Η έναρξη της επιχείρησης προσδιορίστηκε για τις 3 Ιουλίου. Μια ημέρα νωρίτερα από την ημερομηνία αυτή είχε ολοκληρωθεί η συγκέντρωση των στρατευμάτων που θα συγκροτούσαν τις ομάδες Βορράς- Νότος και Δύση.Καθυστέρηση παρουσιάστηκε στην άφιξη και συγκέντρωση των τμημάτων των SS στους προκαθορισμένους χώρους.
Σύμφωνα με το προβλεπόμενο σχέδιο η επιχείρηση ‘’ για την καταστροφή των συμμοριών του Πενταλόφου ‘’ ξεκίνησε στις 3 Ιουλίου.
Πράγματι στις 5 Ιουλίου τα γερμανικά στρατεύματα περικύλωσαν τιν Πεντάλοφο. Το 54ο Τάγμα ‘’Κυνηγών’’μπήκε στο Επταχώρι, ενώ το το 516ο Τάγμα προσέγγισε βορειοανατολικά τον Πεντάλοφο καταλαμβάνοντας το χωριό Κοιλάδι
Ταυτόχρονα τα στρατεύματα των SS της ομάδας ‘’Ανατολή’’ που από τις 4 Ιουλιου είχαν συγκεντρωθεί στην Κοζάνη,προέλασαν προς τα Γρεβενά,φτάνοντας στις 5 Ιουλίου στο χωριό Άγιος Γεώργιος. Την ίδια μέρα σκότωσαν μέσα στο χωριο τέσσερες κατοίκους, στις 6 και 9 Ιουλίου βρήκαν τον θάνατο άλλοι τέσσερες μέσα στο χωριό.
Πράγματι στις 5 Ιουλίου τα γερμανικά στρατεύματα περικύλωσαν τιν Πεντάλοφο. Το 54ο Τάγμα ‘’Κυνηγών’’μπήκε στο Επταχώρι, ενώ το το 516ο Τάγμα προσέγγισε βορειοανατολικά τον Πεντάλοφο καταλαμβάνοντας το χωριό Κοιλάδι
Ταυτόχρονα τα στρατεύματα των SS της ομάδας ‘’Ανατολή’’ που από τις 4 Ιουλιου είχαν συγκεντρωθεί στην Κοζάνη,προέλασαν προς τα Γρεβενά,φτάνοντας στις 5 Ιουλίου στο χωριό Άγιος Γεώργιος. Την ίδια μέρα σκότωσαν μέσα στο χωριο τέσσερες κατοίκους, στις 6 και 9 Ιουλίου βρήκαν τον θάνατο άλλοι τέσσερες μέσα στο χωριό.
Διοικητής των στρατευμάτων του 8ου συντάγματος των SS που αποτελούσαν την ομάδα ‘’Ανατολή’’ ήταν ο Αντισυνταγματάρχης Χέλμουτ Ντέρνερ. Η προέλαση της ομάδας αυτής προς τα Γρεβενά συνοδεύτηκε με πυρπολήσεις χωριών και ετελέσεις αμάχων.
Φτάνοντάς στο χωριό Μηλιά τα μηχανοκίνητα στρατεύματα του Ντέρνερ δέχτηκαν πυρά από τον ΕΛΑΣ.Εξαιτίας του συμβάντος διέκοψαν την πορεία τους προς τα Γρεβενά προσωρινά και ένα τμήμα εισήλθε στο χωριό παραδίδοντας στις φλόγες τριάντα ένα σπίτια και εξήντα αχυρώνες. Από την πυρκαγία καταστράφηκαν πολλά οποροφώρα δέντρα.
Δεκατέσσερες ηλικιωμένοι κάτοικοι , τέσσερες άνδρες και δέκα γυναίκες εξαναγκάστηκαν να παραμείνουν στα σπίτια τους και κάηκαν ζωντανοί.Στο τέλος οι γερμανοί λεηλάτησαν τις περιουσίες των κατοίκων που είχαν εγκαταλείψει το χωρίο για να σωθούν συγκεντρώνοντας εβδομήντα πέντε μεγάλα και εξακόσια μικρά ζώα ρούχα και αντικείμενα.
Τα στρατεύματα της Ομάδας ‘’Ανατολή’’υπό την διοίκηση του Ντέρνερ συνοδευόμενα από τον Μιχάλαγα και τους επιτελείς του, κατέλαβαν την πόλη των Γρεβενών στις 5 Ιουλίου.
Τα στρατεύματα της Ομάδας ‘’Ανατολή’’υπό την διοίκηση του Ντέρνερ συνοδευόμενα από τον Μιχάλαγα και τους επιτελείς του, κατέλαβαν την πόλη των Γρεβενών στις 5 Ιουλίου.
Την επόμενη στράφηκαν δυτικά δημιουργώντας ένα μέτωπο που ξεκινούσε από την Ροδιά,περνούσε από τον Άγιο Δημήτριο και κατέληγε στο Κηπουργιό.
Στις 7 Ιουλίου οι άντρες του Ντέρνερ μπήκαν στο χωριό Αμυγδαλιές όπου εκτέλεσαν επτά άτομα ,πέντε γυναίκες και δύο άντρες ενώ στη Ροδιά 7,8 και 12 Ιουλίου εκτέλεσαν δυο γυναίκες και ένα άντρα κάτοικο Αμυγδαλαιών. Αικατερίνη σύζυγος Ζήση Ευθυμίου Ζεμπίλη 6/7/44-Ευδοκία σύζυγος Ανδρέα Λιάκα 7/7/44- Πέτρος Νικολάου Λιάκας 7/7/44- Μαρία σύζυγος Ηλία Λιάκα 7/7/44- Βασιλική χήρα Παναγιώτη Δροβατζήκα -Δημήτριος Μπαχτσεβάνος 11/7/44- Κυριάκος Οικονόμου 18/7/44- Στεριανή χήρα Αθανασίου Σαμαρά 7/7/44
Στις 7 Ιουλίου οι άντρες του Ντέρνερ μπήκαν στο χωριό Αμυγδαλιές όπου εκτέλεσαν επτά άτομα ,πέντε γυναίκες και δύο άντρες ενώ στη Ροδιά 7,8 και 12 Ιουλίου εκτέλεσαν δυο γυναίκες και ένα άντρα κάτοικο Αμυγδαλαιών. Αικατερίνη σύζυγος Ζήση Ευθυμίου Ζεμπίλη 6/7/44-Ευδοκία σύζυγος Ανδρέα Λιάκα 7/7/44- Πέτρος Νικολάου Λιάκας 7/7/44- Μαρία σύζυγος Ηλία Λιάκα 7/7/44- Βασιλική χήρα Παναγιώτη Δροβατζήκα -Δημήτριος Μπαχτσεβάνος 11/7/44- Κυριάκος Οικονόμου 18/7/44- Στεριανή χήρα Αθανασίου Σαμαρά 7/7/44
Οι Γερμανοί κατέλαβαν και έκαψαν τον Πεντάλοφο στις 6 Ιουλίου χωρίς να συναντήσουν αντίσταση εκτελώντας έξι κατοίκους που είχαν αναζητήσει καταφύγιο εκτός του χωριού.
Λαφυραγώγησαν τον οπλισμό και διάφορα εφόδια, στα χέρια των γερμανών έπεσαν και κάποιοι που προτίμησαν να αυτομολήσουν παρά να σκοτωθούν.
Μέσα σε τρεις ημέρες από την έναρξη του ‘’Σταυραετού’’ τα γερμανικά στρατεύματ είχαν καταφέρει να εκπληρώσουν τον βασικό τους στόχο καταλαμβάνοντας την έδρα της 9ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ χωρίς αντίσταση
Το σχέδιο της 9ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ για την συγκέντρωση όλων των τμημάτων της περιήλθε σε γνώση των γερμανών μετά την κατάληψη του Πενταλόφου.
Την ίδια περιοχή προσέγγισαν από ανατολικά τα στρατεύματα της ομάδας ‘’Βορράς’’,εκτελώντας μόνο στο χωριό Κυδωνιές οκτώ κατοίκους.
Κοντά στο χωριό Φλαμπουράρι τα γερμανικά τμήματα συνάντησαν «ισχυρή αντίσταση από τις συμμορίες». Το 1ο και 2ο τάγμα του 99ου Συντάγματος έφθασαν στην Αβδέλλα και διασπάρθηκαν σε όλο στο χώρο και πυροβολώντας αδιακρίτως σε ανθρώπους και δέντρα.
Τρείς βοσκοί εκτελέστηκαν σε αγροτική περιοχή κοντά στην Αβδέλα,ενώ μέσα στο χωριό πολλά σπίτια πυρπολήθηκαν,άλλα δύο άτομα έχασαν την ζωή τους από γερμανικά πυρά.
Τα στρατεύματα της ομάδας «Βορράς» κατέλαβαν τα χωριά Καλλονή και Μέγαρο.
Οι μονάδες των SS υου Ντέρνερ ανέλαβαν να διασφαλίσουν τη γραμμή που ξεκινούσε από την Αλατόπετρα και κατέληγε στο Τρίκωμο Κηπουρειό.Αντίστοιχα η ομάδα «Νότος» διατήρησε τον ‘ελεγχο της περιοχής κατά μήκος της γραμμής Μηλία-Κηπουρειό.
Η επιχείρηση ‘’Σταυραετός΄΄ ολοκληρώθηκε στις 13 Ιουλίου, οι καταστροφές που προκάλεσε στις περιοχές των Γρεβενών και του Βοιου είναι ανυπολόγιστες.
Σ
ύμφωνα με στοιχεία των τότε Ελληνικών αρχών το 45% των χωριων είχε πυρποληθεί η λεηλατηθεί.
Κατά την διάρκεια του «Σταυραετού» άμαχοι εκτελέστηκαν μετά τον εντοπισμό και την σύλληψη τους εντός και εκτός των χωριών. Στις 8 Ιουλίου οι γερμανοί πυρπόλησαν το Κηπουρειό.Μετά από έρευνες στην γύρω περιοχή εντόπισαν το μέρος που κρυβόταν τριάντα τέσσερες κάτοικοι μεταξύ τους γυναίκες και παιδιά, τους συνέλαβαν και στην συνέχεια τους έκλεισαν σε μια αχυρώνα και του έκαψαν ζωντανούς.
Τον παραπάνω αριθμό των εκτελεσθέντων πρέπει να προστεθούν άλλα 8 άτομα άντρες γυναίκες και παιδια που κάηκαν ζωντανοί μέσα στο χωριό . Ελευθερίου Δημήτριος-Ελευθερίου Βασιλική-ΕλευθερίουΓεώργιος-Ελευθερίου Ευρυάνθη-Κατσουγιάννης-ΒασίλειοςΚατσουγιάννη-Ανδρονίκη-ΚατσουγιάννηΑλεξάνδρα-Κατσουγιάννη Βαρβάρα-Κατσουγιάννης Αθανάσιος-ΚατσουγιάννηΔήμητρα-Καρέτσου Χά'ίδω-Καρέτσου Ιωάννα-Καρέτσου Χρύσω-Καρέτσου Αικατερίνη-Καρέτσου Βασιλική-Κατσουγιάννη Κωνσταντινιά-Καρέτσος Γεώργιος- Καρανίκα Αικατερίνη- Καρανίκα Μαριγούλα- Κατσάλη Παρασκευή- Κατσάλη Κων/νιά- Πλήκα Μαλαματή-Πλήκα Βάία- Πλήκα Αμαλία-Πλήκας Κων/ντίνος- Πλήκας Δημήτριος- Πλήκα Ροζαλία- Παπαθασίου Άννα- Παπαθασίου Θωμαή-Μανώλη Γεωργία,Μανώλη Χρύσω-Μανώλης Μιχαήλ- Μανώλη(αβάπτιστο)- Μανώλη Θεολογία
Την ίδια μεταχείριση επεφύλαξαν και στο γειτονικό Κοσμάτι.Λίγο πριν εισέλθουν τα γερμανικά στρατεύματα εσέλθουν στο χωριό οι κάτοικοι το εγκατέλειψαν καταφεύγοντας στα γειτονικά δάση.Εκεί παρεμεινα κρυμμενοι μεχρι το πρωί της 9ης Ιουλίου, όταν μετα από συζήτηση η πλειοψηφία αποφάσισε να γυρίσουν στο χωριό και να παρουσιαστούν στους γερμανούς.
Στην απόφαση αυτή συνετέλεσαν οι διαβεβαιώσεις ότι δεν πρόκειται να πάθουν τίποτα αν επέστρεφαν στο χωριό.Αντίθετα όσοι βρισκόταν κρυμμένοι θα εκτελούνταν επι τόπου.
Λίγοι ήταν εκείνοι που προτίμησαν να παραμείνουν κρυμμένοι αμφιβάλλοντας για τις γερμανικές προθέσεις.
Όσοι γύρισαν βγήκαν με άπρα μαντήλια στην άκρη του χωριού να υποδεχτούν τους γερμανούς.Αμέσως του ξεχώρισαν τους άντρες από τις γυναίκες επιλέγοντας τριάντα δύο άντρες μεταξυ 16 και 65 χρονών τους οποιούς έκλεισαν στο Εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου,δίπλα στον κεντρικό ναό όπου κρατούνταν οι γυναίκες.
Τρείς άντρες κατάφεραν να ξεφύγουν από τα παράθυρα της ανεγειρόμενης εκκλησίας προτού οι υπόλοιποι δεχτούν καταιγισμό πυρών, στο τέλος η φωτιά ήρθε να εξαφανίσει κάθε ίχνος ότι είχαν ετελεστεί 29 άνθρωποι.Οι συγγενείς του τους αναγνώρισαν από υπολείμματα ρούχων η από προσωπικά αντικείμενα.
Λίγο πρίν πάρουν το δρόμο για το Τρίκωμο έκαψαν όλες τις καλύβες σε μερικές από τις οποίες ανατινάχτηκαν κρυμμένες σφαίρες , επίσης έκαψαν επτα η οκτώ σπίτια και σκότωσαν τα ζώα.
Στις 10 Ιουλίου στο Τρίκωμο τα γερμανικά στρατεύματα ετέλεσαν 10 άτομα που είχαν κρυφτεί στις Θέσεις ‘’Καγκέλια’’ και ‘’Πέτρα Γκάργκα’’. Βέκος Γεώργιος,Καραγεώργος Γεώργιος,Βέκιος Χρήστος,Δασκαλόπουλός Γεώργιος-Χατζής Γεώργιος-Ζτάλιος Δημήτριος-Ποράβας Αθανάσιος-Παπαρώσιος Κων/νος-Κατσάνος Δημήτριος-Πούλιος Δημήτριος-Παράσχος Ιωάννης-Τσαμέτης Αθανάσιος-Τζιόρας Μιχάλης-Ματζάνας Πέτρος-Ματζάνας Ιωάννης-Ματζάνας Στέφανος-Τσιώτας Αλέξανδρος-Τσιώτας Στέφανος-Αδάμος Δημήτριος-Αποστολίδης Εύαγγελος-Γκατζιάνας Γεώργιος-Καναβού Φωτεινή-Ζαρκάδας Κων/νος-Ψάρια Αναστασία.
.Επίσης συνέλαβαν πολλούς ομήρους,ενώ το ίδιο το χωριό πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε.
Στις 11 Ιουλίου στο γειτονικό Σπήλαιο συνελήφθησαν στους αγρούς και στα ποιμνιοστάσια δέκα άντρες από τους οποίους οι οκτώ εκτελεστηκαν στην θέση ‘’Ντόνα’’ και άλλοι τρεις στην θέση ‘’Κερασιά’’ ένας κάτοικος Θεσσαλονίκης ,ένας κάτοικος Κοζάνης και ένας κάτοικος Σπηλαίου ,ανεβάζοντας των αριθμό των νεκρών σε δεκατρείς . Ιωάννης Βλαχάβας-Γεώργιος Γκαλαχρήστος-Στέργιος Δρούγκας Βασίλειος Ζαρκογιάννης-Δημήτριος Ζαρκογιάννης Ιωάννης Ζαρκογιάννης Γεώργιος Μαλάμης Χρήστος Μίμης
Στην συνέχεια πυρπόλησαν το μεγαλύτερο μέρος του χωριού.
Στο Μοναχίτι η γρήγορη εκκένωση του χωριού γλίτωσε του κατοίκους από τα γερμανικά πυρά εκτός από εννέα άτομα που μεταξύ 9 και 13 Ιουλίου εντοπίστηκαν και εκτελέστηκαν επί τόπου.
Την προτελευταία ημέρα της επιχείρησης στις 12 Ιουλίου είκοσι έξι άντρες από το Μικρολίβαδο ήρθαν να προστεθουν στον κατάλογο των εκτελεσθέντων.Οι γερμανοί εκτέλεσαν επτά από αυτούς λίγο έξω από το χωριό, ενώ τους υπόλοιπους δέκα εννιά κοντά στο Τρίκωμο.Στους τελευταίους προστέθηκαν και τρείς άντρες από το Μοναχίτι.
Στις 15 Ιουλίου τα τμήματα SS του Ντέρνερ αποχώρησαν από τα Γρεβενά, αφήνοντας μια κυριολεκτικα ερειπωμένη πόλη και δέκα νεκρούς. Αχιλλέας Γιώτας 7/7/1944 - Δημήτριος Κατσάνος 10/7/1944 - Ζήσης Μπούτης 7/7/1944 - Ανδρέας Κουζιώνης 14/7/1944 - Βασίλειος Νάστας 8/7/1944 - Απόστολος Ντίνας 10/7/1944 - Άλκης Παπανίκος Παπαϊωάννου 8/7/1944 – Κωνσταντίνος Παπαρώσιος 10/7/44 .Νικόλαος Πυρογιάννης 7/7/1944 ΧρήστοςΠυρογιάννης7/7/1944
Το 1945 ιδιοκτήτης ενός καφενείου στα Γρεβενά κατέθεσε τα όσα γινόταν στο διάστημα παραμονής των γερμανών στα Γρεβενά.
«{..} Όλες αυτές τις δέκα μέρες που παρέμειναν στα Γρεβενά οι γερμανοί διέρηξαν και λεηλάτησαν, μπροστά στα μάτια των πολιτών , όλα τα σπίτια και τα καταστήματα της πόλης και μετέφεραν με αυτοκίνητα τα εμπορεύματα τα έπιπλα και τα ρούχα.Επίσης συγκέντρωσαν όλα τα ζώα της πόλης. Στις 15 Ιουλίου ημέρα αποχώρησης ο διοικητής του τμήματος Συνταγματάρχης Ντέρνερ διέταξε την πυρπόληση της πόλης.
Σύμφωνα με άλλο μάρτυρα οι γερμανοί είχαν αφήσει πίσω τος μια άδεια πόλη.Πράγματι τα ¾ των κτιρίων είχαν υποστεί ολοκληρωτική καταστροφή. Μεταξύ των τριακοσίων περιπου σπιτιών που πυρπολήθηκαν περιλαμβάνονταν το Κτίριο της Μητρόπολης,το Σχολείο,το Οικοτροφειο,το Νοσοκομείο,το Δημαρχείο και τα Δικαστήρια.
Δεκάδες άλλοι άντρες γυναικες και παιδιά,από τους Μαυραναίους ,το Περιβόλι,το Δοτσικό,το Μέγαρο,τη Σμίξη και άλλα χωρια των Γρεβενών σκοτώθηκαν κατ την διάρκεια της επιχείρησης.
Σε διακόσιους υπολογίζονται οι συλληφθέντες που οδηγήθηκαν στις φυλακές Κοζάνης.Από εκεί μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο ‘’Παύλος Μελάς’’ στη Θεσσαλονίκη και πολλοί μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία.
Στις 14 Ιουλίου , το 22ο Σώμα ορεινών καταδρομών υπέβαλε την έκθεση με τα αποτελέσματα της επιχείρησης ‘’Σταυραετός’’.
‘’ Απώλειες του εχθρού: 455 νεκροί καταμετρημένοι εκτιμάται ότι σε αυτούς πρέπει να προστεθούν και άλλοι 150-200.Τραυματίες (εκτίμηση): 250-300. Αιχμάλωτοι : Συμμορίτες 976 ,Ιταλοί 341 μεταξύ αυτών και 21 αξιωματικοί, Άγγλοι 7 κ.λ.π.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΔΟΡΔΑΝΑ ''ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ 1941-1944 ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ''
Μέσα σε τρεις ημέρες από την έναρξη του ‘’Σταυραετού’’ τα γερμανικά στρατεύματ είχαν καταφέρει να εκπληρώσουν τον βασικό τους στόχο καταλαμβάνοντας την έδρα της 9ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ χωρίς αντίσταση
Το σχέδιο της 9ης μεραρχίας του ΕΛΑΣ για την συγκέντρωση όλων των τμημάτων της περιήλθε σε γνώση των γερμανών μετά την κατάληψη του Πενταλόφου.
Την ίδια περιοχή προσέγγισαν από ανατολικά τα στρατεύματα της ομάδας ‘’Βορράς’’,εκτελώντας μόνο στο χωριό Κυδωνιές οκτώ κατοίκους.
Κοντά στο χωριό Φλαμπουράρι τα γερμανικά τμήματα συνάντησαν «ισχυρή αντίσταση από τις συμμορίες». Το 1ο και 2ο τάγμα του 99ου Συντάγματος έφθασαν στην Αβδέλλα και διασπάρθηκαν σε όλο στο χώρο και πυροβολώντας αδιακρίτως σε ανθρώπους και δέντρα.
Τρείς βοσκοί εκτελέστηκαν σε αγροτική περιοχή κοντά στην Αβδέλα,ενώ μέσα στο χωριό πολλά σπίτια πυρπολήθηκαν,άλλα δύο άτομα έχασαν την ζωή τους από γερμανικά πυρά.
Τα στρατεύματα της ομάδας «Βορράς» κατέλαβαν τα χωριά Καλλονή και Μέγαρο.
Οι μονάδες των SS υου Ντέρνερ ανέλαβαν να διασφαλίσουν τη γραμμή που ξεκινούσε από την Αλατόπετρα και κατέληγε στο Τρίκωμο Κηπουρειό.Αντίστοιχα η ομάδα «Νότος» διατήρησε τον ‘ελεγχο της περιοχής κατά μήκος της γραμμής Μηλία-Κηπουρειό.
Η επιχείρηση ‘’Σταυραετός΄΄ ολοκληρώθηκε στις 13 Ιουλίου, οι καταστροφές που προκάλεσε στις περιοχές των Γρεβενών και του Βοιου είναι ανυπολόγιστες.
Σ
Κατά την διάρκεια του «Σταυραετού» άμαχοι εκτελέστηκαν μετά τον εντοπισμό και την σύλληψη τους εντός και εκτός των χωριών. Στις 8 Ιουλίου οι γερμανοί πυρπόλησαν το Κηπουρειό.Μετά από έρευνες στην γύρω περιοχή εντόπισαν το μέρος που κρυβόταν τριάντα τέσσερες κάτοικοι μεταξύ τους γυναίκες και παιδιά, τους συνέλαβαν και στην συνέχεια τους έκλεισαν σε μια αχυρώνα και του έκαψαν ζωντανούς.
Τον παραπάνω αριθμό των εκτελεσθέντων πρέπει να προστεθούν άλλα 8 άτομα άντρες γυναίκες και παιδια που κάηκαν ζωντανοί μέσα στο χωριό . Ελευθερίου Δημήτριος-Ελευθερίου Βασιλική-ΕλευθερίουΓεώργιος-Ελευθερίου Ευρυάνθη-Κατσουγιάννης-ΒασίλειοςΚατσουγιάννη-Ανδρονίκη-ΚατσουγιάννηΑλεξάνδρα-Κατσουγιάννη Βαρβάρα-Κατσουγιάννης Αθανάσιος-ΚατσουγιάννηΔήμητρα-Καρέτσου Χά'ίδω-Καρέτσου Ιωάννα-Καρέτσου Χρύσω-Καρέτσου Αικατερίνη-Καρέτσου Βασιλική-Κατσουγιάννη Κωνσταντινιά-Καρέτσος Γεώργιος- Καρανίκα Αικατερίνη- Καρανίκα Μαριγούλα- Κατσάλη Παρασκευή- Κατσάλη Κων/νιά- Πλήκα Μαλαματή-Πλήκα Βάία- Πλήκα Αμαλία-Πλήκας Κων/ντίνος- Πλήκας Δημήτριος- Πλήκα Ροζαλία- Παπαθασίου Άννα- Παπαθασίου Θωμαή-Μανώλη Γεωργία,Μανώλη Χρύσω-Μανώλης Μιχαήλ- Μανώλη(αβάπτιστο)- Μανώλη Θεολογία
Την ίδια μεταχείριση επεφύλαξαν και στο γειτονικό Κοσμάτι.Λίγο πριν εισέλθουν τα γερμανικά στρατεύματα εσέλθουν στο χωριό οι κάτοικοι το εγκατέλειψαν καταφεύγοντας στα γειτονικά δάση.Εκεί παρεμεινα κρυμμενοι μεχρι το πρωί της 9ης Ιουλίου, όταν μετα από συζήτηση η πλειοψηφία αποφάσισε να γυρίσουν στο χωριό και να παρουσιαστούν στους γερμανούς.
Στην απόφαση αυτή συνετέλεσαν οι διαβεβαιώσεις ότι δεν πρόκειται να πάθουν τίποτα αν επέστρεφαν στο χωριό.Αντίθετα όσοι βρισκόταν κρυμμένοι θα εκτελούνταν επι τόπου.
Λίγοι ήταν εκείνοι που προτίμησαν να παραμείνουν κρυμμένοι αμφιβάλλοντας για τις γερμανικές προθέσεις.
Όσοι γύρισαν βγήκαν με άπρα μαντήλια στην άκρη του χωριού να υποδεχτούν τους γερμανούς.Αμέσως του ξεχώρισαν τους άντρες από τις γυναίκες επιλέγοντας τριάντα δύο άντρες μεταξυ 16 και 65 χρονών τους οποιούς έκλεισαν στο Εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου,δίπλα στον κεντρικό ναό όπου κρατούνταν οι γυναίκες.
Τρείς άντρες κατάφεραν να ξεφύγουν από τα παράθυρα της ανεγειρόμενης εκκλησίας προτού οι υπόλοιποι δεχτούν καταιγισμό πυρών, στο τέλος η φωτιά ήρθε να εξαφανίσει κάθε ίχνος ότι είχαν ετελεστεί 29 άνθρωποι.Οι συγγενείς του τους αναγνώρισαν από υπολείμματα ρούχων η από προσωπικά αντικείμενα.
Λίγο πρίν πάρουν το δρόμο για το Τρίκωμο έκαψαν όλες τις καλύβες σε μερικές από τις οποίες ανατινάχτηκαν κρυμμένες σφαίρες , επίσης έκαψαν επτα η οκτώ σπίτια και σκότωσαν τα ζώα.
Στις 10 Ιουλίου στο Τρίκωμο τα γερμανικά στρατεύματα ετέλεσαν 10 άτομα που είχαν κρυφτεί στις Θέσεις ‘’Καγκέλια’’ και ‘’Πέτρα Γκάργκα’’. Βέκος Γεώργιος,Καραγεώργος Γεώργιος,Βέκιος Χρήστος,Δασκαλόπουλός Γεώργιος-Χατζής Γεώργιος-Ζτάλιος Δημήτριος-Ποράβας Αθανάσιος-Παπαρώσιος Κων/νος-Κατσάνος Δημήτριος-Πούλιος Δημήτριος-Παράσχος Ιωάννης-Τσαμέτης Αθανάσιος-Τζιόρας Μιχάλης-Ματζάνας Πέτρος-Ματζάνας Ιωάννης-Ματζάνας Στέφανος-Τσιώτας Αλέξανδρος-Τσιώτας Στέφανος-Αδάμος Δημήτριος-Αποστολίδης Εύαγγελος-Γκατζιάνας Γεώργιος-Καναβού Φωτεινή-Ζαρκάδας Κων/νος-Ψάρια Αναστασία.
.Επίσης συνέλαβαν πολλούς ομήρους,ενώ το ίδιο το χωριό πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε.
Στις 11 Ιουλίου στο γειτονικό Σπήλαιο συνελήφθησαν στους αγρούς και στα ποιμνιοστάσια δέκα άντρες από τους οποίους οι οκτώ εκτελεστηκαν στην θέση ‘’Ντόνα’’ και άλλοι τρεις στην θέση ‘’Κερασιά’’ ένας κάτοικος Θεσσαλονίκης ,ένας κάτοικος Κοζάνης και ένας κάτοικος Σπηλαίου ,ανεβάζοντας των αριθμό των νεκρών σε δεκατρείς . Ιωάννης Βλαχάβας-Γεώργιος Γκαλαχρήστος-Στέργιος Δρούγκας Βασίλειος Ζαρκογιάννης-Δημήτριος Ζαρκογιάννης Ιωάννης Ζαρκογιάννης Γεώργιος Μαλάμης Χρήστος Μίμης
Στην συνέχεια πυρπόλησαν το μεγαλύτερο μέρος του χωριού.
Στο Μοναχίτι η γρήγορη εκκένωση του χωριού γλίτωσε του κατοίκους από τα γερμανικά πυρά εκτός από εννέα άτομα που μεταξύ 9 και 13 Ιουλίου εντοπίστηκαν και εκτελέστηκαν επί τόπου.
Την προτελευταία ημέρα της επιχείρησης στις 12 Ιουλίου είκοσι έξι άντρες από το Μικρολίβαδο ήρθαν να προστεθουν στον κατάλογο των εκτελεσθέντων.Οι γερμανοί εκτέλεσαν επτά από αυτούς λίγο έξω από το χωριό, ενώ τους υπόλοιπους δέκα εννιά κοντά στο Τρίκωμο.Στους τελευταίους προστέθηκαν και τρείς άντρες από το Μοναχίτι.
Στις 15 Ιουλίου τα τμήματα SS του Ντέρνερ αποχώρησαν από τα Γρεβενά, αφήνοντας μια κυριολεκτικα ερειπωμένη πόλη και δέκα νεκρούς. Αχιλλέας Γιώτας 7/7/1944 - Δημήτριος Κατσάνος 10/7/1944 - Ζήσης Μπούτης 7/7/1944 - Ανδρέας Κουζιώνης 14/7/1944 - Βασίλειος Νάστας 8/7/1944 - Απόστολος Ντίνας 10/7/1944 - Άλκης Παπανίκος Παπαϊωάννου 8/7/1944 – Κωνσταντίνος Παπαρώσιος 10/7/44 .Νικόλαος Πυρογιάννης 7/7/1944 ΧρήστοςΠυρογιάννης7/7/1944
Το 1945 ιδιοκτήτης ενός καφενείου στα Γρεβενά κατέθεσε τα όσα γινόταν στο διάστημα παραμονής των γερμανών στα Γρεβενά.
«{..} Όλες αυτές τις δέκα μέρες που παρέμειναν στα Γρεβενά οι γερμανοί διέρηξαν και λεηλάτησαν, μπροστά στα μάτια των πολιτών , όλα τα σπίτια και τα καταστήματα της πόλης και μετέφεραν με αυτοκίνητα τα εμπορεύματα τα έπιπλα και τα ρούχα.Επίσης συγκέντρωσαν όλα τα ζώα της πόλης. Στις 15 Ιουλίου ημέρα αποχώρησης ο διοικητής του τμήματος Συνταγματάρχης Ντέρνερ διέταξε την πυρπόληση της πόλης.
Σύμφωνα με άλλο μάρτυρα οι γερμανοί είχαν αφήσει πίσω τος μια άδεια πόλη.Πράγματι τα ¾ των κτιρίων είχαν υποστεί ολοκληρωτική καταστροφή. Μεταξύ των τριακοσίων περιπου σπιτιών που πυρπολήθηκαν περιλαμβάνονταν το Κτίριο της Μητρόπολης,το Σχολείο,το Οικοτροφειο,το Νοσοκομείο,το Δημαρχείο και τα Δικαστήρια.
Δεκάδες άλλοι άντρες γυναικες και παιδιά,από τους Μαυραναίους ,το Περιβόλι,το Δοτσικό,το Μέγαρο,τη Σμίξη και άλλα χωρια των Γρεβενών σκοτώθηκαν κατ την διάρκεια της επιχείρησης.
Σε διακόσιους υπολογίζονται οι συλληφθέντες που οδηγήθηκαν στις φυλακές Κοζάνης.Από εκεί μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο ‘’Παύλος Μελάς’’ στη Θεσσαλονίκη και πολλοί μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία.
Στις 14 Ιουλίου , το 22ο Σώμα ορεινών καταδρομών υπέβαλε την έκθεση με τα αποτελέσματα της επιχείρησης ‘’Σταυραετός’’.
‘’ Απώλειες του εχθρού: 455 νεκροί καταμετρημένοι εκτιμάται ότι σε αυτούς πρέπει να προστεθούν και άλλοι 150-200.Τραυματίες (εκτίμηση): 250-300. Αιχμάλωτοι : Συμμορίτες 976 ,Ιταλοί 341 μεταξύ αυτών και 21 αξιωματικοί, Άγγλοι 7 κ.λ.π.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΔΟΡΔΑΝΑ ''ΑΝΤΙΠΟΙΝΑ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ 1941-1944 ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ''
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου