ΓΟΥΡΝΟΧΑΡΑ ή ΓΙΟΡΤΗ ΤΣΙΓΑΡΙΔΑΣ; - Για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους - (Γράφει ο Θεόδωρος Κλωνάρας)

Τα χοιροσφάγια ήταν ευρέως διαδεδομένο έθιμο στην πατρίδας μας, όπως ακριβώς και στην περιοχή μας. Η Ελληνική οικογένεια ανέκαθεν προσπαθούσε να είναι αυτάρκης.

Από τα ρούχα της, το εξοπλισμό του σπιτιού, τα υποδήματα της μέχρι και το φαγητό της. Τα λίγα που αδυνατούσε να εξοικονομήσε,ι όπως το αλάτι ή λίγο λάδι για το καντήλι- η Ταξιαρχιώτικη οικογένεια- το αγόραζε πουλώντας κάτι, ένα φόρτωμα τσάκνα στη Σιάτιστα π.χ.

 

 

Η οικογένεια λοιπόν πέρα από τα υπόλοιπα οικόσιτα ζώα έθρεφε όλο το χρόνο και γουρούνι για να μπορέσει να εξοικονομήσει το κρέας αλλά κυρίως το λίπος της χρονιάς, τη γνωστή λίγδα. Από αφηγήσεις των μεγαλύτερων γνωρίζω ότι, όταν συζητούσαν για το σφάξιμο του γουρουνιού, παλιότερα δεν έλεγαν πόσα κιλά ήταν το ζώο-στο περίπου πάντα- αλλά πόση λίγδα έβγαλαν.

Η λίγδα- το χοιρινό λίπος- ήταν αυτό με το οποίο, μαγείρευαν όλα τους τα φαγητά μέχρι την επόμενη χρονιά τα Χριστούγεννα, όταν θα έσφαζαν ξανά γουρούνι. Όπως όλοι γνωρίζουμε το λίπος του γουρουνιού – παστός- μετά το σφάξιμο λιωνότανε σε μεγάλα καζάνια και τα μικρά κομμάτια ψαχνού κρέατος που περιείχε γινότανε τσιγαρίδες. Όμως το γουρούνι δεν ήταν μόνο το λίπος και το κρέας του αλλά και όλα τα υπόλοιπα κομμάτια του, που αξιοποιούνταν μέχρι το τελευταίο ποικιλοτρόπως. 

Το κεφάλι, τα πόδια και τα αυτιά βραζότανε και γινότανε πατσιάς. 

Από το δέρμα του φτιάχνανε τσαρούχια, το έντερο γινότανε λουκάνικα και μάλιστα και με αίμα, πρακτική που σταμάτησε για λόγους υγιεινής – στο εξωτερικό υπάρχουν ακόμη τέτοια λουκάνικα- κλπ. 

Τίποτε δεν πεταζόταν ούτε το παχύ έντερο- κωλάντερο- ούτε η ουροδόχος κύστη –γουρνόφουσκα- η οποία χρησιμοποιούνταν για να γίνει παιχνίδι – η μπάλα- των παιδιών…

 

 

Τα τελευταία χρόνια αρκετοί Πολιτιστικοί Σύλλογοι διοργανώνουν Γουρνοχαρά -όπως την ονομάζουν- για την ‘’αναβίωση του εθίμου των ‘’χοιροσφαγίων’’. Προσφέρουν τσιγαρίδες, κρασί και μουσική, καλώντας του ανθρώπους να γλεντήσουν και να ξεφύγουν από τα τετριμμένα. Και βέβαια είναι μια κίνηση που βοηθά να ξεφύγουμε από την καθημερινότητα, να πιούμε ένα ποτήρι κρασί και να διασκεδάσουμε, να ξαναβρεθούμε βρε αδερφέ, αλλά…

Αλλά όταν διοργανώνει ένας Πολιτιστικός Σύλλογος μια τέτοια εκδήλωση δεν είναι Γουρνοχαρά είναι γιορτή Τσιγαρίδας διότι σε όσες έχω παρακολουθήσει λιώνουν μόνο τον παστό σε μεγάλα καζάνια και προσφέρουν τσιγαρίδες άντε και κανένα σουβλάκι.

Επίσης η λέξη Χαρά -τη λέξη γουρνοχαρά δεν την είχα ακούσει στα χωριά μας- είναι λέξη που αναφέρεται σε μία από τις μεγαλύτερες εκδηλώσεις του Γρεβενιώτη, το γάμο...

Τέλος πάντων! Ευχής έργον θα ήτανε σε τέτοιες εκδηλώσεις να είχε γίνει προετοιμασία και να προσφέρονταν και άλλα εδέσματα του γουρουνιού π.χ. πατσιάς αλλά και να προβάλλονταν και τα υπόλοιπα προϊόντα του γουρουνιού, όπως λουκάνικα, γκλίνα, γουρνόφουσκα, τσαρούχια από δέρμα κλπ.

Τότε πέρα από την νοστιμότατη τσιγαρίδα το όφελος θα ήτανε πολλαπλάσιο, αφού θα βλέπαμε την προσπάθεια των προγόνων μας να αξιοποιήσουν τα πάντα για να επιβιώσουν…

Ξέρω πολλοί θα με επικρίνετε για αυτό το άρθρο αλλά, αν προσέξετε καλά την φωτογραφία -από το προσωπικό μου αρχείο- θα δείτε ότι δεν χαίρονται όλοι στην ‘’γουρνοχαρά’’ που επίκειται...
Χρόνια Πολλά

Καλή Χρονιά
Θεόδωρος Κλωνάρας