Ο κακοτράχαλος χωματόδρομος που διασχίζει το καταπράσινο φαράγγι είναι γεμάτος λίμνες λάσπης, βαθιές νεροσυρμές και κοφτερές κοτρόνες. Ακόμα και το βαρύ 4Χ4 που οδηγούμε κατεβαίνοντας το φαράγγι περνά με δυσκολία και κάθε τόσο βγαίνουμε για να μετακινήσουμε μικρά βράχια και κομμάτια κορμών μπροστά από τις ρόδες, απομεινάρια της δυνατής χθεσινοβραδινής βροχής. Οι κατολισθήσεις μετά από νεροποντές είναι συνηθισμένες εδώ. Αριστερά μας, κάθετος γκρεμός με χειμάρρους που αφρίζουν στο βάθος χαμηλά, δεξιά μας πανύψηλα βράχια σαν κομμένα με μαχαίρι. Από κάθε σκίσιμό τους αναβλύζουν παγωμένα νερά που ξεχύνονται στο βάθος της κοιλάδας, άλλοτε σαν μικρά κελαρυστά ρυάκια με παγωμένο νερό κι άλλοτε σε ορμητικούς καταρράκτες που διασχίζουν τον δρόμο και κατρακυλούν στον γκρεμό. Πανύψηλες ρόμπολες και μαυρόπευκα με ολόισιους κορμούς κρύβουν τον ουρανό και το φως. Κάποια στέκονται αγρίως κεραυνοβολημένα, σχισμένα στα δύο, γυμνά και σκεβρωμένα, μια σιωπηλή προειδοποίηση ότι η κοιλάδα που διασχίζουμε δεν λέγεται τυχαία Καταραμένη Κοιλάδα ή Κοιλάδα του Διαβόλου. Για τους Βλάχους, Βάλια Κίρνα. Μου φαίνεται πανέμορφη, απόκοσμη, άγρια, μυστηριώδης και απειλητική. Ό,τι ακριβώς σημαίνει το όνομά της.
Ο Άρης Αβέλλας γνωρίζει τα μανιτάρια της περιοχής του και για το μαγείρεμά μας μάζεψε τα τελευταία της εποχής, όπως τις μακρολεπιότες.
Λίγο πριν χωθούμε στα σκοτάδια της Βάλια Κίρνα, είχαμε σκαρφαλώσει στα αλπικά λιβάδια της Ράχης, κοιτώντας τη Σαμαρίνα από ψηλά, για να ξεκινήσουμε τη μανιταροσυλλογή.
Μια βλάχικη παράδοση λέει πως εδώ κάποτε ο διάβολος βάλθηκε να παρασύρει έναν τσοπάνο, αποσπώντας του έστω μία κουβέντα για να του κλέψει τη μιλιά, αλλά ο βοσκός κατάφερε να τον κερδίσει κόβοντάς του αμίλητος το αυτί με μια σούβλα! «Υπερβολές, η κοιλάδα θέλει απλώς λίγη προσοχή και καλό αυτοκίνητο», σχολιάζει ο οδηγός μας σ’ ετούτο το οδοιπορικό εντός και πέριξ της Σαμαρίνας, Άρης Αβέλλας. Εκείνος οδηγεί το αυτοκίνητό του μπροστά μας και με τον φωτογράφο και ευτυχώς έμπειρο οδηγό Στέλιο Παπαρδέλα ακολουθούμε με το δικό μας και δεν ξέρουμε πού να πρωτοστρέψουμε το βλέμμα μας.
Ο Άρης σταματά κάθε τόσο, πετάγεται έξω από το αυτοκίνητο και με το μαχαιράκι του κόβει μανιτάρια.
Ο Άρης σταματά κάθε τόσο, πετάγεται έξω από το αυτοκίνητο και με το μαχαιράκι του κόβει μανιτάρια που ξετρυπώνει κάτω από ξερές φτέρες και ανάμεσα από ρίζες δέντρων. Ο Άρης είναι έμπειρος μανιταροσυλλέκτης και γνωρίζει καλά τα βρώσιμα μανιτάρια της περιοχής του αλλά και της Πίνδου γενικότερα. Μόλις την επόμενη ημέρα, όσο μαγειρεύαμε με τον σεφ Σωτήρη Ευαγγέλου στο χωριό, ο Άρης έφτασε τρέχοντας, με μια αγκαλιά κοπρίνους (Coprinus comatus), ένα εφήμερο μανιτάρι με μόλις μία μέρα ζωής. Τους είχε σταμπάρει σε μια έρημη αυλή σπιτιού και τους δίνει στον σεφ. Εκείνος, ενθουσιασμένος, τους κόβει στα τέσσερα κατά μήκος και τους ραντίζει με λεμόνι και λάδι. Τους εξαφανίζουμε σε λίγα δευτερόλεπτα, ωμούς και ολόφρεσκους. Η υφή τους συννεφένια, η γεύση τους απαλή και δροσερή, χωμάτινη και βοτανική μαζί, σαν μπουκιά συμπυκνωμένου βουνίσιου αέρα.
Οι πορτοκαλόχρωμοι λακτάριοι, οι μακρολεπιότες και τα αγαρικά έτοιμα για μαγείρεμα.
Λίγο πριν χωθούμε στα σκοτάδια της Βάλια Κίρνα, είχαμε σκαρφαλώσει στα αλπικά λιβάδια της Ράχης, κοιτώντας τη Σαμαρίνα από ψηλά, για να ξεκινήσουμε τη μανιταροσυλλογή.Μια βλάχικη παράδοση λέει πως εδώ κάποτε ο διάβολος βάλθηκε να παρασύρει έναν τσοπάνο, αποσπώντας του έστω μία κουβέντα για να του κλέψει τη μιλιά, αλλά ο βοσκός κατάφερε να τον κερδίσει κόβοντάς του αμίλητος το αυτί με μια σούβλα! «Υπερβολές, η κοιλάδα θέλει απλώς λίγη προσοχή και καλό αυτοκίνητο», σχολιάζει ο οδηγός μας σ’ ετούτο το οδοιπορικό εντός και πέριξ της Σαμαρίνας, Άρης Αβέλλας. Εκείνος οδηγεί το αυτοκίνητό του μπροστά μας και με τον φωτογράφο και ευτυχώς έμπειρο οδηγό Στέλιο Παπαρδέλα ακολουθούμε με το δικό μας και δεν ξέρουμε πού να πρωτοστρέψουμε το βλέμμα μας.
Ο Άρης σταματά κάθε τόσο, πετάγεται έξω από το αυτοκίνητο και με το μαχαιράκι του κόβει μανιτάρια.Ο Άρης σταματά κάθε τόσο, πετάγεται έξω από το αυτοκίνητο και με το μαχαιράκι του κόβει μανιτάρια που ξετρυπώνει κάτω από ξερές φτέρες και ανάμεσα από ρίζες δέντρων. Ο Άρης είναι έμπειρος μανιταροσυλλέκτης και γνωρίζει καλά τα βρώσιμα μανιτάρια της περιοχής του αλλά και της Πίνδου γενικότερα. Μόλις την επόμενη ημέρα, όσο μαγειρεύαμε με τον σεφ Σωτήρη Ευαγγέλου στο χωριό, ο Άρης έφτασε τρέχοντας, με μια αγκαλιά κοπρίνους (Coprinus comatus), ένα εφήμερο μανιτάρι με μόλις μία μέρα ζωής. Τους είχε σταμπάρει σε μια έρημη αυλή σπιτιού και τους δίνει στον σεφ. Εκείνος, ενθουσιασμένος, τους κόβει στα τέσσερα κατά μήκος και τους ραντίζει με λεμόνι και λάδι. Τους εξαφανίζουμε σε λίγα δευτερόλεπτα, ωμούς και ολόφρεσκους. Η υφή τους συννεφένια, η γεύση τους απαλή και δροσερή, χωμάτινη και βοτανική μαζί, σαν μπουκιά συμπυκνωμένου βουνίσιου αέρα.
Οι πορτοκαλόχρωμοι λακτάριοι, οι μακρολεπιότες και τα αγαρικά έτοιμα για μαγείρεμα.Λίγο πριν χωθούμε στα σκοτάδια της Βάλια Κίρνα, είχαμε σκαρφαλώσει στα γυμνά αλπικά λιβάδια της Ράχης, κοιτώντας τη Σαμαρίνα από ψηλά, για να ξεκινήσουμε τη μανιταροσυλλογή. Είναι ήδη μέσα Νοεμβρίου, και είμαστε τυχεροί που τέτοια εποχή, με τα πρώτα χιόνια και παγωνιές, βρίσκουμε ακόμη τα τελευταία μανιτάρια της εποχής: λακτάριους (Lactarious deliciosus), αγαρικά (agaricus) και μακρολεπιότες ή ζαρκαδίσια (Macrolepiota procera). Το πλάνο μας σήμερα είναι να φτάσουμε χαμηλά στο βάθος του φαραγγιού, δίπλα από το ρέμα της Κηπουρίστρας, και να μαγειρέψουμε τα μανιτάρια μας κοντά στα παγωμένα νερά της. Ο Άρης έχει φέρει μαζί του ξύλα, πυροστιά, το μαντεμένιο τηγάνι του και ένα τριπόδι για να κρεμάσει πάνω από τη φωτιά την κατσαρόλα για τη μανιταρόσουπα. Με το μπαλταδάκι του ψιλοκόβει μανιτάρια και λαχανικά, στήνει στο άψε σβήσε τη φωτιά του και σε λιγότερο από μισή ώρα τρώμε λαίμαργα τη ζεστή, λαχταριστή σούπα μέσα από πήλινες τσανάκες και μια τηγανιά με λακτάριους και μακρολεπιότες κατευθείαν μέσα από το τηγάνι, με τα χέρια. Στις μυρωδιές των υλικών προσθέστε νοτισμένο μαυρόπευκο, βρεγμένο χώμα, καπνισμένο ξύλο, χλόη και βουνίσιο κρουστό αέρα. Κούραση και παγωνιά εξαφανίζονται σε λίγα λεπτά. Τι απόλαυση αυτή η τρυφερά ελαστική σάρκα του φρέσκου μανιταριού!
Με παρέα τα δύο αγαπημένα του σκυλιά, τον Τόρο και την Ίσιδα, ο Άρης άναψε φωτιά στα ξύλα, που, εκτός από το μαγείρεμα, βοήθησε να ζεσταθούμε στην παγωνιά του φαραγγιού.
Ο 33χρονος Άρης Αβέλλας είναι μία από τις γνωστότερες και δημοφιλέστερες μορφές της Σαμαρίνας, ένθερμη σύσταση φίλων Ηπειρωτών αλλά και του Γιώργου Κωνσταντινίδη, προέδρου των «Μανιταρόφιλων Ελλάδας» και συγγραφέα της βίβλου των ελληνικών μανιταριών Μανιτάρια: Φωτογραφικός οδηγός μανιταροσυλλέκτη. Τον Άρη ίσως τον έχετε δει σε διάφορες ιστοσελίδες. που τον κυνηγούν για τον ιδιόμορφο τρόπο ζωής του: Ζει το μεγαλύτερο μέρος του χειμώνα στη Σαμαρίνα, κάνει σκι απλό και αλπικό, αναρρίχηση, πεζοπορία, βόλτες το καλοκαίρι με άλογο στα ορεινά λιβάδια και στα δάση της Πίνδου.
Με παρέα τα δύο αγαπημένα του σκυλιά, τον Τόρο και την Ίσιδα, ο Άρης άναψε φωτιά στα ξύλα, που, εκτός από το μαγείρεμα, βοήθησε να ζεσταθούμε στην παγωνιά του φαραγγιού.Ο 33χρονος Άρης Αβέλλας είναι μία από τις γνωστότερες και δημοφιλέστερες μορφές της Σαμαρίνας, ένθερμη σύσταση φίλων Ηπειρωτών αλλά και του Γιώργου Κωνσταντινίδη, προέδρου των «Μανιταρόφιλων Ελλάδας» και συγγραφέα της βίβλου των ελληνικών μανιταριών Μανιτάρια: Φωτογραφικός οδηγός μανιταροσυλλέκτη. Τον Άρη ίσως τον έχετε δει σε διάφορες ιστοσελίδες. που τον κυνηγούν για τον ιδιόμορφο τρόπο ζωής του: Ζει το μεγαλύτερο μέρος του χειμώνα στη Σαμαρίνα, κάνει σκι απλό και αλπικό, αναρρίχηση, πεζοπορία, βόλτες το καλοκαίρι με άλογο στα ορεινά λιβάδια και στα δάση της Πίνδου.
Η δημοσιογράφος του Γαστρονόμου Βιβή Κωνσταντινίδου.
Τα βίντεο που επιμελείται τα ανεβάζει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα ντύνει με Led Zeppelin και Doors και είναι γεμάτα εικόνες με φαράγγια, μανιτάρια και αγέρωχες κορφές. Αυτή είναι η διασκεδαστική πλευρά της ζωής του, αυτή που ενθουσιάζει περισσότερο τα Μέσα. Όμως, αυτή η ζωή είναι πολύ περισσότερα από περιπέτεια. Όταν τον συναντήσεις από κοντά, γνωρίζεις έναν άνθρωπο εργατικό, αεικίνητο, αλέγρο, με ανελέητο αυτοσαρκασμό αλλά και στωικό χιούμορ. Η ζωή στη Σαμαρίνα δεν είναι μόνο διασκέδαση, απεναντίας είναι μια διαρκής αναμέτρηση με τις δυσκολίες. Είναι μια ζωή ωραία αλλά σκληρή.
Ο Άρης είναι ο φύλακας της Σαμαρίνας, ενώ μαζί με τον πατέρα του, Αδάμο Αβέλλα, και τον θείο του Θεόδωρο, συντηρούν την εκατόχρονη ταβέρνα «Ο Γερο-Σμόλικας», τη μοναδική που παραμένει ανοιχτή και τον χειμώνα, όταν όλη η Σαμαρίνα αδειάζει. Ψήνει έξοχα παϊδάκια, μπριζόλες και μπιφτέκια και συχνά θα φέρει στα τραπέζια τρομερής νοστιμιάς τηγανητά μανιτάρια που, φυσικά, έχει μαζέψει ο ίδιος. Στην οικογένειά του ανήκει και ο ξενώνας «Αριστομένης», στις παρυφές του χωριού, που επίσης λειτουργεί ολοχρονίς και τον χειμώνα φιλοξενεί τους επισκέπτες του κοντινού χιονοδρομικού κέντρου της Βασιλίτσας. Οι λιγοστοί ηλικιωμένοι που ξεχειμωνιάζουν στο χωριό βασίζονται συχνά σε αυτόν για να τους φέρνει τα φάρμακά τους από τα Γρεβενά, να τους πάει από την ταβέρνα στα σπίτια τους αν ο καιρός ζορίσει ή αν έχουν πιει ένα ποτηράκι τσίπουρο παραπάνω ή για να βοηθήσει στην επισκευή μιας σκεπής που την πήρε ο δυνατός βοριάς. Έχει μάθει επίσης να χειρίζεται τον απινιδωτή που εγκατέστησε στην ταβέρνα του, αφού το κοντινότερο ιατρείο απέχει πολλά χιλιόμετρα.
Οι διαφορετικές υφές των υλικών, ιδιαίτερα η τρυφερή ελαστικότητα των άγριων μανιταριών, είναι σκέτη απόλαυση.
Ο τραχανάς πάει παντού! Εδώ, τον βάλαμε στη μανιταρόσουπα με λαχανικά και την έκανε χυλωμένη και χορταστική.
Σηκώνεται από νωρίς για να κόψει ξύλα για τον λέβητα του ξενώνα και αμέσως μετά φτιάχνει για πρωινό στους θαμώνες μια πηχτή σούπα τραχανά με φέτα, σκέτο βάλσαμο. «Μα πώς πήρες την απόφαση, νέος άνθρωπος, να περνάς τον χειμώνα σου στο βουνό;» τον ρωτάω όσο απολαμβάνουμε την καυτή μανιταρόσουπα. «Έχω χορτάσει αστική ζωή, αλλά έτσι κι αλλιώς πηγαινοέρχομαι στη Θεσσαλονίκη όποτε θέλω, δεν είμαι εγκλωβισμένος στο χωριό», απαντά. «Δεν είναι εύκολο να μείνει μόνιμα στη Σαμαρίνα ένας νέος άνθρωπος, χωρίς παρέες. Αυτό που μου αρέσει πιο πολύ όταν είμαι εδώ είναι να κατεβαίνω τον Σμόλικα με ορειβατικό σκι», λέει γελώντας. «Να πηγαίνω βόλτα με το άλογο, να κάνω μπάνιο στο ποτάμι. Γενικά να κάνω όποια δραστηριότητα έχει σχέση με το βουνό και με φέρνει σε επαφή με τη φύση. Παλιακά πράγματα!».
Ο Άρης είναι ο φύλακας της Σαμαρίνας, ενώ μαζί με τον πατέρα του, Αδάμο Αβέλλα, και τον θείο του Θεόδωρο, συντηρούν την εκατόχρονη ταβέρνα «Ο Γερο-Σμόλικας», τη μοναδική που παραμένει ανοιχτή και τον χειμώνα, όταν όλη η Σαμαρίνα αδειάζει. Ψήνει έξοχα παϊδάκια, μπριζόλες και μπιφτέκια και συχνά θα φέρει στα τραπέζια τρομερής νοστιμιάς τηγανητά μανιτάρια που, φυσικά, έχει μαζέψει ο ίδιος. Στην οικογένειά του ανήκει και ο ξενώνας «Αριστομένης», στις παρυφές του χωριού, που επίσης λειτουργεί ολοχρονίς και τον χειμώνα φιλοξενεί τους επισκέπτες του κοντινού χιονοδρομικού κέντρου της Βασιλίτσας. Οι λιγοστοί ηλικιωμένοι που ξεχειμωνιάζουν στο χωριό βασίζονται συχνά σε αυτόν για να τους φέρνει τα φάρμακά τους από τα Γρεβενά, να τους πάει από την ταβέρνα στα σπίτια τους αν ο καιρός ζορίσει ή αν έχουν πιει ένα ποτηράκι τσίπουρο παραπάνω ή για να βοηθήσει στην επισκευή μιας σκεπής που την πήρε ο δυνατός βοριάς. Έχει μάθει επίσης να χειρίζεται τον απινιδωτή που εγκατέστησε στην ταβέρνα του, αφού το κοντινότερο ιατρείο απέχει πολλά χιλιόμετρα.
Οι διαφορετικές υφές των υλικών, ιδιαίτερα η τρυφερή ελαστικότητα των άγριων μανιταριών, είναι σκέτη απόλαυση. Ο τραχανάς πάει παντού! Εδώ, τον βάλαμε στη μανιταρόσουπα με λαχανικά και την έκανε χυλωμένη και χορταστική.Σηκώνεται από νωρίς για να κόψει ξύλα για τον λέβητα του ξενώνα και αμέσως μετά φτιάχνει για πρωινό στους θαμώνες μια πηχτή σούπα τραχανά με φέτα, σκέτο βάλσαμο. «Μα πώς πήρες την απόφαση, νέος άνθρωπος, να περνάς τον χειμώνα σου στο βουνό;» τον ρωτάω όσο απολαμβάνουμε την καυτή μανιταρόσουπα. «Έχω χορτάσει αστική ζωή, αλλά έτσι κι αλλιώς πηγαινοέρχομαι στη Θεσσαλονίκη όποτε θέλω, δεν είμαι εγκλωβισμένος στο χωριό», απαντά. «Δεν είναι εύκολο να μείνει μόνιμα στη Σαμαρίνα ένας νέος άνθρωπος, χωρίς παρέες. Αυτό που μου αρέσει πιο πολύ όταν είμαι εδώ είναι να κατεβαίνω τον Σμόλικα με ορειβατικό σκι», λέει γελώντας. «Να πηγαίνω βόλτα με το άλογο, να κάνω μπάνιο στο ποτάμι. Γενικά να κάνω όποια δραστηριότητα έχει σχέση με το βουνό και με φέρνει σε επαφή με τη φύση. Παλιακά πράγματα!».
Η ζωή τον χειμώνα στο βουνό είναι γεμάτη δυσκολίες και απρόβλεπτα, αλλά χαρίζει μοναδικές εμπειρίες στην άγρια φύση.
Με τους μετρημένους στα δάχτυλα ηλικιωμένους του χωριού που βγάζουν τον χειμώνα στη Σαμαρίνα έχει σχέση παππού-εγγονού. Τους κάνει παρέα, παίρνει μέρος στην παρασκευή τραχανά και πίτας με τις γιαγιάδες φίλες του Θώμα, Κωστάντω, Τασούλα και Κούλα και ανεβάζει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βίντεο που… τις εμψυχώνει. Εκείνοι τον αγαπούν γιατί τους σέβεται, τους φροντίζει, τους πειράζει ασταμάτητα αλλά και γιατί τους κάνει να γελούν και τους δείχνει ότι από αυτούς ολοένα μαθαίνει. Με τον δικό του τρόπο συντηρεί ένα μέρος των παραδοσιακών συνηθειών και δραστηριοτήτων της Σαμαρίνας. «Μην το πάρεις στραβά», λέει, «αλλά ξέρεις, αυτή η γενιά σιγά σιγά χάνεται. Τουλάχιστον ας μείνουν πίσω αυτά που ξέρουν, για να συνεχίσουμε εμείς ό,τι μπορούμε», καταλήγει.
Με τους μετρημένους στα δάχτυλα ηλικιωμένους του χωριού που βγάζουν τον χειμώνα στη Σαμαρίνα έχει σχέση παππού-εγγονού. Τους κάνει παρέα, παίρνει μέρος στην παρασκευή τραχανά και πίτας με τις γιαγιάδες φίλες του Θώμα, Κωστάντω, Τασούλα και Κούλα και ανεβάζει στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης βίντεο που… τις εμψυχώνει. Εκείνοι τον αγαπούν γιατί τους σέβεται, τους φροντίζει, τους πειράζει ασταμάτητα αλλά και γιατί τους κάνει να γελούν και τους δείχνει ότι από αυτούς ολοένα μαθαίνει. Με τον δικό του τρόπο συντηρεί ένα μέρος των παραδοσιακών συνηθειών και δραστηριοτήτων της Σαμαρίνας. «Μην το πάρεις στραβά», λέει, «αλλά ξέρεις, αυτή η γενιά σιγά σιγά χάνεται. Τουλάχιστον ας μείνουν πίσω αυτά που ξέρουν, για να συνεχίσουμε εμείς ό,τι μπορούμε», καταλήγει.
gastronomos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου