Τα αδιέξοδα της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ

Στο εξαιρετικά πυκνό και πλούσιο σε σοβαρές πολιτικές εξελίξεις χρονικό διάστημα του τελευταίου μήνα, ο ΣΥΡΙΖΑ κατέγραψε εκ νέου σοβαρές διαφοροποιήσεις..

στο εσωτερικό του και επανήλθε με οξύτητα στην επιφάνεια η διάσταση απόψεων μεταξύ των στελεχών του σε κεντρικά ζητήματα της πολιτικής και οικονομικής ζωής της χώρας. Αυτή η κατ’ εξακολούθηση διχογνωμία που θυμίζει λίγο και κάτι απ’ την εσωκομματική κατάσταση του ΣΥΡΙΖΑ μεταξύ της περιόδου ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις του Μαΐου και του Ιουνίου του 2012, αποτυπώθηκε σε μεγάλα συγκροτήματα του τύπου ως μια κατάσταση «διχόνοιας» στην Κουμουνδούρου.

Θερμό το φθινόπωρο μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ

Στην πραγματικότητα πρόκειται για εσωτερικές εντάσεις στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης η οποία καλείται να προσαρμοστεί σε ένα νέο πολιτικό σκηνικό όπως αυτό διαμορφώνεται μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα και τις δικαστικές διώξεις κατά της Χρυσής Αυγής που λειτούργησαν ως καταλύτης των πολιτικών εξελίξεων, αλλά και των διεργασιών στην ΕΕ μετά τις γερμανικές εκλογές.
Δεν είναι τυχαίο ότι μια απ’ τις σοβαρές δοκιμασίες της συνοχής και της αδυναμίας του ΣΥΡΙΖΑ να εκφωνήσει έναν ενιαίο δημόσιο λόγο, ήταν η στάση του έναντι του λεγόμενου «συνταγματικού τόξου». Ακολούθησαν σε πιο ήπιους τόνους «αντεγκλήσεις» μέσω συνεντεύξεων και δημόσιων παρεμβάσεων μεταξύ της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ και της εσωκομματικής αντιπολίτευσης για το θέμα της διαπραγμάτευσης και των σχέσεων με την ευρωζώνη με αφορμή την υποψηφιότητα Τσίπρα για την προεδρία της Κομισιόν. Το κερασάκι στην τούρτα ήρθε απ’ τα απανωτά χτυπήματα του Μανώλη Γλέζου τις τελευταίες μέρες με αποκορύφωμα το γεγονός ότι ο επικεφαλής της συνιστώσας «Ενεργοί Πολίτες» εγκάλεσε ούτε λίγο ούτε πολύ την Κουμουνδούρου για αναξιοπιστία του κυβερνητικού της προγράμματος αφού δεν δίνει απάντηση στο θέμα της χρηματοδότησης για την εφαρμογή του. Ιδιαίτερα η περίπτωση του Μανώλη Γλέζου λόγω και της ιδιαιτερότητάς της προκάλεσε μεγάλη αμηχανία ως προς το χειρισμό της απ’ την ηγετική ομάδα του ΣΥΡΙΖΑ.

Αντιμνημονιακό ή συνταγματικό τόξο;

Το πρώτο σοβαρό τεστ για το ΣΥΡΙΖΑ ήταν η στάση του έναντι των πρωτοβουλιών της κυβέρνησης απέναντι στη Χρυσή Αυγή, που πλέον βρίσκεται ενώπιον της δικαιοσύνης με την κατηγορία της εγκληματικής οργάνωσης. Το δίλλημα στο οποίο βρέθηκε η Κουμουνδούρου ήταν αντιμνημονιακό ή συνταγματικό τόξο. Η προσπάθεια του επιτελείου του Αλέξη Τσίπρα για να εξισορροπήσει την κατάσταση αποτυπώθηκε στη θέση που πήρε μπροστά στο ενδεχόμενο εκλογών σε περίπτωση που αυτές προκαλούνταν με αφορμή τη Χρυσή Αυγή. Η θέση αυτή ήταν να δοθεί από ενδεχόμενες κάλπες διπλό μήνυμα «αντιμνημονιακό» και «αντιφασιστικό» σε μια προσπάθεια να οριοθετήσει τη σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με το κυβερνητικό στρατόπεδο.
Τελικά κατέληξε να ψηφίσει από κοινού με την κυβέρνηση την αναστολή της χρηματοδότησης της Χρυσής Αυγής, υιοθετώντας διατάξεις του ποινικού κώδικα και του αντιτρομοκρατικού νόμου, τις οποίες η αριστερά έχει καταγγείλει στο παρελθόν ως αντιδημοκρατικές, γεγονός που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στο εσωτερικό του κόμματος και οδήγησε σε ανοιχτές διαφοροποιήσεις κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας στη βουλή. Αυτές εκφράστηκαν με μια ηχηρή απουσία απ’ το Μανώλη Γλέζο, με το «παρούσα» της Ζωής Κωνσταντοπούλου και με τη δημόσια διαφωνία της Αριστερής Πλατφόρμας παρά το γεγονός ότι τα στελέχη της πειθάρχησαν στην κοινοβουλευτική ψηφοφορία.
Ο επικεφαλής της Αριστερής Πλατφόρμας και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ Παναγιώτης Λαφαζάνης με δήλωσή του εξήγησε ότι παρά «τη ριζική μου διαφωνία στη συμπερίληψη της τρομορύθμισης του άρθρου 187^Α στην τροπολογία για την αναστολή της κρατικής χρηματοδότησης των κομμάτων» ψήφισε αυτή την τροπολογία «για να μη δώσω την ευκαιρία στο ΠΑΣΟΚ και το Μνημονιακό μπλοκ … για να παίξει βρώμικα παιχνίδια σε βάρος του ΣΥΡΙΖΑ». Ενώ σε ανάλογο μήκος κύματος αρθρογράφησε ο Δημήτρης Στρατούλης, αλλά και άλλοι βουλευτές στην ιστοσελίδα Ίσκρα που απηχεί τις απόψεις της εσωκομματικής αντιπολίτευσης του ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα ο επικεφαλής της ΔΕΑ και στέλεχος της Αριστερής Πλατφόρμας Αντώνης Νταβανέλος στη συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ εξαπέλυσε σφοδρά πυρά κατά του Αλέξη Τσίπρα και τον κατηγόρησε ότι κακώς η αξιωματική αντιπολίτευση εμφανίζεται ως «εγγυητής της ομαλότητας» καθώς «αν μπούμε σε αυτό το τόξο (σ.σ. συνταγματικό), κινδυνεύει να διαστρεβλωθεί ο πολιτικός χάρτης, αν το κάνουμε θα είναι ελπίδα ανασύνταξης της ΧΑ».

Το φάντασμα του ευρώ πλανάται και πάλι πάνω απ’ την Κουμουνδούρου

Το ίδιο στέλεχος διαφώνησε με ένταση και διαφοροποιήθηκε ριζικά στην ίδια συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής αναφορικά με την υποψηφιότητα Τσίπρα για την προεδρία της Κομισιόν, τονίζοντας ότι «το αρχηγείο της Βέρμαχτ είναι η Κομισιόν» και για το λόγο αυτό «η αριστερά δεν πρέπει να ενδιαφέρεται για μια τέτοια υποψηφιότητα».
Σε αυτό το πνεύμα η Αριστερή Πλατφόρμα αμφισβητεί και τη στρατηγική της «σκληρής διαπραγμάτευσης» με τους δανειστές στο πλαίσιο της ευρωζώνης που προβάλει ο Αλέξης Τσίπρας ο οποίος συνεχίζει στο βασικό άξονα της αντιπολιτευτικής του γραμμής να κατηγορεί την κυβέρνηση ως «υπάκουο μαθητή της Μέρκελ». Είναι ενδεικτικά και χαρακτηριστικά αυτού του κλίματος τα όσα λέει σε συνεντεύξεις του ο Παναγιώτης Λαφαζάνης σε διάφορες εφημερίδες. «Η σύγκρουση με την ΕΕ είναι αναπόφευκτη» τιτλοφορείται η συνέντευξη του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου του ΣΥΡΙΖΑ στην εφημερίδα «Ελλάδα» του προηγούμενου σαββατοκύριακου, ενώ σε συνέντευξη του Παναγιώτη Λαφαζάνη της ίδιας μέρας στην Αυγή με χτύπημα στην πρώτη σελίδα τιτλοφορείται «Λύση από την Αριστερά σε σύγκρουση με την Ευρωζώνη» και αναδημοσιεύεται απ’ την Ίσκρα με ελαφρώς παραλλαγμένο τον τίτλο «Η λύση δεν θα προκύψει από διαπραγμάτευση, το διπλό λάθος του ΣΥΡΙΖΑ» προκειμένου να αντικρουστεί η γραμμή που χαράζει το επιτελείο του Αλέξη Τσίπρα.

 «Ρήξη ή ενσωμάτωση;» με την ευρωζώνη;

Η κατάσταση στην Κουμουνδούρου αντανακλά στις διεργασίες που συντελούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σύμφωνα με αυτές η Γερμανία και η Άγκελα Μέρκελ θέλουν να επιβάλλουν «μίνι μνημόνια για όλη την ΕΕ» μέσω ενός ενιαίου «προϋπολογισμού της ευρωζώνης». Είναι δε χαρακτηριστικό ότι στις βλέψεις των ευρωπαίων εταίρων αυτό που επιφυλάσσεται για τη χώρα μας είναι μια πολιτική «μνημονίου» και επιτήρησης ακόμα και χωρίς μνημόνιο για πάρα πολλά χρόνια μέχρι και την αποπληρωμή του 75% του δανείου, κάτι που προανήγγειλε ο ευρωπαίος επίτροπος Όλι Ρεν στο πλαίσιο του κανονισμού 472/2013 της ΕΕ που μιλάει για «άσκηση εποπτείας και μετά το πρόγραμμα».
Στην πραγματικότητα ο ΣΥΡΙΖΑ έχει εισέλθει σε μια πολύ κρίσιμη καμπή όπου έρχονται με έμφαση στην επιφάνεια οι αντιφάσεις της στρατηγικής του για ακύρωση της πολιτικής του μνημονίου στο πλαίσιο της παραμονής της χώρας στην ευρωζώνη. Επί της ουσίας ακυρώνεται ως ουτοπική η βασική θέση του ΣΥΡΙΖΑ πως μπορεί να κρατήσει δύο καρπούζια κάτω απ’ την ίδια μασχάλη. Αυτή την εξαιρετικά σοβαρή αντίφαση στην πραγματικότητα ήρθε να εκφράσει και να επισημάνει με το αγωνιώδες ερώτημα που απεύθυνε το «μπαρουτοκαπνισμένο» στους κοινωνικούς αγώνες στέλεχος της αριστεράς και βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Μανώλης Γλέζος για το που θα βρεθούν τα λεφτά για τη χρηματοδότηση της εφαρμογής του προγράμματος του ΣΥΡΙΖΑ. Και ακριβώς σ’ αυτό το σημείο διασταυρώνονται χοντρικά και πάλι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στο εσωτερικό της αξιωματικής αντιπολίτευσης για το ρόλο της στο πολιτικό σύστημα.

Σοσιαλδημοκρατία ή ριζοσπαστικοποίηση;

Απ’ τη μια η ηγετική ομάδα και η πλειοψηφία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης που επιχειρούν μια στροφή «προς το ρεαλιστικότερο» εστιάζοντας στη δημιουργία ενός αντι-Μέρκελ μετώπου, με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ να μη θέλει να εμφανίζεται ως αντιευρωπαϊστής αλλά ως εκφραστής μιας άλλης ευρωζώνης όχι υποταγμένης στις αξιώσεις του Βερολίνου. Δεν είναι τυχαίο ότι η υποψηφιότητα Τσίπρα για την προεδρία της Κομισιόν που αναμένεται να εγκριθεί απ’ το ΚΕΑ τον ερχόμενο Δεκέμβριο συνοδεύεται όπως λένε οι πληροφορίες με τη στήριξη που θα παράσχει στο δεύτερο γύρο ο Αλέξης Τσίπρας στον υποψήφιο των σοσιαλδημοκρατών για την προεδρία των Κομισιόν, τον γερμανό Μάρτιν Σουλτς πρόεδρο σήμερα του ευρωκοινοβουλίου, γεγονός που διευκολύνει αντικειμενικά την προσέγγιση του ΣΥΡΙΖΑ και συνολικότερα της ευρωπαϊκής αριστεράς όπως αυτή εκφράζεται μέσα απ’ το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ) με την κατ’ εξοχήν «συστημική» ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία. Οι ίδιες πηγές επιμένουν ότι η συμφωνία έκλεισε σε συνάντηση των δύο ανδρών στο πρόσφατο ταξίδι του Αλέξη Τσίπρα στην Ευρώπη.
Σε όλα αυτά η εσωκομματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ αντιτάσσει την έντονη δυσαρέσκεια ως προς τους χειρισμούς της ηγετικής ομάδας υπό τον Αλέξη Τσίπρα καθώς φοβάται ότι γίνονται προσπάθειες που οδηγούν στην απώλεια του «ριζοσπαστικού λόγου» της αξιωματικής αντιπολίτευσης ενόψει της ανάληψης κυβερνητικών ευθυνών.
Διόλου τυχαία δεν είναι τα όσα είπε και πάλι με συνέντευξή του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» την Τρίτη 29 Οκτωβρίου ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ και επικεφαλής της Αριστερής Πλατφόρμας Παναγιώτης Λαφαζάνης. Τη συνέντευξη αναδημοσίευσε η Ίσκρα υπό τον τίτλο «Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ και το συμφέρον του τόπου πάνω από υπερεθνικές ενώσεις» με υπότιτλους «η κυβέρνηση δεν πέφτει ως ώριμο φρούτο με το λαό στον καναπέ» και «πιο επείγον από ποτέ ένα νέο κύμα ριζοσπαστικοποίησης του ΣΥΡΙΖΑ».
Ουσιαστικά η εσωκομματική αντιπολίτευση επιχειρεί να απαντήσει στις επισημάνσεις Τσίπρας που έθεσε ως ορίζοντα πτώσης της κυβέρνησης με εκλογές τις επερχόμενες ευρωεκλογές μιλώντας στους εργαζόμενους του ΑΔΜΗΕ, γεγονός που ερμηνεύτηκε απ’ τον τύπο ως έμμεση παραδοχή της θεωρίας του ώριμου φρούτου απ’ τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά και των όσων διεμήνυσε ο Αλέξης Τσίπρας σε όσους του ασκούν έντονη εσωκομματική κριτική με πιο χαρακτηριστικές τις αναφορές τους στη συνεδρίαση της κεντρικής επιτροπής ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπάρχει για να συμπλέει μόνο με τη διαμαρτυρία. Αυτή η γραμμή εντάσσεται στη μετατόπιση του ΣΥΡΙΖΑ απ’ τις προεκλογικές του δεσμεύσεις που κατήγγειλε ως ένα ενιαίο πράγμα μνημόνιο και δανειακή σύμβαση και στο διαχωρισμό που κάνει τώρα ανάμεσα στα δύο κάνοντας λόγο για επαναδιαπραγμάτευση της δανειακής σύμβασης.

Ο «κατήφορος» και η «ενσωμάτωση»

Οι «αντιφρονούντες» στη γραμμή Τσίπρα συνυπολογίζουν στη στάση τους με βάση όλα τα παραπάνω και τη στάση του συστήματος εξουσίας και δεν προσπερνούν χωρίς να προσμετρούν και να επισημαίνουν το γεγονός ότι σ’ αυτό το διάστημα που έχει μεσολαβήσει η ρητορική της κυβέρνησης διαφοροποιήθηκε ελαφρώς και αντί μιας συνολικής επίθεσης κατά του ΣΥΡΙΖΑ ως «άκρου» γίνεται αναφορά σε ορισμένα «ακραία στοιχεία» και «ακραίες συνιστώσες» στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ.
Μάλιστα κάνοντας μια αποτίμηση της κατάστασης του πολιτικού κύκλου που άνοιξε η δολοφονία Φύσσα και η επίθεση της Χρυσής Αυγής κατά των μελών του ΚΚΕ στο Πέραμα ο Στάθης Κουβελάκης, στέλεχος του ΣΥΡΙΖΑ, οπαδός της εξόδου απ’ το ευρώ και εκ των βασικών αρθρογράφων που εναντιώθηκε εξ’ αρχής στη λογική του συνταγματικού τόξου, με άρθρο του στην Ελευθεροτυπία στις 31 Οκτωβρίου που φέρει τον τίτλο «Η δημοκρατία είναι κατάκτηση όχι συναίνεση», σημειώνει ότι με τις συλλήψεις των μελών της Χρυσής Αυγής «η κυβέρνηση κατάφερε να ανακτήσει την πολιτική πρωτοβουλία των κινήσεων» και να ασκήσει «συνεχή πίεση στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης» και «απέσπασε για πρώτη φορά συναίνεση για την “αντιτρομοκρατική” νομοθεσία» χαρακτηρίζοντας «ντε φάκτο συγκρότηση “συνταγματικού τόξου” την από κοινού ψήφιση της κυβερνητικής πρότασης από ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΔΗΜΑΡ και ΣΥΡΙΖΑ» και τονίζει εμφατικά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ παρέχει «συναίνεση σε ένα κράτος ολοένα πιο αυταρχικό και ακραία αντιλαϊκό. Διότι αναιρεί το ρόλο της Αριστεράς ως δύναμης ανατροπής και καθιστά τη ΧΑ μόνο εχθρό του συστήματος. Διότι δείχνει ότι κανένα δίδαγμα από τις τραγωδίες του παρελθόντος δεν έχει συγκρατηθεί».
Στην πραγματικότητα ο προβληματισμός του εν λόγω στελέχους και αρθρογράφου συμπυκνώνει τους προβληματισμούς της εσωκομματικής αντιπολίτευσης για το ρόλο του ΣΥΡΙΖΑ στο πολιτικό σύστημα σε σχέση πάντα με τη γραμμή που χαράζει η ηγεσία υπό τον Αλέξη Τσίπρα. Κάπως έτσι μπορεί να ερμηνευτεί και η «έκρηξη» του γραμματέα της κοινοβουλευτικής ομάδας του κόμματος Νίκου Βούτση κατά όσων αμφισβητούν τις κορυφαίες επιλογές της Κουμουνδούρου ο οποίος τους κάλεσε να «Σταματήστε να αισθάνεστε ότι κάποιοι πάνε στην κατήφορο και ενσωματώνονται!».
Ο Νίκος Βούτσης δεν είναι ένα τυχαίο πρόσωπο. Για τους γνωρίζοντες καλά τα της Κουμουνδούρου είναι απ’ τους ανθρώπους που διαδραματίζουν βασικό ρόλο στη διαμόρφωση της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ και είναι και εκ των στενών συνεργατών του Αλέξη Τσίπρα, το πρόσωπο που χειρίστηκε για λογαριασμό της Αξιωματικής αντιπολίτευσης τις διαβουλεύσεις με την κυβέρνηση για την ψήφιση της διακοπής της χρηματοδότησης της ΧΑ.
Κάπως έτσι καταγράφεται το θερμό φθινόπωρο του ΣΥΡΙΖΑ κατά τη φάση ενός πολιτικού κύκλου που άνοιξε με μια δολοφονία που είχε θύτη τη Χρυσή Αυγή και ο οποίος δίνει τη θέση του σε ένα κατά τα φαινόμενα νέο πολιτικό κύκλο που ανοίγει με τη Χρυσή Αυγή να έχει αυτή απ’ την πλευρά της δολοφονηθέντες. Το τι μέλλει γενέσθαι με τις εσωτερικές διεργασίες στο ΣΥΡΙΖΑ και την κατάληξή τους μένει να φανεί απ’ τα γεγονότα.
Σε κάθε περίπτωση αξίζει κανείς να κρατήσει μια επισήμανση που είχε κάνει την περίοδο του συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ, που κρινόταν αν θα μετατραπεί σε ενιαίο κόμμα, ο οικονομολόγος Γιάννης Τόλιος στέλεχος της Αριστερής Πλατφόρμας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει ανάγκη τις τάσεις γιατί εξ’ αρχής είχε «κυρίως οργανωτική και πολιτική ενότητα και ως ένα βαθμό ιδεολογική ενότητα».

Κάλχας