Ο Σοφοκλής Εταιρίδης γράφει για τον Χρύσανθο..

Τα αποκαλυπτήρια της προτομής του ΧΡΥΣΑΝΘΟΥ έγιναν στις 5 Σεπτεμβρίου του 2022 στο χωριό του, στην Οινόη Κοζάνης.

Γιατί ήταν ο μεγαλύτερος ερμηνευτής και στιχουργός της Ποντιακής Μουσικής Παράδοσης ..... αποσπάσματα από το βιβλίο - Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΓΡΕΒΕΝΩΝ -.
ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ

Η ζωή πήγε πολύ κοντά στον θάνατο. οι καταστάσεις της ζωής, βρίσκονται σε οριακά πεδία.
 

 
Mιλάμε για τα χρόνια μετά τον Β ́ παγκόσμιο πόλεμο. Γώγος – Χρύσανθος τα υλικά (μουσική-λέξεις) που χρησιμοποιούν είναι αυθεντικά όχι ιμιτασιόν. Πάντρεψαν πολύ καλά υλικά για να εκφραστούν μέσα από την ποντιακή μουσική.

Τέλος δεκαετίας του 1970, σε ένα από τα ποντιακά κέντρα της Θεσσαλονίκης τραγουδά ο Χρύσανθος και βρίσκομαι και εγώ με μια παρέα.

Αφού τραγούδησαν άλλοι τραγουδιστές όλο χορευτικά τραγούδια με την πίστα γεμάτη χορευτές, ήρθε η σειρά του Χρύσανθου, ο οποίος καθόταν μέχρι τότε με μια παρέα και έπιναν. Δίπλα σε εμάς κάθονταν ένα αντρόγυνο γύρω στα πενηνταπέντε με εξήντα χρονών. μάθαμε αργότερα ότι ήταν επιχειρηματίας από την Αυστραλία.

Όταν ανέβηκε ο Χρύσανθος στην πίστα, περίμενε να κατέβουν όλοι από την πίστα αφού ζήτησε να καθίσουν όλα τα παιδιά (όλε τα παιδία σην άκραν).

Άρχισε να τραγουδά επιτραπέζια ποντιακά τραγούδια και στο μαγαζί επικράτησε άκρα του τάφου σιωπή. Όταν γονάτισε στην πίστα και άρχισε να τραγουδά:

και μίαν αδά, μίαν ακεί, πουλίμ πουγαλεμένον = και μια φορά εδώ, μια φορά εκεί, πουλί μου που δεν έχεις κανέναν στον κόσμο....

- και ενεφέκανατα και τεμετέρ’ και ενεπέμναν όλε τσιόλε = και τα αφήσανε

όλα οι δικοί μας και έμειναν όλα έρημα - ξένα και πήγε μετά στο τραγούδι του άρρωστου ξενιτεμένου -και εν εφτά γιατροί τερούνεμε κι’ ον’ οσόν την μάναμ’ κι’ είναι = και εφτά γιατροί με κοιτάνε και όσο τη μάνα μου δεν είναι.

ο επιχειρηματίας από την Αυστραλία εκοσαρίασεν (ανατρίχιασε, έγινε το δέρμα του όπως της κότας όταν την ξεπουπουλιάζουμε), ο χρύσανθος τον σήκωσε ψηλά και τον ταξίδεψε μέχρι τον πόντο, τον πήρε και τον πήγε εκεί που ήθελε ολοκληρωτικά. Σηκώθηκε εκστασιασμένος ο επιχειρηματίας από την Αυστραλία και άδειασε μία τσάντα δολάρια Αυστραλίας αρκετά μεγάλη πάνω στο κεφάλι του Xρύσανθου.

Δημιούργησαν τέτοια τραγούδια που σε «παίρνουν» μαζί τους ολοκληρωτικά, φυσικά όταν έχεις ως μητρική γλώσσα τα ποντιακά.

Όλα τα άλλα ερεθίσματα σταματούν και το μερικόν γίνεται όλον. Που σημαίνει δίνεσαι ολοκληρωτικά μόνο σε αυτό, μπορείς να φθάσεις μέχρι τον θάνατο.
 

 
Στόχοι και επιθυμίες που σε άλλες καταστάσεις της ζωής σου είχαν πρωτεύοντα σκοπό, παύουν να ισχύουν. μπορείς να καταστρέψεις, να πετάξεις αποτελέσματα που ήρθαν με αγώνες μιας ζωής. Το ερέθισμα που σου δίνει χτυπάει κατευθείαν στο μυαλό και στην καρδιά, οπότε παραδίνεσαι – σε παίρνει ολοκληρωτικά. Μόλις σταματήσει το ερέθισμα (τραγούδι) σταματά και η κορύφωση και σιγά-σιγά μπαίνεις σε συνηθισμένες καταστάσεις.

Το μονοπάτι που ενώνει της καταστάσεις μην το εγκαταλείψεις ποτέ. Περπάτα πάντα πάνω του.

Υ.Γ. Νομίζω ότι η Θεσσαλονίκη θα πρέπει να κάνει μία μεγάλη προτομή του .... ακούτε ποντιακά σωματεία.

ΣΟΦΟΚΛΗΣ Γ ΕΤΑΙΡΙΔΗΣ