Τα έθιμα της τελευταίας Κυριακής της αποκριάς & της Καθαρής Δευτέρας σε όλη την Ελλάδα

Στους ξέφρενους ρυθμούς του καρναβαλιού θα "κινηθούν" και φέτος αρκετές περιοχές της Ελλάδας, προσελκύοντας πλήθος επισκεπτών. Εμπνευσμένες από την ιστορία, την παράδοση αλλά και τη σύγχρονη ζωή είναι οι εκδηλώσεις που διοργανώνονται και φέτος, με παρελάσεις αρμάτων, αναβίωση εθίμων, μεταμφιέσεις, φαγοπότι και ξεφάντωμα ως τις πρώτες πρωινές ώρες...

Το καρναβάλι της Ξάνθης αποτελεί ίσως τη μεγαλύτερη διοργάνωση σε ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα. Οι εκδηλώσεις πληθαίνουν το τελευταίο τριήμερο της Αποκριάς και κορυφώνονται με το "Κάψιμο του Τζάρου" στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου.

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, ο "Τζάρος" ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε έναν σωρό από πουρνάρια. Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς καιγόταν για να μην έχουν το καλοκαίρι ψύλλους.

Μετά την ολοκλήρωση του εθίμου ακολουθεί ένα φαντασμαγορικό θέαμα με πυροτεχνήματα.

Την Καθαρά Δευτέρα θα αναβιώσουν οι Μουντζούρηδες στον Πολύσιτο Ξάνθης, ο Θρακιώτικος Γάμος στον οικισμό Μυρωδάτο και η Καμήλα στη Σταυρούπολη.

Στη Νάουσα, θα αναβιώσει και φέτος το παραδοσιακό έθιμο Γενίτσαροι και Μπούλες, οι ρίζες του οποίου χάνονται στην εποχή της Τουρκοκρατίας. Οι Γενίτσαροι φορούν φουστανέλες, τσαρούχια, μάλλινες μακριές κάλτσες και γιλέκο, ενώ στο πρόσωπο φέρουν κερωμένο πανί με ζωγραφιστό μουστάκι. Στο κεφάλι, στη μέση και στο χέρι τους δένουν από ένα μαντήλι, ενώ στο λαιμό κρεμούν σταυρό και αλυσίδα με φυλακτό.

Οι Μπούλες είναι επίσης άνδρες, ντυμένοι με γυναικεία ρούχα και στο πρόσωπο φορούν βαμμένες μάσκες. Σύμφωνα με το έθιμο, τα χρόνια της τουρκοκρατίας οι αρματολοί έβρισκαν στις Απόκριες την ευκαιρία να κατέβουν στην πόλη μασκαρεμένοι και να γλεντήσουν με συγγενείς και φίλους, χωρίς να φοβούνται ότι θα τους αναγνωρίσουν οι Τούρκοι.

Στην Κοζάνη, θα "ζωντανέψει" το έθιμο του Φανού, τον οποίο ανάβει ο δήμαρχος στο κέντρο της πόλης και γύρω του στήνονται οι χοροί. Ακολουθούν φωτιές και σε άλλα 13 σημεία. Κάτοικοι και επισκέπτες χορεύουν υπό τους ήχους των χάλκινων πνευστών και τραγουδούν τα "Ξιανέντραπα" αλλά και τραγούδια κλέφτικα, της αγάπης και της ξενιτιάς. Η γιορτή κορυφώνεται τα ξημερώματα της Καθαρής Δευτέρας, οπότε βραβεύονται οι καλύτεροι Φανοί.

Στο Σοχό του νομού Θεσσαλονίκης εμφανίζονται οι Κουδουνοφόροι, κατάλοιπο της διονυσιακής λατρείας. Με τραγόμορφες στολές και κουδούνια σε όλο το σώμα τους, χορεύουν στους δρόμους και τις πλατείες. Σε όλη τη διάρκεια της εβδομάδας πριν από την Καθαρά Δευτέρα παρασκευάζονται γλυκές πίτες και μοιράζονται στη γειτονιά.

Πρόκειται για μια "αναίμακτη θυσία στους νεκρούς", ενώ οι εκδηλώσεις της Απόκριας κλείνουν με το έθιμο των μετανοιών. Οι μεγαλύτεροι δίνουν άφεση αμαρτιών στους μικρότερους που με πολύ σεβασμό επισκέπτονται τους μεγαλύτερους, τους φιλούν το χέρι και τους προσφέρουν ένα πορτοκάλι.

Στην Καστοριά, την τελευταία Κυριακή της Απόκριας, οι κάτοικοι ανάβουν μεγάλες φωτιές, τις "Μπουμπούνες", και γύρω τους στήνεται χορός με τη συνοδεία παραδοσιακών τοπικών σχημάτων. Στο τέλος, οι πιο τολμηροί πηδάνε πάνω από τη θράκα.Έθιμο της ίδιας βραδιάς είναι και ο "χάσκαρης". Στην άκρη ενός πλάστη δένεται μία κλωστή και στην άκρη της κλωστής ένα βρασμένο αβγό. Ο αρχηγός της οικογένειας κρατά τον πλάστη και τον κατευθύνει στα στόματα των μελών, οι οποίοι προσπαθούν να το "χάψουν"

Στα Γρεβενά , αποχαιρετούν τα Ανακατωσάρια, ανάβουν "Φανούς" και συγχωρούνται με "χάσκα"(όπως και με τον"χάσκαρη") σε πολλά δημοτικά διαμερίσματα , ενώ την Καθαρή Δευτέρα γιορτάζουν τα Κούλουμα με νηστίσιμα και διαγωνισμούς πετάγματος χαρταετού.

.

Στον Πολύγυρο Χαλκιδικής, οι εκδηλώσεις του καρναβαλιού τα τελευταία χρόνια πήραν τη μορφή πολυήμερων εκδηλώσεων, κυρίως λαογραφικού χαρακτήρα.

Κατά τη διάρκεια αυτών προσφέρονται δωρεάν άφθονο ντόπιο ρακί και κρασί, λουκάνικα, παραδοσιακός χαλβάς και χωριάτικες πίτες, ενώ μουσικές συναυλίες, χορευτικά σχήματα, εκδηλώσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας, αποκριάτικων στολών, χειροτεχνίας κ.α. δίνουν ένα διαφορετικό χρώμα στο καρναβάλι.

Στο Λιτόχωρο Πιερίας, αναβιώνουν έθιμα που έχουν σκοπό τον εξαγνισμό των κακών πνευμάτων και τον εξοβελισμό της κακοτυχίας. Αυτό επιτυγχάνει ο Χορός των βωμολόχων που περιδιαβάζει όλο το χωριό με πειράγματα για όλους τους περαστικούς. Το βράδυ της Κυριακής της Αποκριάς ανάβουν τα κέδρα στις γειτονιές, γύρω από τις οποίες στήνεται ξέφρενο γλέντι.

Στη Νέα Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης, όπως κάθε χρόνο, θα αναβιώσει και φέτος το έθιμο του γιαουρτοπόλεμου, που έχει τις ρίζες του στη Μικρά Ασία.

Στις Σέρρες, την τέταρτη Κυριακή του Τριωδίου, την Κυριακής της Τυρινής και την Καθαρά Δευτέρα, στο χωριό Φλάμπουρο, αναβιώνει το έθιμο του Μπαμπόγερου. Ο "Μπαμπόγερος" στις Σέρρες, σε αντίθεση με την υπόλοιπη Ελλάδα, συμβολίζει το καλό και την υγεία.

Η εμφάνισή του είναι ξεχωριστή και παράλληλα τρομακτική. Είναι ντυμένος από μαύρα ή καφέ δέρματα αιγοπροβάτων και από τη μέση του κρέμονται διαφορετικού μήκους κουδούνια. Διακρίνονται μόνο τα μάτια του, αφού στο κεφάλι του φοράει ένα μαύρο, τεράστιο μυτερό καπέλο, περίπου τριών μέτρων, στολισμένο με χάντρες, κορδέλες και μαντίλια.

Νωρίς το πρωί, ο "Μπαμπόγερος", αφού πάρει την ευλογία της μάνας του, κατευθύνεται στην εκκλησία για να πάρει τη χάρη της Αγίας Άννας, της ομώνυμης εκκλησίας του χωριού, ενώ στη συνέχεια επισκέπτεται κάθε σπίτι του χωριού με σκοπό να σκορπίσει το κακό και να φέρει τύχη και υγεία. Το έθιμο του "Μπαμπόγερου" ολοκληρώνεται την Καθαρά Δευτέρα, μ' ένα μεγάλο γλέντι, που στήνεται στην πλατεία του χωριού, δίνοντας στους επισκέπτες την ευκαιρία να θαυμάσουν τον περίτεχνο και μοναδικό χορό των "Μπαμπόγερων", αλλά και την ευκαιρία να δοκιμάσουν νηστίσιμα εδέσματα.