοχής[3]. Αρκετές οικογένειες εκείνη την εποχή επέλεξαν τα Γρεβενά ως ασφαλή καταφύγιο (περί αυτού θα γίνει ειδική αναφορά). Στα Γρεβενά διατήρησαν μέχρι το 1944 (που κάηκε από τους Γερμανούς) μεγάλη οικία στο κέντρο της πόλης επί της Πλ. Αιμιλιανού (βλ. φωτογραφία παρακάτω).

Ο πατέρας των αδελφών Σίμου & Ηλία, ο Αθανάσιος Ηλίας υπήρξε μέλος της Επαρχιακής Δημογεροντίας (βλ. Εικ. Πρακτικά επι θητείας επισκόπου Αγαθάγγελου) και σύνδεσμος με το Ελληνικό Προξενείο Ελασσόνας επι Τουρκοκρατίας.

Ο Αθ. Ηλίας ήταν έμπορος και πήρε ως σύζυγό του την Ανέττα Γεωργ. Σπίρτου[4] με την οποία έκαναν τέσσερα παιδιά : τον γιατρό και Δήμαρχο της πόλης Ηλία (1900-1989) και βουλευτή της Ν.Δ., τον Σιμεών (Δικηγόρος), την Στυλιανή (σύζυγος του δικηγόρου Νικ. Ζαμκίνου) και την Όλγα (η οποία παντρεύτηκε με τον Τραιανό που ήταν έμπορος στην Ρουμανία αλλά απεβίωσε ένα μήνα μετά τον γάμο).

(Εικ. 1 : 1900 – Γρεβενά - Πλ. Αιμιλιανού : Κατοικίες στη ΒΔ γωνιά της πλατείας όπου δεσπόζει και η οικία της οικογένειας Αθ. Ηλία. Αρχείο & επεξεργασία Αλεξ. Τζιόλα).

(Οι τρεις πρωταγωνιστές της 4ετίας : Αριστερά, ο Δήμαρχος της πόλης τη 2ετία 1951-53 Ηλίας Α. Ηλίας σε φωτογραφία του 1965 – Στη μέση ο Ζήσης Ντούντας πρόεδρος του Δημ. Συμβουλίου – Δεξιά ο νέος Δήμαρχος το 1953 Νικ. Ι. Σιούλης - © Α.Τζ.).

[Β]. Ο Νικόλαος Ι. Σιούλης (1912-1984) ήταν το 2^ο παιδί από τα (6) του Γιάννη και της Μαρίας Χατζημπύρου (κατάγονταν από την γνωστή οικογένεια της Σαμαρίνας- απεβίωσε 106 χρονών). Τα άλλα αδέλφια του ήταν : ο Γιώργος, ο Βασίλης, η Δήμητρα, η Στεργιανή και ο Χριστόφορος.

Ο Ι. Σιούλης διαβιούσε ως μεγαλοκτηματίας και υπήρξε Πρόεδρος της Ε.Α.Σ. ΓΡΕΒΕΝΩΝ μετά την απελευθέρωση (1946) και την δεκαετία 1970, ενώ διετέλεσε και αντιπρόεδρος με Πρόεδρο τον Κ. Καρτσιούνη. Διετέλεσε Δήμαρχος Γρεβενών. Δημοτικοί Σύμβουλοί του ήταν αξιόλογοι συμπολίτες μας της περιόδου εκείνης, όπως : ο επί σειρά Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Στεργιάδης Κώστας, ο Δημήτριος Οικονόμου, ο Ιωάννης Φώλιας, ο Αλεξ. Βογιατζής και άλλοι.

Αν και προερχόταν από τις τάξεις της «λαϊκής δεξιάς» διακατεχόταν από πνεύμα δημοκρατικό και πάνω όλα πατριωτικό, όπως ομολογούσαν και οι πολιτικοί του αντίπαλοι.

Μνημειώδης και παραδειγματική για τους σημερινούς πολιτικούς θα παραμείνει στην Ιστορία η δημόσια του διαφωνία με τον Στυλιανό Παττακό και η αποχώρηση του από την κατάμεστη αίθουσα του Κινηματογράφου «Ολύμπιο» όταν αρνήθηκε να εξαγγείλει την ίδρυση και εγκατάσταση κονσερβοποιίας χοιρινού κρέατος στην περιοχή του Πόρου.

Ήταν άγαμος αλλά συνυπήρχε με την οικογένεια του μικρότερου αδελφού Χριστόφορου Σιούλη.

Εικ 4 : Αναμνηστική φωτογραφία Νικόλαου Ι. Σιούλη (διακρίνεται στο κέντρο με το ανοιχτόχρωμο παλτό) την εποχή που ήταν Δήμαρχος με μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Γρεβενών. Αναγνωρίζονται από δεξιά : Χ. Μαργαρίτης, Δ. Οικονόμου, Κ. Στεργιάδης (πρόεδρος Δημοτικού Συμβουλίου), Βασ. Καζάνας, Κράιας, Ζ. Ντούντας, Ανδ. Μητσιούλης, Α. Βήτος, Ντίνας και Ι. Κριθαριώτης. Δημοσιεύθηκε στην Ιστορική εκδ. ΟΡΟΣΗΜΑ, 2007 σελ. 412 - © Αλέξανδρος ΤΖΙΟΛΑΣ

*************

ΠΑΡΑΡΤ. : ΙΣΤΟΡΙΚΗ αναφορά για τα γεγονότα σε Μοναστήρι & Κορυτσά την εποχή 1860-1890 :

Για την αναστάτωση που υπήρχε εκείνη την περίοδο στις περιοχές Μοναστηρίου & Κορυτσάς που συνετέλεσε ώστε πολλοί να αναζητήσουν νέα διαμονή οπότε και μετακόμισαν νοτιότερα, αναφέρονται και τα ακόλουθα :

- Η αναστάτωση στην περιοχή Μοναστηρίου :

Μετά το 1860, στο βιλαέτι Μοναστηρίου οι συνθήκες ζωής των Χριστιανών σημείωσαν δραματική επιδείνωση, εξαιτίας της άδικης φορολογικής μεταχείρισης που εφάρμοσαν σε βάρος τους οι Τούρκοι. Τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου στο Μοναστήρι, είναι οι αναταραχές, οι λεηλασίες και τα επαναστατικά κινήματα που εκδηλώθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα με την Κρητική εξέγερση στην Ελλάδα (1866-1869).

Μέσα στο κλίμα αυτό ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία από τον εκπαιδευτικό Αναστάσιο Πηχεών από την Αχρίδα, τον γυμνασιάρχη Νικόλαο Φιλιππίδη από τη Μηλόβιστα Μοναστηρίου και τον γιατρό Ιωάννη Αργυρόπουλο από την Κλεισούρα. Στόχος της ίδρυσής της ήταν ο ξεσηκωμός των Ελλήνων της Μακεδονίας ενάντια των Τούρκων κατακτητών. Πολλά μέλη της οργάνωσης εκ των οποίων και πολλοί Μοναστηριώτες αποτέλεσαν τα μετέπειτα χρόνια στελέχη του μακεδονικού αγώνα. Τελικά οι Τούρκοι κατάφεραν να διαλύσουν τη δράση της οργάνωσης και ως αντίποινα συνέλαβαν και βασάνισαν πολλούς Έλληνες.

Γεγονός πάντως ήταν ότι η ίδρυση της επαναστατικής Φιλικής Εταιρείας κατάφερε να ενώσει τους Έλληνες γενικότερα της Δυτικής Μακεδονίας, που εξαιτίας της ιδιαιτερότητας στην περιοχή, ήταν ελληνόφωνοι, βλαχόφωνοι, σλαβόφωνοι και αλβανόφωνοι.

Το 1870 περίπου, στο Μοναστήρι ιδρύθηκε η βουλγαρική Εξαρχία που διεκδικούσε πρόσβαση τόσο στην εκκλησιαστική όσο και στην εκπαιδευτική διαδικασία του Μοναστηρίου.

Ακολούθησε η ρήξη μεταξύ Πατριαρχείου –Εξαρχίας και το σχίσμα του 1872 ενώ αυξήθηκε δραματικά τα επόμενα χρόνια η βουλγαρική πίεση στους χριστιανούς του Μοναστηρίου προκειμένου να υπαχθούν στην Εξαρχία.

Την ίδια περίοδο ο ελληνοβλαχικός πληθυσμός του Μοναστηρίου δεχόταν ισχυρότατες πιέσεις από την ρουμανική προπαγάνδα που προσπαθούσε να τους προσηλυτίσει. Παράλληλα στο Μοναστήρι είχε δραστηριοποιηθεί και η καθολική ιεραποστολή των Λαζαριστών, η οποία βρήκε μεγάλη αντίσταση από τους Έλληνες του Μοναστηρίου, χάρη στο Μητροπολίτη Πελαγονίας Βενέδικτο και τον ιερέα Στόικο.

Πλήθος επαναστατικών κινημάτων εκδηλώθηκαν κυρίως την περίοδο Οκτώβριο-Νοέμβριο 1878 αλλά και μετέπειτα στην περιοχή του Μοναστηρίου, εξαιτίας των πολλών βιαιοπραγιών που εκδηλώθηκαν από τους Τούρκους σε βάρος των Ελλήνων, αλλά και εξαιτίας των ληστρικών επιδρομών των τουρκαλβανών, των συλλήψεων, φυλακίσεων και δολοφονιών σε βάρος αθώων κατοίκων των ελληνικών κοινοτήτων του Μοναστηρίου με πρόσχημα ότι δήθεν συνεργάζονταν με τα αντάρτικα σώματα.

Την δεκαετία 1880-1890 που ακολούθησε ο χώρος της Μακεδονίας οργανώθηκε διοικητικά παίρνοντας μία οριστική μορφή. Περιλάμβανε πλέον τα βιλαέτια της Θεσ/νίκης, του Μοναστηρίου, ένα μέρος του βιλαετίου Κοσόβου και το σαντζάκι Σερβίων που ήταν ανεξάρτητο διοικητικά και γεωγραφικά. Το βιλαέτι του Μοναστηρίου περιλάμβανε τα σαντζάκια του Μοναστηρίου, της Κορυτσάς, της Δίβρας και της Πρισρένης.

-Τι γίνονταν στην περιοχή Κορυτσάς :

Από τις παραμονές ακόμη του Βερολινείου Συνεδρίου (1878) είχε εμφανιστή ο «Αλβανικός Σύνδεσμος της Πρισρένης, τον όποιο ενίσχυαν, για διαφορετικούς λόγους συμφέροντος, τόσο η Ιταλία όσο και η Αύστρουγγαρία, για να τον χρησιμοποιήσουν ως αντίβαρο των ελληνικών και σερβικών διεκδικήσεων σε ορισμένες περιοχές. Από το 1885 έδρευε επίσης και ένας αλβανικός σύνδεσμος στο Βουκουρέστι, πού βρίσκονταν σε συνεχή επικοινωνία με διάφορους Αλβανούς φυλάρχους. Η αλβανική προπαγάνδα δεν περιορίζεται μόνο στις βόρειες περιοχές της χώρας, πού κατοικούνταν αποκλειστικά από Αλβανούς, αλλά επεκτείνεται και στα νότια διαμερίσματα και κυρίως στους αλβανόφωνους χριστιανούς της περιφέρειας Κορυτσάς, προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί τη γλωσσική τους κατάσταση. Τον πρώτο πυρήνα της εκεί τον αποτελούν οι λιγοστοί «Αλβανόφρονες» και μερικοί Τουρκαλβανοί μπέηδες, από τοις οποίους σπουδαιότερος ήταν ο Αλιόμπεης. Στην περιοχή μάλιστα της Κορυτσάς, όπου υπήρχαν μερικά βλαχόφωνα χωριά και λίγα σλαβόφωνα, όπως το Δρένοβο και η Βοβοστίτσα, τη δράση τού αλβανικού συνδέσμου ενισχύουν επί πλέον με άφθονο χρήμα η ρουμανική και η βουλγαρική προπαγάνδα, για ν' αλλοιώσουν την εθνική συνείδηση των αλβανόφωνων Ελλήνων. Τότε ιδρύθηκε στην Κορυτσά και το πρώτο αλβανικό σχολείο και λίγο αργότερα ένα άλλο στην Ερσέκα. Στην Κορυτσά ιδρύθηκε ακόμη και μια αλβανική λέσχη, γεγονός πού προκάλεσε σοβαρές ανησυχίες στην ελληνική κοινότητα.

Η εμφάνιση της αλβανικής προπαγάνδας ανάγκασε τον ελληνισμό της Κορυτσάς ν’ ανασυγκροτήσει τις δυνάμεις του και να οργανωθεί. Το ενδιαφέρον τους τώρα στρέφεται κυρίως προς την ενίσχυση της παιδείας, που ανέκαθεν αποτελούσε το ισχυρότερο μέσο της άμυνας τού ελληνισμού. Ήταν εξ άλλου και μια εποχή πνευματικής ανασυγκρότησης και εξόρμησης τού έθνους με την ίδρυση φιλεκπαιδευτικών συλλόγων σε κάθε πόλη. Έτσι το 1874 αναφέρεται και στην Κορυτσά μια φιλεκπαιδευτική αδελφότητα, πού έφερε την επωνυμία «Εκπαιδευτική Επιτροπή» και είχε ιδρυθεί κυρίως για να εξουδετερώσει την προπαγάνδα τού αλβανικού συνδέσμου. Φαίνεται όμως πως ή αδελφότητα αυτή είχε ιδρυθεί πριν από το 1874, γιατί, όπως αναφέραμε, το 1873 με δαπάνη της είχε κτιστεί και ένα νηπιαγωγείο.

ΤΕΛΟΣ

[1] Με το ν. 1454/1950 απαγορεύθηκε η υποβολή μεμονωμένων υποψηφιοτήτων και καθιερώθηκε το σύστημα των συνδυασμών. Με τον ίδιο νόμο ίσχυε και η έμμεση εκλογή του Δημάρχου από τους δημοτικούς συμβούλους, με δεδηλωμένο στόχο την αποφυγή της «κομματικοποίησης» των δημοτικών εκλογών. Μετά την έμμεση εκλογή Δημάρχων στις εκλογές της 15^ης Απριλίου 1951, αποδείχθηκε όμως ότι ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο η επιρροή των κομμάτων και έτσι επανήλθε η άμεση εκλογή δημάρχου με τον ΔΚΚ/1954, και εξαιτίας των πολυάριθμων περιπτώσεων «περίεργης» συναλλαγής που είχε αναδείξει στο δημαρχιακό αξίωμα εντελώς ακατάλληλα πρόσωπα με αποτέλεσμα να προκληθούν έντονες αντιδράσεις στις τοπικές κοινωνίες.

[2] Αν και προς το παρόν δεν επιβεβαιώνονται ποίοι αποφάσισαν να αλλάξουν προτίμηση συνδυασμού. Το ίδιο έγινε αργότερα και με την ανάληψη της Δημαρχίας από τον Δημοτικό Σύμβουλο Χ. Μπάμπο (Δημαρχεία 1959-1964) ο οποίος έριξε τον Σιούλη.

[3] Για την αναστάτωση που υπήρχε εκείνη την περίοδο στις περιοχές Μοναστηρίου & Κορυτσάς διαβάστε στο Παράρτημα στο τέλος του άρθρου.

[4] Ο Γεώργιος K. Σπίρτος (1835-1899) κατάγονταν από την Αετοράχη (Κοτόρσκι Ηπείρου) και ενώ είχε χηρέψει αναγκάστηκε να φύγει το 1855 και να μετακομίσει στα Γρεβενά όπου αρχικά διέμενε στο Βαρόσι. Τέκνα του από τον 1^ο γάμο του με συζ. την Μαρία ηταν: ο Κωνσταντίνος, η Αννέτα, η Ευανθία και η Ελένη. Από τον 2^ο γάμο με σύζυγο την Ρακά Ελισσάβετ από την Σιάτιστα έκανε τον Ιωάννη (1893-1943 σκοτώθηκε στον κατά τον Εμφύλιο ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ στον Πεντάλοφο). Αναλυτικότερα θα αναφερθούμε σε άλλο σημείωμά-μας.