-Κόλιαντα μπάμπω μ’ κόλιαντα και μένα κολιαντίνα…
-Σούρβα κι Αϊ Βασίλ’...
-Άγιος Βασίλης έρχεται, Γενάρης ξημερώνει…
Τα Γρεβενά μέχρι την περίοδο του σεισμού ήταν εκτός χάρτη. Θυμάμαι όταν ήμουν φοιτητής στα Γιάννινα και με ρωτούσε κανένας Γιαννιώτης παππούς από που είμαι -παρόλο που συνορεύουμε με τον Νομό Ιωαννίνων- δεν ξέρανε τα Γρεβενά. Άσε για του συμφοιτητές μου...Όταν συστηνόμουνα έλεγα από τα Γρεβενά που είναι δίπλα στην Κόζάνη-είχα θυμώσει με τους Γιαννιώτες. Αργότερα έμαθα ότι χωριανός μου, όταν υπηρέτησε φαντάρος το 1970, σαν τον ρωτούσαν από που είναι, έλεγε από τον Ταξιάρχη Αττικής και τελείωνε. Ούτε Κοζάνη ούτε Γιάννινα τίποτε.
Ο Ταξιάρχης Αττικής λοιπόν όπως και ο υπόλοιπος νομός Γρεβενών έμεινε άγνωστος και κυρίως απομονωμένος μέχρι την ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού. Αυτό είχε ως συνέπεια να κρατήσουμε τα ιδιαίτερα πολιτιστικά μας χαρακτηριστικά τουλάχιστον ως συλλογική ανάμνηση. Φευ, όμως η παγκοσμιοποίηση, ο συρμός και το διαδίκτυο μαζί με την ανασφάλεια μας -μην μας πούνε χωριάτες- εξαφάνισε ήθη και έθιμα εκατοντάδων χρόνων. Για να μη παρεξηγηθώ, η Παράδοση είναι μία ζωντανή διεργασία που εξελίσσεται συνεχώς όχι όμως που την ‘’τανούμε’’ κατά το δοκούν. Αποκριάτικα καπέλα με δυο γραμμές φούμο, κάλαντα με τρίγωνα, Χριστουγεννιάτικα καραβάκια, ρεβεγιόν,Θρακιώτικοι και Καππαδοκικοί χοροί κλπ μπορεί να είναι ότι δρώμενα θέλετε αλλά δεν είναι παραδοσιακά Γρεβενιώτικα έθιμα…
Και έρχομαι στο επίμαχο. Ζούμε σε μια ελεύθερη χώρα και ο καθένας μπορεί να εκφράζεται όπως θέλει. Περί ορέξεως , κουλουκ'θόπ'τα – η κώφωση των φωνηέντων είναι χαρακτηριστικό της ντοπιολαλιάς- αλλά…Αλλά ντρέπουμι να πάω- όταν γυρνάμι τον Αι Βασίλ’ το χωριό με τον Σύλλογο-σε παππούδες και γιαγιάδες που σπουδάζουν ή αρραβώνιασαν εγγόνι και να πω: Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά…
-Γραμματικός εκάθονταν σε πράσινο λιβάδι, έγραφε κοντύλιαζε τριών λογιών μελάνι…
-Κρατεί ο δέντρος τη δροσιά, κρατεί κι ο νιος την κόρη…
Όσο για τις ελεύθερες;
-Εδώ ‘χουν κόρη για παντρειά, πάσχουν να την παντρέψουν…
Τα τελευταία χρόνια τα Γρεβενά προσπαθούν να μπουν στο τουριστικό χάρτη, προβάλλοντας τη φυσική μας ομορφιά, τα ήθη και τα έθιμα μας, το φαγητό μας. Υπήρξαν κάποιες προσπάθειες που άξιζαν,το μανιτάρι προχωρά καλά, ναι έφαγα και πέτουρα σε κάποια μαγαζιά, οι πίτες ήταν μία πονεμένη ιστορία- το καλοκαίρι έβαλα την μάνα μου να φτιάξει πίτα γινωμένη με κρομμύδια στη γάστρα και κάποια στιγμή θα ανεβάσω σχετικό άρθρο, είκοσι χρόνια είχε να ψήσει πίτα σε γάστρα, οι αλευριές δεν υπάρχουν πουθενά. Παρ’ όλα αυτά γενικά πιστεύω ότι κινούμαστε σε λάθος πορεία. Αν θέλουμε να προσελκύσουμε κόσμο χρειαζόμαστε να ξαναβρούμε την Πολιτιστική μας ταυτότητα και να προβάλλουμε αυτό που μας διαφοροποιεί. Δεν κατάλαβα τι το ιδιαίτερο έχει το σπάσιμο των κιουπιών στην Κέρκυρα το Πάσχα από το Δίπλωμα του χορού στα Γρεβενά:
-Διπλό χορό χουρεύουμι, διπλά τραγούδια λέμε…
Χρειάζεται σοβαρή δουλειά, να καταγράψουμε και να ξαναζωντανέψουμε τα έθιμα μας τόσο για να γίνουν κτήμα της νέας γενιάς όσο και για να ζωντανέψουμε τον τόπο μας, καλώντας πρώτα τους απόδημους Γρεβενιώτες να ξαναζήσουν αυτά τα έθιμα. Τα Χριστούγεννα μπορούμε να οργανώσουμε τα χοιροσφάγια, τα κόλιαντα των Χριστουγέννων, τα σούρβα, τα κόλιαντα της Πρωτοχρονιάς με τους κουδουνάδες, το έθιμο της Καμήλας. Να καταγραφούν τα κόλιαντα και να κυκλοφορήσουν σε ψηφιακό δίσκο. Τις απόκριες έχουμε τα καρναβάλια, τους φανούς και τα αντίστοιχα τραγούδια- δίπλα μας η Κοζάνη και ο Τίρναβος- διοργανώνουν παραδοσιακές Αποκριές με χιλιάδες επισκέπτες ενώ εμείς ακόμη αναζητάμε ονομασία, Ανακατωσάρια,Ανακατωσιά, Απουκρά, Στ’ν αντάρα χαίρετι ου λύκους κλπ. Το Πάσχα έχουμε τα Πασχαλόγιορτα. Το καλοκαίρι τα παραδοσιακά πανηγύρια...
Η κοινωνία μας ήταν και είναι αγροτοκτηνοτροφική. Η πόλη των Γρεβενών δεν είχε ούτε έχει χαρακτηριστικά αστική πόλης. Όπως όλοι οι Αθηναίοι δεν είναι από την Αθήνα έτσι και οι περισσότεροι Γρεβενιώτες είναι από χωριά. Αυτά τα χωριά και οι Σύλλογοι τους θα βοηθήσουν στην πολιτιστική ανάταση των Γρεβενών. Το υλικό υπάρχει ακόμη-δυστυχώς όχι για πολύ. Ας αναλογιστούμε τι ήθη και έθιμα θα παραδώσουμε στα παιδιά μας….
-Εχέτε γεια εχέτε γεια και τώρα και του χρόνου.
- Απ’ τ’ς αφεντάδες φεύγουμι , στους αρχοντάδες πάμι.
-Και τα χρονάκια σας!
Θεόδωρος Κλωνάρας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου