Δέκα συμβουλές από ντέντεκτιβ του FBI, της CIA και ψυχολόγους για να καταλαβαίνεις ότι σου λένε ψέματα

Γνωρίζατε ότι μόνο το 54% των ψεμάτων μπορεί να εντοπιστεί με ακρίβεια;

Επίσης, οι εξωστρεφείς τείνουν να λένε περισσότερα ψέματα από τους εσωστρεφείς

Εδώ είναι μια λίστα με τα 10 κορυφαία σημάδια που υποστηρίζει η επιστήμη.

1. Αλλαγή στον τρόπο ομιλίας

Ένα ενδεικτικό σημάδι που μπορεί κάποιος να μην λέει όλη την αλήθεια είναι η ακανόνιστη ομιλία. Σύμφωνα με τον Gregg McCrary, έναν συνταξιούχο profiler του FBI, η φωνή και ο τρόπος ομιλίας ενός ατόμου μπορεί να αλλάξει όταν λέει ένα ψέμα.

Ο McCrary ακολουθεί πρώτα τη στρατηγική του να αναγνωρίζει τα κανονικά μοτίβα ομιλίας και τους τρόπους συμπεριφοράς ενός ατόμου κάνοντας τυπικές, απλές ερωτήσεις, όπως ποιο είναι το όνομά του ή πού ζει. Αυτό του επιτρέπει να βλέπει τυχόν αλλαγές στην ομιλία ή χαρακτηριστικά όταν κάνει πιο απαιτητικές, λεπτομερείς ερωτήσεις.

2. Χρήση χειρονομιών που δεν συνάδουν με το περιεχόμενο του λόγου

Εάν ένα άτομο λέει ναι αλλά κουνάει το κεφάλι του σαν να λέει όχι, μπορεί να σημαίνει ότι δεν λέει την αλήθεια. Όπως επισημαίνει η δρ. Ellen Hendriksen, κλινική ψυχολόγος στο Κέντρο για το Άγχος και τις Σχετικές Διαταραχές του Πανεπιστημίου της Βοστώνης, οι μη σύμφωνες με την ομιλία χειρονομίες είναι κινήσεις στο σώμα που δεν ταιριάζουν με τις λέξεις που λέει ένα άτομο. Για παράδειγμα, εάν κάποιος πει, «Φυσικά και το εννοώ» και κάνει ένα μικρό κούνημα του κεφαλιού δεξιά-αριστερά, υπάρχει πιθανότητα να λέει ψέματα, ή το λιγότερο, όχι όλη την αλήθεια.

3. Δεν λέει πολλά

Όταν οι μάρτυρες που λένε αλήθεια περιγράφουν αυτό που είδαν και τους ρωτούν: «Υπάρχει κάτι άλλο;» αποκαλύπτουν περισσότερες λεπτομέρειες. Αλλά όταν ζητείται από τους ψεύτες να υπερβούν τις προετοιμασμένες ιστορίες τους, τότε προσθέτουν λίγες έως καθόλου επιπλέον λεπτομέρειες.

Οι ειδικοί της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας (APA) αναφέρονται σε αυτούς τους ανθρώπους ως «ψεύτες που εξαπατούν με το να παραλείπουν πληροφορίες», οι οποίοι, όταν τους ζητείται να απαντήσουν σε ερωτήσεις ή να δώσουν περισσότερες λεπτομέρειες, συνήθως προσφέρουν λιγότερα από εκείνους που λένε την αλήθεια.

Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο οι ερευνητές επαληθεύουν την αλήθεια είναι να ζητούν από τους ανθρώπους να πουν τα γεγονότα με ανάποδη σειρά. Όσοι λένε αλήθεια θα παραμείνουν στην ίδια ιστορία ενώ θα προσφέρουν και περισσότερες λεπτομέρειες. Οι ψεύτες συχνά σκοντάφτουν και δημιουργούν μια διαφορετική ιστορία χωρίς να προσθέτουν λεπτομέρειες στην πρωτότυπη εκδοχή των γεγονότων.

4. Λέει πάρα πολλά

Από την άλλη πλευρά, ερευνητές από το Harvard Business School διαπίστωσαν ότι οι ψεύτες που προσπαθούν να εξαπατήσουν «απλώνουν την αλήθεια» με πάρα πολλά λόγια. Δεδομένου ότι ένας τέτοιος ψεύτης μπορεί να επινοεί πράγματα καθώς μιλάει, τείνει να προσθέτει υπερβολικές λεπτομέρειες, για να πείσει πρώτα τον εαυτό του και μετά τους άλλους για όσα λέει. Μπορούν επίσης να στολίσουν τον λόγο τους με λέξεις που ένα άτομο που λέει την αλήθεια δεν θα σκεφτόταν να προσθέσει.

Άλλες γλωσσικές ενδείξεις που αποκαλύφθηκαν σε αυτήν την μελέτη δείχνουν ότι οι ψεύτες τείνουν να χρησιμοποιούν περισσότερες βωμολοχίες και αντωνυμίες τρίτου προσώπου (π.χ. αυτός, αυτή και αυτοί) για να αποστασιοποιηθούν από οποιαδήποτε ανάμειξη πρώτου προσώπου (π.χ., εγώ, το δικό μου).

5. Μια ασυνήθιστη αύξηση ή πτώση στον τόνο της φωνής

Ο δρ. David Matsumoto, καθηγητής ψυχολογίας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο και Διευθύνων Σύμβουλος της Humintell, μιας εταιρείας συμβούλων που εκπαιδεύει τους ανθρώπους να «διαβάζουν» τα ανθρώπινα συναισθήματα, τονίζει ότι οι ερευνητές πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το πολιτισμικό υπόβαθρο του άλλου, όταν προσδιορίζουν αν τους λέει ψέματα, ή όχι. Για παράδειγμα, η έρευνά του για την ανίχνευση ψεύδους διαπίστωσε ότι οι Κινέζοι τείνουν να μιλούν με υψηλότερη φωνή όταν λένε ψέματα. Σε άμεση αντίθεση, οι Ισπανόφωνοι μιλούν με χαμηλότερη φωνή όταν λένε ψέματα.

6. Προς τα πού κοιτάνε τα μάτια

Πολλά έχουν συζητηθεί για το θέμα της αλήθειας και της οπτικής επαφής. Μια κοινή πολιτιστική πεποίθηση στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι: εάν ένα άτομο αποφεύγει την άμεση οπτική επαφή, λέει ψέματα. Αλλά σε άλλους πολιτισμούς, η άμεση οπτική επαφή μπορεί να θεωρηθεί αναξιόπιστη σε ένα δεδομένο πλαίσιο.

Μια μελέτη με τίτλο «The Eyes Don’t Have It», που δημοσιεύτηκε το 2012 στο επιστημονικό περιοδικό Plos One, κατέρριψε την ιδέα ότι οι άνθρωποι κοιτάζουν αριστερά ή δεξιά όταν λένε ψέματα. Μια ερευνητική μελέτη που διεξήχθη το 2015 από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν και παρουσιάστηκε στο περιοδικό Time έδειξε ότι το 70% των ανθρώπων σε 120 βίντεο-κλιπ πολυμέσων είπαν ψέματα, ενώ διατηρούσαν άμεση οπτική επαφή.

7. Καλύπτει με το χέρι το στόμα ή τα μάτια του

Πολλοί άνθρωποι θέλουν να καλύψουν ένα ψέμα ή να κρυφτούν από την αντίδρασή τους σε αυτό, γι’ αυτό μπορεί να βάζουν τα χέρια τους πάνω από τα μάτια ή το στόμα τους όταν λένε ψέματα. Σύμφωνα με πρώην αξιωματικούς της CIA στο βιβλίο τους Spy the Lie, κάποιοι μπορεί ακόμη και να κλείσουν τελείως τα μάτια τους όταν λένε ένα ψέμα. Αυτό θα μπορούσε να ισχύει ιδιαίτερα όταν καλούνται να απαντήσουν σε μια ερώτηση που δεν απαιτεί πολύ χρήση της μνήμης.

8. Υπερβολική ενασχόληση με δευτερεύοντα πράγματα εκείνη τη στιγμή

Σκεφτείτε πώς κάνει ένα παιδί όταν το ρωτούν πού πήγε το τελευταίο μπισκότο. Μπορεί να γλείφει τα χείλη του, να κοιτάζει τα νύχια του, ή ακόμα και να κουνάει ασυναίσθητα τα χέρια του, πριν ξεστομίσει το μεγάλο ψέμα.

Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το στρες της στιγμής για την απάντηση προκαλεί την απομάκρυνση του αίματος από τα άκρα τους, σύμφωνα με πρώην αξιωματικούς της CIA. Μπορεί ασυνείδητα να προσπαθούν να ηρεμήσουν αυτή την απόκριση άγχους ή τουλάχιστον να επαναφέρουν το αίμα στα άκρα τους, όλα αυτά θα μπορούσαν να υποδηλώνουν νευρικότητα, όταν λένε ψέματα.

9. Δείχνουν άλλον «ένοχο»

Η πράξη του να δείχνεις προς κάτι ή κάποιον, με χειρονομίες ή λόγια, μπορεί να σηματοδοτεί μια σίγουρη επιθυμία να αποσπάσεις την προσοχή από εσένα και να ρίξεις την ευθύνη σε κάποιον άλλο.

Φυσικά, το να γνωρίζουμε εάν αυτό το άτομο συνήθως χειρονομεί, ή δείχνει συχνά με το δάχτυλο μπορεί να είναι μια χρήσιμη βάση. Ωστόσο, αν κάποιος μιλάει συνήθως με μετρημένο τρόπο και ξαφνικά αρχίσει να μιλάει με πιο «επιθετικές» χειρονομίες, υποδηλώνει ότι λέει ψέματα.

10. Αυτοπροσδιορίζεται ως «καλός ψεύτης»

Ίσως ο ευκολότερος τρόπος να εντοπίσετε έναν ψεύτη είναι να τον αφήσετε να το κάνει για εσάς. Σε μια μελέτη με τίτλο “Lie prevalence, lie characteristics and strategies of self-reported good liars”, που δημοσιεύτηκε το 2019 στο Plos One έδειξε, ότι όσοι αυτοπροσδιορίζονται ως «καλοί ψεύτες» είναι συνήθως ένας σίγουρος δείκτης ότι λένε… αλήθεια, δηλαδή ότι λένε πολλά ψέματα γενικότερα.

Αυτή η μελέτη έδειξε ότι οι «καλοί ψεύτες» έλεγαν κυρίως μικρά ψέματα σε συναδέλφους και φίλους αυτοπροσώπως και επικεντρώνονταν στην αφήγηση απλών και ξεκάθαρων ιστοριών. Η απλή συμβουλή από αυτήν την έρευνα είναι ότι αν κάποιος καυχιέται ότι είναι καλός ψεύτης, μην τον εμπιστεύεστε.