Πολιτιστικός Σύλλογος Γρεβενών ΠΙΝΔΟΣ: Ζυγώνει η Πασχαλιά και κάνουμε περδίκες στα Γρεβενά (εικόνες)

Επιστρέφοντας δειλά δειλά στα Πολιτιστικά Δρώμενα του τόπου, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γρεβενών ΠΙΝΔΟΣ, προετοιμάζεται για την Πασχαλιά και σας καλεί να συμμετάσχετε στα δρώμενα που σχεδιάζει.

• Κυριακή 10/04/2021, 17.30 Παιδικό Εργαστήρι Παραδοσιακής περδίκας με μελισσοκέρι και προετοιμασία για τις Λαζαρίνες.
• Σάββατο του Λαζάρου, οι Λαζαρίνες του Συλλόγου μετά τον εκκλησιασμό θα “τρέξουν” στην πόλη ψάλλοντας «κάλαντα του Λαζάρου».

Λίγα λόγια για τη διαδικασία

Στη Δυτική Μακεδονία και ιδιαίτερα στην περιοχή των Γρεβενών οι γυναίκες ζωγραφίζουν τα πασχαλινά αυγά με λιωμένο μελισσοκέρι και βάφονται κόκκινα. Η μοναδική αυτή τεχνική αποτελεί την άυλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας και είναι μια μικρή τελετουργία που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο τη νύχτα της Μεγάλης Τετάρτης προς τη Μεγάλη Πέμπτη. Αυτές είναι οι περίφημες περδίκες των Γρεβενών.

 Αυτές οι περδίκες αποτελούν απαραίτητο σύμβολο της Πασχαλιάς σε ένα τόπο με ιδιαίτερο περιβάλλον και εκπληκτικές φυσικές ομορφιές. Τα σχέδια είναι ιδιαίτερα λεπτοδουλεμένα, με λευκές γραμμές πάνω στο βαθύ αλλά και λαμπερό κόκκινο φόντο, το καθένα τους αποτελεί ένα μικρό έργο λαϊκής τέχνης. Τα πασχαλινά αυγά των Γρεβενών είναι μοναδικά επειδή το κάθε ένα απ’ αυτά ζωγραφίζεται ξεχωριστά με μια τεχνική επίσης ξεχωριστή.

Οι τεχνίτριες της κηροβαφής δημιουργούν ένα μικρό εργαστήριο χειροτεχνίας. Ένα μικρό καντηλάκι που ανάβει με λάδι βρίσκεται στη μέση. Απαραίτητα μερικά κομμάτια κερί από μελίσσια, πιάτα, πετσέτες και το ιδιότυπο εργαλείο-κοντύλι, κάτι ανάμεσα σε πινέλο και πέννα κατασκευασμένο απο κληματόβεργες και μαλακό μέταλλο. Πρόκειται για μια ξύλινη λαβή πάνω στην οποία είναι προσαρμοσμένο ένα μικρό μεταλλικό χωνί με λεπτή μύτη. Μέσα σ’ αυτό το χωνί μπαίνει το κερί. Η κάθε τεχνίτρια το πλησιάζει στη φλόγα του καντηλιού και το κερί αρχίζει να λιώνει. Καθώς λιώνει, αρχίζει να ρέει αργά από τη μύτη του χωνιού. Πάνω σ’ αυτή τη λογική στηρίζεται η γρεβενιώτικη τεχνική. 

Με τη μύτη της πένας αρχίζει να ζωγραφίζει πάνω στο αυγό διάφορα σχήματα. Μικρές κέρινες γραμμές χαραγμένες με απλότητα και σχεδιαστική άνεση φαίνεται να αυλακώνουν την επιφάνεια του κάθε αυγού. Άλλες απ’ αυτές τις λεπτές γραμμές είναι διάφανες, άλλες μαυρίζουν επειδή έχει μαυρίσει το κερί από τη φλόγα του καντηλιού. Η εργασία αυτή δεν είναι εύκολη. Αν ζεσταθεί περισσότερο το κερί θα χυθεί πάνω στο τσόφλι άναρχα και άμορφα καταστρέφοντας το σχέδιο. Η νοικοκυρά πρέπει να το «δαμάσει» και να το ελέγχει απόλυτα. Η τεχνική περνάει από γενιά σε γενιά . Τα σχέδια μπορεί να αποτελούν έμπνευση της στιγμής, να είναι αποτυπωμένα στη μνήμη της τεχνίτριας ή να είναι αντιγραφή από παλιά διασωθέντα σχέδια. Φύλλα, λουλούδια, αναπαραστάσεις του φυσικού κόσμου που παραπέμπουν στη χαρά της ζωής. Κλήματα με σταφύλια, πεταλούδες, πουλάκια και σταυροί συμπληρώνουν τη διακοσμητική γκάμα των σχεδίων. Θαρρείς πως όλη η μαγεία της ελληνικής άνοιξης μεταφέρεται στην στιλπνή επιφάνεια του αυγού. Η όλη διαδικασία απαιτεί απόλυτη σταθερότητα, υπομονή και αγάπη. Την πρώτη, την υπομονή, την αντιλαμβάνεσαι κατά την κατασκευή καθώς η διαδικασία δεν απαιτεί βιασύνη. Όσο για την αγάπη, αυτή την αισθάνεσαι διότι αυτά τα πασχαλιάτικα αυγά προορίζονται για αγαπημένα πρόσωπα.

Τα ζωγραφισμένα αυγά, οι περδίκες, συγκεντρώνονται σε μια μεγάλη γαβάθα. Στη συνέχεια γίνεται η διαδικασία της βαφής με την κόκκινη μπογιά. Στις μέρες μας η μπογιά προέρχεται από το εμπόριο. Πιο παλιά το βάψιμο των αυγών γινόταν με φυτικές βαφές. Στο ίδιο διάλυμα οι τεχνίτριες φροντίζουν να βράσουν φύλλα από κόκκινο κρεμμύδι. Είναι ένα μικρό «μυστικό» της βαφής: το κρεμμύδι είναι αυτό που προσθέτει σταθερότητα και κάνει το χρώμα ανεξίτηλο. Κατά τη διαδικασία της βαφής το κόκκινο χρώμα καλύπτει όλο το κέλυφος αλλά δεν μπορεί να διεισδύσει εκεί που υπάρχει κερί. Έτσι οι κέρινες γραμμές παραμένουν λευκές δημιουργώντας έντονες αντιθέσεις με το λαμπερό κόκκινο. Μόλις ολοκληρωθεί η διαδικασία οι τεχνίτριες φροντίζουν να σκουπίσουν ένα – ένα τα αυγά και να τα αλείψουν με λίγο λάδι. Η διαδικασία ολοκληρώνεται με το στόλισμα της πιατέλας με λίγα φύλλα δάφνης.

Μέσα απο το σύλλογο μας θέλουμε να δώσουμε το ερέθισμα στα παιδιά έτσι ώστε να μάθει και η επόμενη γενιά για να συνεχίσει την παράδοση του τόπου. Άλλωστε, αυτό πρέπει και οφείλουμε να αποτελεί προτεραιότητα μας...

Φέτος η δική μας εκδήλωση θα αφιερωθεί στην αρχιτεχνίτρια κηροβαφής κυρία Βασιλική Καραχατζή η οποία μας άφησε εδώ και ένα περίπου χρόνο, όμως οι άνθρωποι ζούνε μέσα από τα έργα τους και την υστεροφημία τους...Ευχαριστούμε για τις στιγμές που μας χάρισες...

Καλό Πάσχα με υγεία για όλους μας

Σας περιμένουμε

Εκ του Συλλόγου