Δύο ειδών συμβιβασμοί υπάρχουν στην πολιτική ζωή. Στον πρώτο, ο
τελικός σκοπός είναι η σαρωτική αλλαγή. Όπως το να αλλάξεις πλευρά στο
ρεύμα οδήγησης στους δρόμους μιας χώρας. Για χάρη της σκοπιμότητας,
θυσιάζεις σημαντικές αρχές και λίγο-λίγο προσπαθείς να εφαρμόσεις
σταδιακά τους νέους κανόνες. Κι αυτό είναι θανατηφόρο. Στον δεύτερο,
συμβιβάζεσαι με όσα περισσότερα μπορείς να πάρεις, έστω κι αν είναι
λιγότερα απ’ όσα θέλεις. Ούτε κι αυτό είναι τέλειο. Αλλά συχνά είναι
αρκετά καλό, ώστε όλοι να καταλήξουν σε καλύτερη κατάσταση.
Η τέχνη στον δεύτερο τύπο συμβιβασμού είναι η ουσία της πολιτικής ζωής στην ΕΕ. Η προτεινόμενη νομοθεσία για την τραπεζική ένωση, όμως, δεν είναι αυτού του είδους. Δίσταζα να καταθέσω αυτήν την πρόταση, αλλά τώρα πιστεύω ότι θα είναι προς όφελος της ΕΕ και της ευρωζώνης να καταργηθεί τελείως αυτή η νομοθεσία. Το ζήτημα πλέον βρίσκεται στα χέρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η καταληκτική ημερομηνία για συμβιβαστική συμφωνία μεταξύ των υπουργών Οικονομικών και των βουλευτών πλησιάζει. Οι βουλευτές θα πρέπει απλώς να πούνε όχι στις προτάσεις και να εγκαταλείψουν τις διαπραγματεύσεις.
Το διακύβευμα είναι μια νομοθεσία που θα δίνει στους ρυθμιστές την εξουσία να κλείνουν μια τράπεζα ή να την υποχρεώνουν να ζητήσει νέα κεφάλαια. Τον Δεκέμβριο οι υπουργοί Οικονομικών συμφώνησαν για τον αποκαλούμενο μηχανισμό ενιαίας εκκαθάρισης (SRM). Οι βουλευτές και οι υπουργοί έκτοτε διεξάγουν διαπραγματεύσεις, αλλά με μικρή πρόοδο. Οι ευρωπαϊκές συμφωνίες πάντα δείχνουν ανέφικτες, πέντε λεπτά πριν βρεθεί κάποια. Αυτήν τη φορά όμως, η απόσταση ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι ιδιαίτερα μεγάλη.
Με βάση τη συμφωνία του Δεκεμβρίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να στήσουν ένα ταμείο εκκαθαρίσεων μέσα σε 10 χρόνια, που θα καλύπτει περίπου το 1% όλων των ασφαλισμένων καταθέσεων, ποσό που ανέρχεται σε περίπου 55 δισ. ευρώ. Αν κάποια τράπεζα χρειαστεί διάσωση εν τω μεταξύ, τα κράτη μέλη και το ταμείο θα καλύψουν από κοινού τον λογαριασμό, με βάση ένα συμφωνημένο σχέδιο. Κατ’ επιμονή της Γερμανίας, το ίδιο το ταμείο θα ενσωματώνεται σε ξεχωριστή διακρατική συμφωνία. Δεν μπορεί να δανειστεί κεφάλαια από το ταμείο διασώσεων, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
Μια απόφαση διακοπής λειτουργίας τράπεζας θα πρέπει να συμφωνηθεί μέσα σε Σαββατοκύριακο, όσο είναι κλειστές οι αγορές, για να αποφευχθεί ο πανικός. Με βάση το προτεινόμενο καθεστώς, θα πρέπει να συμφωνήσουν οι ακόλουθοι θεσμοί: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο Υπουργών, η ΕΚΤ, το εποπτικό συμβούλιο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, ο νέος τραπεζικός επόπτης, το εκτελεστικό συμβούλιο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού και η ολομέλειά του. Ίσως ξεχνάω και καναδυό.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει χαράξει πέντε κόκκινες γραμμές: Η ΕΚΤ θα πρέπει να έχει την τελική απόφαση για το αν θα καταρρεύσει μια τράπεζα. Οι αποφάσεις για διάλυση θα λαμβάνονται χωρίς πολιτική παρέμβαση. Δεν μπορεί να υπάρχει νέα ενδοκυβερνητική νομοθεσία. Το ταμείο θα πρέπει να ξαναγεμίζει πιο γρήγορα. Και το πιο σημαντικό, οι κυβερνήσεις θα πρέπει όλες να δεσμευθούν ότι θα πληρώσουν οι ίδιες, αν δεν επαρκέσουν οι πόροι του ταμείου.
Αφήστε για λίγο αυτές τις τεχνικές διαβουλεύσεις και θυμηθείτε γιατί η ευρωζώνη χρειάζεται κατ’ αρχάς την τραπεζική ένωση: για να αποτρέψει την υπονόμευση της εμπιστοσύνης στις τράπεζες εξαιτίας των αμφιβολιών για το αξιόχρεο εθνικών κυβερνήσεων. Αν δεν έχει την υποστήριξη από πρόσθετο ευρωπαϊκό δανεισμό το ταμείο εκκαθαρίσεων, αυτό δεν είναι εφικτό.
Μια κακή τραπεζική ένωση είναι χειρότερη από καθόλου. Ορισμένοι υποστηρικτές της δεν υπολόγισαν καλά, γιατί τη θεωρούσαν φθηνή εναλλακτική στη δημοσιονομική ενοποίηση. Αλλά δεν είναι ούτε φθηνή. Με τους δικούς μου υπολογισμούς, ο ευρωπαϊκός τραπεζικός κλάδος πρέπει να αυξήσει τα κεφάλαιά του κατά τουλάχιστον 1 τρις δολάρια. Φτάνω σε αυτόν τον αριθμό κοιτάζοντας το συνολικό μέγεθος όλων των τραπεζικών ενεργητικών, υποθέτοντας χονδρικά τις ζημίες που θα εμφανιστούν σε μια μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση, και αφαιρώντας το μικρό μέγεθος που θα απορροφήσουν τα υπάρχοντα κεφάλαια. Βεβαίως, είναι πολύ χοντρική εκτίμηση, αλλά δίνει μια εικόνα για το μέγεθος.
Μια αναλυτική έρευνα των οικονομολόγων Viral Acharya και Sascha Steffen έφτασε στο ποσό των 510-770 δις ευρώ για το έλλειμμα. Όμως αυτό το ποσό προκύπτει μόνο από τις 109 τράπεζες εκ των 128 που θα εξετάσει η ΕΚΤ. Αμφιβάλλω αν θα καταλήξει η ΕΚΤ σε κάποιο νούμερο τόσο υψηλό. Θα χρειαζόταν πολύ δημόσιο χρήμα. Η ΕΕ δεν είναι προετοιμασμένη γι’ αυτό.
Ποια είναι η εναλλακτική; Η πρότασή μου είναι να αναιρεθεί για την ώρα η νομοθεσία. Οι ρυθμιστές θα πρέπει να αρχίσουν από το μηδέν μετά τις εκλογές του Μαΐου, ίσως χωρίς τη Γερμανία. Και αυτό θα μπορούσε να γίνει με βάση τον ευρωπαϊκό νόμο, με τη διαδικασία που ονομάζεται «ενισχυμένη συνεργασία». Οι Γερμανοί έχουν υιοθετήσει μια στάση στις διαπραγματεύσεις «take-it-or-leave-it», χωρίς καμία διαλλακτικότητα. Η τραπεζική ένωση, για να εκφραστώ ευγενικά, δεν είναι προτεραιότητα για τους Γερμανούς. Το Βερολίνο δεν θέλει ούτε να πληρώσει για το κλείσιμο των ξένων τραπεζών, ούτε να αφήσει τους ξένους να κλείσουν τις τράπεζές τους μόνοι τους. Αν δημιουργηθεί και αποδώσει μια μικρότερη τραπεζική ένωση, η Γερμανία ίσως ενταχθεί τελικά. Κι αυτό εμπεριέχει τους δικούς του κινδύνους. Αλλά θα είναι τουλάχιστον μια αρχή. Θα είναι ένας συμβιβασμός του δεύτερου τύπου, όχι τέλειος, αλλά αρκετά καλός. Αλλιώς θα καταλήξουμε με φορτηγά να κυκλοφορούν στη λάθος πλευρά του δρόμου.
ft.com
Η τέχνη στον δεύτερο τύπο συμβιβασμού είναι η ουσία της πολιτικής ζωής στην ΕΕ. Η προτεινόμενη νομοθεσία για την τραπεζική ένωση, όμως, δεν είναι αυτού του είδους. Δίσταζα να καταθέσω αυτήν την πρόταση, αλλά τώρα πιστεύω ότι θα είναι προς όφελος της ΕΕ και της ευρωζώνης να καταργηθεί τελείως αυτή η νομοθεσία. Το ζήτημα πλέον βρίσκεται στα χέρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η καταληκτική ημερομηνία για συμβιβαστική συμφωνία μεταξύ των υπουργών Οικονομικών και των βουλευτών πλησιάζει. Οι βουλευτές θα πρέπει απλώς να πούνε όχι στις προτάσεις και να εγκαταλείψουν τις διαπραγματεύσεις.
Το διακύβευμα είναι μια νομοθεσία που θα δίνει στους ρυθμιστές την εξουσία να κλείνουν μια τράπεζα ή να την υποχρεώνουν να ζητήσει νέα κεφάλαια. Τον Δεκέμβριο οι υπουργοί Οικονομικών συμφώνησαν για τον αποκαλούμενο μηχανισμό ενιαίας εκκαθάρισης (SRM). Οι βουλευτές και οι υπουργοί έκτοτε διεξάγουν διαπραγματεύσεις, αλλά με μικρή πρόοδο. Οι ευρωπαϊκές συμφωνίες πάντα δείχνουν ανέφικτες, πέντε λεπτά πριν βρεθεί κάποια. Αυτήν τη φορά όμως, η απόσταση ανάμεσα στις δύο πλευρές είναι ιδιαίτερα μεγάλη.
Με βάση τη συμφωνία του Δεκεμβρίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να στήσουν ένα ταμείο εκκαθαρίσεων μέσα σε 10 χρόνια, που θα καλύπτει περίπου το 1% όλων των ασφαλισμένων καταθέσεων, ποσό που ανέρχεται σε περίπου 55 δισ. ευρώ. Αν κάποια τράπεζα χρειαστεί διάσωση εν τω μεταξύ, τα κράτη μέλη και το ταμείο θα καλύψουν από κοινού τον λογαριασμό, με βάση ένα συμφωνημένο σχέδιο. Κατ’ επιμονή της Γερμανίας, το ίδιο το ταμείο θα ενσωματώνεται σε ξεχωριστή διακρατική συμφωνία. Δεν μπορεί να δανειστεί κεφάλαια από το ταμείο διασώσεων, τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας.
Μια απόφαση διακοπής λειτουργίας τράπεζας θα πρέπει να συμφωνηθεί μέσα σε Σαββατοκύριακο, όσο είναι κλειστές οι αγορές, για να αποφευχθεί ο πανικός. Με βάση το προτεινόμενο καθεστώς, θα πρέπει να συμφωνήσουν οι ακόλουθοι θεσμοί: η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Συμβούλιο Υπουργών, η ΕΚΤ, το εποπτικό συμβούλιο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, ο νέος τραπεζικός επόπτης, το εκτελεστικό συμβούλιο του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού και η ολομέλειά του. Ίσως ξεχνάω και καναδυό.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει χαράξει πέντε κόκκινες γραμμές: Η ΕΚΤ θα πρέπει να έχει την τελική απόφαση για το αν θα καταρρεύσει μια τράπεζα. Οι αποφάσεις για διάλυση θα λαμβάνονται χωρίς πολιτική παρέμβαση. Δεν μπορεί να υπάρχει νέα ενδοκυβερνητική νομοθεσία. Το ταμείο θα πρέπει να ξαναγεμίζει πιο γρήγορα. Και το πιο σημαντικό, οι κυβερνήσεις θα πρέπει όλες να δεσμευθούν ότι θα πληρώσουν οι ίδιες, αν δεν επαρκέσουν οι πόροι του ταμείου.
Αφήστε για λίγο αυτές τις τεχνικές διαβουλεύσεις και θυμηθείτε γιατί η ευρωζώνη χρειάζεται κατ’ αρχάς την τραπεζική ένωση: για να αποτρέψει την υπονόμευση της εμπιστοσύνης στις τράπεζες εξαιτίας των αμφιβολιών για το αξιόχρεο εθνικών κυβερνήσεων. Αν δεν έχει την υποστήριξη από πρόσθετο ευρωπαϊκό δανεισμό το ταμείο εκκαθαρίσεων, αυτό δεν είναι εφικτό.
Μια κακή τραπεζική ένωση είναι χειρότερη από καθόλου. Ορισμένοι υποστηρικτές της δεν υπολόγισαν καλά, γιατί τη θεωρούσαν φθηνή εναλλακτική στη δημοσιονομική ενοποίηση. Αλλά δεν είναι ούτε φθηνή. Με τους δικούς μου υπολογισμούς, ο ευρωπαϊκός τραπεζικός κλάδος πρέπει να αυξήσει τα κεφάλαιά του κατά τουλάχιστον 1 τρις δολάρια. Φτάνω σε αυτόν τον αριθμό κοιτάζοντας το συνολικό μέγεθος όλων των τραπεζικών ενεργητικών, υποθέτοντας χονδρικά τις ζημίες που θα εμφανιστούν σε μια μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση, και αφαιρώντας το μικρό μέγεθος που θα απορροφήσουν τα υπάρχοντα κεφάλαια. Βεβαίως, είναι πολύ χοντρική εκτίμηση, αλλά δίνει μια εικόνα για το μέγεθος.
Μια αναλυτική έρευνα των οικονομολόγων Viral Acharya και Sascha Steffen έφτασε στο ποσό των 510-770 δις ευρώ για το έλλειμμα. Όμως αυτό το ποσό προκύπτει μόνο από τις 109 τράπεζες εκ των 128 που θα εξετάσει η ΕΚΤ. Αμφιβάλλω αν θα καταλήξει η ΕΚΤ σε κάποιο νούμερο τόσο υψηλό. Θα χρειαζόταν πολύ δημόσιο χρήμα. Η ΕΕ δεν είναι προετοιμασμένη γι’ αυτό.
Ποια είναι η εναλλακτική; Η πρότασή μου είναι να αναιρεθεί για την ώρα η νομοθεσία. Οι ρυθμιστές θα πρέπει να αρχίσουν από το μηδέν μετά τις εκλογές του Μαΐου, ίσως χωρίς τη Γερμανία. Και αυτό θα μπορούσε να γίνει με βάση τον ευρωπαϊκό νόμο, με τη διαδικασία που ονομάζεται «ενισχυμένη συνεργασία». Οι Γερμανοί έχουν υιοθετήσει μια στάση στις διαπραγματεύσεις «take-it-or-leave-it», χωρίς καμία διαλλακτικότητα. Η τραπεζική ένωση, για να εκφραστώ ευγενικά, δεν είναι προτεραιότητα για τους Γερμανούς. Το Βερολίνο δεν θέλει ούτε να πληρώσει για το κλείσιμο των ξένων τραπεζών, ούτε να αφήσει τους ξένους να κλείσουν τις τράπεζές τους μόνοι τους. Αν δημιουργηθεί και αποδώσει μια μικρότερη τραπεζική ένωση, η Γερμανία ίσως ενταχθεί τελικά. Κι αυτό εμπεριέχει τους δικούς του κινδύνους. Αλλά θα είναι τουλάχιστον μια αρχή. Θα είναι ένας συμβιβασμός του δεύτερου τύπου, όχι τέλειος, αλλά αρκετά καλός. Αλλιώς θα καταλήξουμε με φορτηγά να κυκλοφορούν στη λάθος πλευρά του δρόμου.
ft.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου