Συνέβησαν τον ΙΑΝΟΥΑΡΙΟ τα προηγούμενα χρόνια στα ΓΡΕΒΕΝΑ -Γράφει ο Αλέξανδρος ΤΖΙΟΛΑΣ

 1858, 11 Ιανουαρίου : Από βιβλίο του Ι.Ν. Αγίων Θεοδώρων στο χωριό Μαυρονόρος πληροφορούμαστε ότι : 

 «1858 Ιανουαρ. 11. κάνο θήμισι οπού μας εκαμεν έναν χιμώνα και το ψυχος πολλοί οτι απέθαναν άνθρωποι από ψύχρα εχάθηκαν και πολλά πρόβατα και μεγάλα ζώα. ταύτα γράφω δια ενθύμισιν».

 1874,  30 Ιανουαρίου :  Από βιβλίο του Ι.Ν. Αγ. Νικολάου στον Έξαρχο μαθαίνομε ότι: «θιμηση αφου τράβιξιν αέρας ης στο χορίο μας έξαρχον κι εκλιστίκαμι μέσα και εχάθηκαν τα πρόβατα το γιώργι παπανικόλα κε ενώπιον του Καρατζούνα έγινι τηφών μεγάλο και σιμηόνου1874 Ιωναρ 30».

 1877,  Εκλείψεις Ηλίου και Σελήνης «Εἰς τάς16 τοῦ μηνός Ἰανουαρίου ἐχάθηκι ἡ σελήνη κε εἰς τάς 22 τοῦ μηνός Μαρτίου ἐχάθηκι ὁ ἥλιος κέ εἰς τάς 25 τοῦ μηνός Αὐγούστου ἐχάθηκι ἡ σελήνη» σημειώνονται σε βιλίο της Τσούκας.

1880, 8 Ιανουαρίου : Από βιβλίο της Ι.Μ. Νικάνορος μαθαίνουμε λεπτομερή γεγονότα για εκείνο τον χειμώνα : «1880 Ἰαν. 8 ἐκράτησε τό φρηκτῶν κρίω ἔως ἑπτά ἡμέρας καί πάγωσι τό ποτάμι καί δέ φένονταν νερῶν ἀπάνω ὅλλως δή ὅλλου καί ἤχαμεν τα γιδηα εἰς τό κισλάν κωνισικώ καί τά περάσαμεν ἀπεδώθη ἀπάνω εἰς τόν πάγων τοῦ ποταμοῦ καθώς καί τά ἄλογα τά τζημπανάρικα φρηκτώς πάγως ἔγινε καθώς καί τά μίλια πάγωσαν ζερβόμιλος κατά τό Τουρνίκι καί δέν εἴχαμεν ποῦ ν΄ ἀλέσωμεν».

1901,  Καταστροφές στο Βόιο : «Τον Ιανουάριο του 1901 έπεσε 2 μέτρα χιόνι στό Ζουπάνι. Κατέρρευσαν 15 κτίσματα και σκοτώθηκαν 9 πρόσωπα»  μαθαίνουμε από βιβλίο του Ι.Ν. Ταξιαρχών στο Βίτσι.

1907, Τον Ιανουάριο του 1907, κατά την επίσκεψή του στο Πατριαρχείο ο Ρώσος πρέσβης δήλωσε στον Πατριάρχη ότι «ουδέν έχει η Ελλάς να περιμένει εν Μακεδονία».

1908, Στις αρχές Ιανουαρίου οι τουρκικές αρχές με εντολή του Χιλμί πασά συνέλαβαν πέντε μέλη της συμμορίας των Σκουμπραίων στην Κρανιά, μεταξύ των οποίων και τον Γεώργιο Σκούμπρα. Μετά όμως από φυλάκιση για σύντομο χρονικό διάστημα στα Γρεβενά όλοι αφέθηκαν ελεύθεροι.  Η συμμορία συνέχισε τη δράση της ευθύς αμέσως στο ελληνικό έδαφος. Όταν ξαναμπήκαν στο τουρκικό έδαφος για ληστείες Ελληνικό απόσπασμα που τους καταδίωκε σκότωσε δύο μέλη της συμμορίας και τραυμάτισε τους αδελφούς Γεώργιο και Ιωάννη.

1910,  Στις αρχές Ιανουαρίου 1910 οι ρουμανίζοντες της Κρανιάς κατέλαβαν και τον ναό του Αγίου Αθανασίου, αφού κάποιος από αυτούς έδειρε την κανδηλανάφτρια και της απέσπασε το κλειδί της εκκλησίας. Τότε εκδηλώθηκε προκλητικά έναντι του μητροπολίτη Αγαθάγγελου ο ιερέας Ρίζος από την Αβδέλλα, που παραχείμαζε στα Γρεβενά, λέγοντας ότι αποτελεί τον θρησκευτικό αρχηγό των Αρουμούνων ορθοδόξων!

1913, Σεισμός έγινε αισθητός σε Γρεβενά, Κηπουριό και Δεσκάτη στις 10.1.1913.  (εφ. ΕΜΠΡΟΣ 13.1.1913).

1913, Ιανουάριος : Φεύγει από Δήμαρχος ο Ν. Κουσίδης και Δήμαρχος αναλαμβάνει ο Κ. Ζαρκοδήμος, ο οποίος δηλώνει Βασιλικός – Εθνικόφρων.

1919, Ιαν. 1919 : Τα Γρεβενά γίνονται Κοινότητα με απόφαση την Κυβέρνησης Βενιζέλου από τον Γενάρη του 1919 μέχρι την 20/3/1944, οπότε από την κατοχική κυβέρνηση γίνεται ξανά Δήμος. Το 1913 είχαν 1.723 κατοίκους, το 1920 : 3.108 κατ. και το 1928 : 3.747 κατ. και χαρακτηρίζονταν ως μικρή κωμόπολη, όταν η Σιάτιστα την ίδια περίοδο είχε, το 1913 : 6.774 κατ. ,  το 1920 : 4.648 κατ. και το 1928 : 5.328 κατοίκους !

1928, Ο χειμώνας του 1928-29 ήταν για τους κατοίκους από πολλές πλευρές φοβερός και ανυπόφορος. Τα περισσότερα χωριά στενάζουν κάτω από την δυσβάσταχτη φορολογία. Στην περιοχή Γρεβενών για παράδειγμα, τον Ιανουάριο του 1929 κατά εκατοντάδες θα φτάνουν στο δημόσιο ταμείο και στους διάφορους αστυνομικούς σταθμούς τα «προς εκτέλεση εντάλματα» με τα οποία ανάλογος αριθμός κατοίκων θα συλλαμβάνονται και θα προσωποκρατούνται για μη καταβολή φόρων προς το δημόσιο.

1929, Ιανουάριος : Ο Λεων. Μπαμπάνης επικήρυξε τον έμπορο Μητσομπούνα.  Τον Ιανουάριο του 1929 ο λήσταρχος Λεωνίδας Μπαμπάνης[1] έκανε κάτι το μοναδικό στα χρονικά της ληστείας, επικήρυξε με το ποσό των 100.000 δρχ. τον έμπορο των Γρεβενών Γιώργο Μητσομπούνα, γιατί όπως έλεγε το προηγούμενο καλοκαίρι δεν πλήρωσε τα λύτρα που του ζήτησε και γιατί συνετέλεσε στην εξόντωση του συντρόφου του λήσταρχου Φορφόλια.

1936, 26 Ιανουαρίου : ΒΟΥΛΕΥΤΙΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ. Από 33.317 ψηφίσαντες (δεν ψήφιζαν οι γυναίκες) έλαβαν : Λαϊκό κόμμα 11.225 ψ., Φιλελεύθεροι 14.601 ψ., Γ.Λ.Ρ. Ενώσεως 2.806 ψ., Παλλαικόν Μέτωπον 2.121 ψ., Αγροτικό Κόμμα 519 ψ., Δημ. Συνασπιμός 1.789 ψ. 

Επικεφαλής της οργάνωσης νεολαίας του καθεστώτος Μεταξά, ΕΟΝ, τίθεται ο Θωμάς Ζαμκίνος. Τον ακολούθησαν ως καθοδηγητές και οι : Αλέξανδρος Ζγώνης και Α. Κοτσάνης.

1943, 17 Ιανουαρίου : Εν μέσω κατοχής, ένοπλο τμήμα με τον Δημήτρη Τασιανόπουλο και τον Ανθ/γό Νίκο Θεοχαρόπουλο επικεφαλής, με τη βοήθεια της οργάνωσης των χωριών Πολυνερίου και Αλατόπετρας, αφοπλίζουν την Υποδιοίκηση χωροφυλακής Πολυνερίου. Ο Χ. Παπαδημητρίου αναφέρει : «Στις 17-1-43 μαζί με άλλους αγωνιστές, περίπου 30, κυρίως από τα χωριά Κυπαρίσσι, Κυδωνιές, Ροδιά που ήρθαν στην Αλατόπετρα πήραμε την απόφαση για τη διάλυση της υποδιοικήσεως χωροφυλακής Πολυνε­ρίου. Επικεφαλής ήταν οι Θεοχαρόπουλος (Σκοτίδας) και Τασιανόπου­λος. Κατευθυνθήκαμε στο Πολυνέρι και τους πιάσαμε στον ύπνο. Τους αφοπλίσαμε, πήραμε ορισμένα στρατιωτικά είδη και τους είπαμε να φύ­γουν. 'Ένας από τους χωροφύλακες, ο κρητικός Ζαχαρίας Αναγνωστάκης κατατάχθηκε αντάρτης. Συνεχίστηκαν οι περιοδείες στα χωριά και προς το τέλος του Γενάρη αφοπλίστηκε το φυλάκιο χωροφυλακής που βρίσκονταν στη γέφυρα του Αλιάκμονα (Γιάγκοβα). Στη Σιάτιστα σε συνέχεια αντάρτες με επικεφαλής τους Φωτεινό, Θεοχαρόπουλο και Τασιανόπου­λο αιφνιδίασαν την υποδιοίκηση χωροφυλακής. Ο διοικητής χωροφυλα­κής Θωμάς Βενετσανόπουλος υπομοίραρχος,, με όλους τους χωροφύλακες, συγκρότησαν ομάδα αvταρτών και πολέμησαν τους κατακτητές».

1943, Ιανουάριος : Φεύγει από την περιοχή των Γρεβενών ο μεγάλος ιστορικός και φιλέλληνας Nicholas Hammond[2] (o συνταγματάρχης Eggs). Ο Hammond είχε έρθει στην περιοχή από το 1943 ως σύνδεσμος της Βρετανικής στρατιωτικής αποστολής στο στρατηγείο της Δυτικής Μακεδονίας του ΕΛΑΣ, όπου παρέμεινε μέχρι τον Ιανουάριο του 1944. Μιλούσε Ελληνικά, πράγμα που έκανε την δουλειά του πιο εύκολα. Είχε επισκεφθεί την Ελλάδα πολλές φορές στο παρελθόν κάνοντας έρευνα για την Μακεδονία (απ’ όπου έγινε και γνωστός μας). Μαζί του είχε τρεις βοηθούς Έλληνες που είχε εκπαιδεύσει στην Αίγυπτο. Έναν μόνιμο υπολοχαγό πεζικού από την Αθήνα, έναν λοχία της Αεροπορίας από την Κόρινθο, και έναν ασυρματιστή από την Αίγυπτο[3]. Με την μεσολάβηση του Ν.Hammond λύθηκαν πολλά προβλήματα των αιχμάλωτων Ιταλών που διέμεναν τον χειμώνα του 1943-44 στο Δοτσικό-Μεσολούρι. Ηταν πάνω από 4 χιλιάδες αιχμάλωτοι Ιταλοί που βρέθηκαν στα χέρια του ΕΛΑΣ μετά την συνθηκολόγηση της Ιταλίας και προωθήθηκαν στο Πρόσβορο[4].   

 

1946, 16-23 Ιανουαρίου, γίνεται η δίκη των δοσίλογων στο Ειδικό Δικαστήριο Δοσιλόγων στη Λάρισα σε αυτή συμπεριλαμβάνονται και όσοι συμμετείχαν στην αυτονομιστική κίνηση για τη δημιουργία Βλάχικου κράτους[5].

1950, 15 Ιανουαρίου : Ο Θεόπιστος Πηλιτσίδης (από το Μελίσσι) , εισερχόμενος αρχές Γενάρη εκ νεου στην Ελλάδα από την Αλβανία όπου είχε φύγει μετά την λήξη του Εμφυλίου, μαζί με 12μελή ομάδα του, που κρύβονταν στα δάση του χωριού Αιμιλιανός, σε καθεστώς παρανομίας, εντοπίζονται από ομάδα στρατού/χωροφυλακής από το Κηπουριό και μετά από συμπλοκή, από αυτούς συλλαμβάνονται (7), σκοτώνονται (3) και διέφυγαν (2). Άλλες μαρτυρίες αναφέρουν ότι υπήρξε ενωρίτερα διαπληκτισμός και διαφωνία μεταξύ των μελών, εκ των οποίων ορισμένοι δεν είχαν φύγει και ζούσαν στην περιοχή, οπότε και ξανασυναντήθηκαν, είτε για να διαφύγουν και άλλοι σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης (καθότι διώκονταν) είτε για να κανονισθούν οικονομικές υποθέσεις και να απομακρυνθούν κομματικά αρχεία που είχαν κρυφθεί ώστε να είναι ασφαλή. Το γεγονός πληροφορήθηκε η ασφάλεια στα Γρεβενά με Διοικητή τον Μήτσου (μετέπειτα υπηρέτησε στη Δ/νση Ασφάλεια Θεσσαλονίκης). Πολλά από αυτά αποσιωπήθηκαν. Η Αστυνομία ανακοίνωσε ότι ο Πηλιτσίδης αυτοκτόνησε στο ‘‘αμπρί’’ του όταν περικυκλώθηκε (δηλ. ήταν μόνος του;), πράγμα που μάλλον δεν συνέβη, αφού το σώμα του ήταν ακέραιο, έφερε όμως βολές από σφαίρες, ενώ δεν αναφέρεται πως συνελήφθησαν/σκοτώθηκαν οι υπόλοιποι.  Το σώμα του Θ. Πηλιτσίδη, που θεωρούνταν ο αρχηγός της ομάδας και ηγετικό μέλος του παράνομου ΚΚΕ, εκτέθηκε σε δημόσια θέα στον πλάτανο των Γρεβενών, προς παραδειγματισμό και εκφοβισμό όλων των στελεχών της περιοχής. Πράγμα που πέτυχε το σκοπό του. Τον ίδιο μήνα άλλες τρεις ομάδες προσκείμενες στο ΚΚΕ που κρύβονταν λόγω των διώξεων εξουδετερώθηκαν (Γαλάνη, Τσιάλτα, Στεφανίδη) ενώ η ομάδα Θεοδωρόπουλου διέφυγε. Ο Θεόπιστος διετέλεσε Γραμματέας της Ν.Ε. του Κ.Κ.Ε. Γρεβενών από το 1942 μέχρι την συμφωνία της Βάρκιζας (12.2.1495) και Γραμματέας της Περιφ. Επιτροπής του ΚΚΕ το 1946[6].

 (φωτ. Κεντρική πλατεία των Γρεβενών, Ιανουάριος 1950 : Στρατιωτικοί και άλλοι φωτογραφίζονται μπροστά στο νεκρό σώμα του Θεόπιστου Πηλιτσίδη. Δεξιά από τον πλάτανο ο δημοσιογράφος Λαδάς. Πρωτοδημοσιεύθηκε στην φωτογραφημένη ιστοριογραφία ΟΡΟΣΗΜΑ, 2007 σελ.319 ).

1951, 18 Ιανουαρίου : Ο Σοφ. Βενιζέλος ως πρωθυπουργός έρχεται στα Γρεβενά.

1963,  Ιανουάριος : Αεροπλάνο της φιλανθρωπικής οργάνωσης UNRA ρίχνει εφόδια σε αποκλεισμένους από χιόνι κατοίκους των ορεινών χωριών των Γρεβενών.  

 

(φωτ.: Στρατιωτικό αεροπλάνο DAKOTA (δεξιά) ρίχνει εφόδια της φιλανθρωπικής οργάνωσης UNRA, σε αποκλεισμένους από το χιόνι κατοίκους στο χωριό Αγ. Κοσμάς Η ίδια σκηνή επαναλήφθηκε σε πολλά ορεινά χωριά των Γρεβενών εκείνο τον μήνα. Πηγή : Θ. Στούπας).

1979,  Τον Γενάρη του 1979 μεγάλη διαμάχη αναπτύσσεται μεταξύ του Συλλόγου Γρεβενιωτών Φοιτητών-Σπουδαστών και του Ιδρύματος ΝΕΛΕ για τον σκοπό και την λειτουργία του Ιδρύματος.

1988,  16 Ιανουαρίου : Σκοτώνεται στα 73 χρόνια του, σε αυτοκινητιστικό ατύχημα στην Καλαμπάκα (έξω από το κέντρο όπου είχε προσκληθεί για να παίξει με το συγκρότημά του, που βρίσκονταν μετά την Καλαμπάκα προς Τρίκαλα, από διερχόμενο όχημα ενώ προσπάθησε να περάσει το δρόμο απέναντι) ο εξαιρετικός βιολιστής και καλλιτέχνης της παραδοσιακής μουσικής Γεώργιος Αδάμος. (βλ. σχετικό αφιέρωμα)

2003,  19-20 Ιανουαρίου : Τα Γρεβενά και το χωριό Άγιος Γεώργιος επισκέπτεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κ. Στεφανόπουλος για τον εορτασμό του Αγίου Γεωργίου του Φουστανελά από το Τσούρχλι, προστάτη της Προεδρικής Φρουράς.

2013,  29 Ιανουαρίου : Την τελευταία του πνοή αφήνει ο Αρχιμανδρίτης Θεόφιλος -κατά κόσμον Θεόδωρος- Ζησόπουλος, που γεννήθηκε στο Κυπαρίσσι των Γρεβενών εκ των βασικών ιδρυτών της Αδελφότητας ΛΥΔΙΑ, με μεγάλο φιλανθρωπικό έργο. (μία εκτενή αναφορά για την ζωή και το έργο του π. Θεοφίλου σε αυτή εδώ την σελίδα – επίσης σχετική ιστορική αναφορά στη σελ. 92 της ιστοριογραφίας ΟΡΟΣΗΜΑ εκδ. 2007).

 

Περισσότερα στο : http://grebena.blogspot.com/  -

---

[1] Σκοτώθηκε τελικά την 31/1/1930 από απόσπασμα χωροφυλακής στη Βερδικούσια Ελασσόνας.

[2] Ο Σκωτσέζος Ν. Hammond, υπήρξε καθηγητής του Cambridge και το 1969 συνέγραψε το 3τομο έργο «Ιστορία της Μακεδονίας» που πρέπει να διαβάσουν όλοι οι Έλληνες. Στην Ελλάδα έκανε πολλές επισκέψεις μεταξύ των ετών 1930-1968. Τα Γρεβενά επισκέφθηκε και το 1930.

[3] Η Βρετανική συμμαχική αποστολή φτάνει στην Ελλάδα αρχές του 1943. Επικεφαλής της αποστολής ήταν ο Ταξίαρχος Έντι Μάγιερς με υπαρχηγό τον Τχη Κρις Μόντι Γουντχάουζ. Αρχηγός της Συμμαχικής Στρατιωτικής Αποστολής στην Μακεδονία ανέλαβε ο έφεδρος Αξιωματικός Nicholas Hammond και στην περιοχή της Δ. Μακεδονίας ο Λγος Patrick H. Evans με έδρα τον Πεντάλοφο.

[4] Η ζωή των Ιταλών αιχμαλώτων εκείνη τον χειμώνα ήταν κάτω από εξαιρετικά άθλιες συνθήκες. Πολλοί  πέθαναν από εξάντληση και άλλοι από δυσεντερία. Ενταφιάστηκαν σε ξεχωριστό μέρος στο Νεκροταφείο του χωριού Δοτσικό, κοντά στο εξωκλήσι της Παναγιάς. Αλλοι σκορπίστηκαν στα γύρω χωριά και φιλοξενήθηκαν από χωριανούς που δούλευαν στα σπίτια τους για λίγο φαγητό και στέγη (όταν και οι ντόπιοι κυριολεκτικά τα έβγαζαν με το ζόρι) ενώ μερικοί δραπέτευσαν.

[5] Σχετικές αναφορές και βιβλιογραφία Μαρτύρων υπεράσπισης και Μαρτύρων κατηγορίας καθώς και διαφόρων άλλων στοιχείων για τους κατηγορούμενους : Χ. ΒΗΤΤΟΣ, http://aera2012.blogspot.com/2012/05/2_11.html, http://original-fippak.blogspot.com/2018/11/ , http://hellenicamericanleagueoflarissa.blogspot.com/2014/04/blog-post_2.html .

[6] Στο ιστορικό χώρο της Αριστεράς καταγράφεται μία άλλη εκδοχή  ότι τα γεγονότα συνέβησαν ως εξής : Την Πρωτοχρονιά του 1950, μια ομάδα ανταρτών του ΔΣΕ έχει ξαναπεράσει τα σύνορα της χώρας προσπαθώντας να βρει απομονωμένους μαχητές και να τους προωθήσει στις σοσιαλιστικές δημοκρατίες. Επικεφαλής τους βρίσκεται ο Θεόπιστος Πηλιτσίδης. Για να κινηθούν τους βοηθά ένας "σύνδεσμος" από την περιοχή. Η ομάδα του Πηλιτσίδη, έχει μία υποψία ότι ο σύνδεσμός της (που βρίσκονταν εντός της περιοχής και δεν είχε καταδιωχθεί μετά την λήξη του εμφυλίου) είναι προδότης, αλλά παραλείπουν προληπτικά να σβήνουν τα ίχνη του στο χιόνι (αν και δύσκολο με την χιονόπτωση που υπήρχε). Ο "σύνδεσμος" τους ενημερώνει ότι γνωρίζει "γιάφκα" με ασύρματο και παρά τις υποψίες, ο Θεόπιστος φεύγει μαζί με το σύνδεσμο για τη γιάφκα. Ο "σύνδεσμος" οδηγεί τον αρχηγό του κατευθείαν πάνω σε ενέδρα χωροφυλάκων και στρατιωτών. Ο Θεόπιστος Πηλιτσίδης σκοτώνεται από τα διασταυρούμενα πυρά. Ο στρατός εντοπίζει έτσι και τους υπόλοιπους. (σημ. ορισμένα από αυτά επαληθεύονται με βάση τα συμβάντα που περιγράφηκαν).