Ιστορία (και προϊστορία) και αρχαιολογία στα Γρεβενά - Γράφει ο Αθανάσιος Τσιούρας*

Ευρήματα από ανασκαφές στην Σαμαρίνα

Από τις πολύ θετικές ειδήσεις των τελευταίων εβδομάδων ήταν η ανακοίνωση του Αντιπεριφερειάρχη

Γρεβενών κου. Φωλίνα για την ανάδειξη και την επανεκκίνηση της ανασκαφής στο Καστρί, ανάμεσα στο Πολυνέρι και την Αλατόπετρα.

 Με την ανασκαφή αυτή θυμηθήκαμε την Τυμφαία, σημαντική περιοχή στο Μακεδονικό Βασίλειο, από την οποία καταγόταν ο Πολυπέρχων. Από την ανασκαφή στο Καστρί, χάρη στην προσπάθεια της Ομότιμης Καθηγήτριας Κλασσικής Αρχαιολογίας στο Α.Π.Θ. κας. Στέλλας Δρούγου έχουν ήδη προκύψει οι πρώτες σχετικές επιστημονικές δημοσιεύσεις και η επανεκκίνησή της δίνει την αφορμή για να επανέλθει η συζήτηση σχετικά με την ανάδειξη και αξιοποίηση του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής. Κινήσεις σημαντικές, όπως η συνεργασία με το Καταλανικό Ινστιτούτο Κλασσικής Αρχαιολογίας που έχει ξεκινήσει το «Πρόγραμμα Γρεβενά», έχουν οδηγήσει σε σημαντική πρόοδο στη Σαμαρίνα, με την ανάδειξη οικισμού με ευρήματα από τον 6ο αιώνα π.Χ. μέχρι και τον 7ο αιώνα π.Χ., και φυσικά στον Άγιο Γεώργιο. 

Παράλληλα, σχεδόν δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τη μοναδική σπανιότητα που έχουν τα παλαιοντολογικά ευρήματα στη Μηλιά. Η περιοχή θα μπορούσε να αποτελέσει πόλο έλξης παλαιοντολόγων από όλο τον κόσμο και το Μουσείο θα μπορούσε να είναι σημείο συγκέντρωσης και αφορμή εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων για όλη τη χώρα. 

Οι περιοχές αρχαιολογικού, ανασκαφικού και ιστορικού/ εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος είναι από τις ευκαιρίες που δεν έχουν αξιοποιηθεί πλήρως στον τόπο μας. Προσπάθειες πολύ σημαντικές γίνονται, σαν αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω, και μάλιστα στην σωστή κατεύθυνση: με προσέλκυση σημαντικών επιστημόνων, ακόμη και από το εξωτερικό - και με αποτέλεσμα να αποκτήσει ο τόπος μας αναγνωρισιμότητα για τα ευρήματά του στους ειδικούς. Οι προσπάθειες του Αντιπεριφερειάρχη Γρεβενών, όπως και αυτές που προηγήθηκαν, έχουν θέσει πολύ σωστές βάσεις και έχουν δώσει τη δυνατότητα για περαιτέρω ανάδειξη του Νομού μας με βάση τους εξής άξονες:

• ακόμη μεγαλύτερη συμμετοχή εκπαιδευτικών ιδρυμάτων (εσωτερικού - εξωτερικού) στις ανασκαφές
  
• πρόσκληση για διενέργεια μαθημάτων (παλαιοντολογία - αρχαιολογία) in situ
• διαφήμιση και ανάδειξη των παλαιοντολογικών/ αρχαιολογικών τοποσήμων και ευρημάτων και δυνατότητα πρόσβασης στο ευρύ κοινό
• οργάνωση διαδρομής που συνδέει τους αρχαιολογικούς χώρους
• μουσείο

Οι πρώτοι δύο άξονες είναι βασικοί, επειδή ενισχύουν και τροφοδοτούν τους άλλους τρεις:  αν τα Γρεβενά γίνουν προορισμός της επιστημονικής κοινότητας και, στη συνέχεια, ελληνικών και ξένων ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των φοιτητών τους, τα ευρήματα και τα τοπόσημα θα αναδειχθούν πολύ πιο εύκολα και πολύ πιο αποτελεσματικά και θα φέρουν και το ευρύτερο κοινό. Πολλοί έχουν παρατηρήσει ότι η κεντρική θέση των Γρεβενών σημαίνει γρήγορη πρόσβαση και σε αξιόλογες τοποθεσίες που βρίσκονται σε άλλους νομούς, λ.χ. στα Μετέωρα ή στα Ζαγοροχώρια. Όσο όμως δεν ενισχύεται η αυτοτέλεια των Γρεβενών ως τουριστικού προορισμού, όσο δεν αποτελεί το επίκεντρο της επίσκεψης μιας οικογένειας ή τουλάχιστον ένα σημαντικό μέρος αυτής, οι ενδιαφερόμενο θα πηγαίνουν κατ' ευθείαν στην Καλαμπάκα και δεν θα περνούν ή, το σημαντικότερο, δεν θα διαμένουν στα Γρεβενά.

Και στη συνέχεια θα υπάρχει ανατροφοδότηση: το ενδιαφέρον του κοινού, επιστημονικού και τουριστικού, θα φέρει περισσότερους πόρους και περισσότερο ενδιαφέρον για ανασκαφές και εξερεύνηση του ιστορικού και προϊστορικού παρελθόντος του τόπου μας. Πέραν αυτού, και ανεξάρτητα από την πιθανή τουριστική αξιοποίηση των ευρημάτων, οι ανασκαφές στο Καστρί, στον Άγιο Γεώργιο, στη Σαμαρίνα, στη Μηλιά, βοηθούν στην αυτογνωσία μας: μόνο και μόνο γι' αυτό αξίζει να ευχαριστήσουμε όσους αναδεικνύουν το παρελθόν και καταδεικνύουν την ιστορική συνέχεια από την προϊστορική εποχή ως τις ημέρες μας.

*Αθανάσιος Τσιούρας
Μαυραναίοι Γρεβενών

Διαβάστε περισσότερα άρθρα, στο ιστολόγιο  Γρεβενά για πάντα!